HAVACILIK TERMİNOLOJİSİ

Balon tanımı farklılıklar gösterebilir. SHGM Ticari Balonİşletmeleri Talimatında (SHT-Balon R uhsat) balon tanımı “Balon: Motorlu olmasına rağmen sıcak hava gemileri, gaz balonları, sıcak hava balonları, karma balonlar dahil olmak üzere, havadan hafif gaz ya da burner kullanılarak uçuşunu sürdüren, motorsuz, havadan hafif insanlı hava aracı” olarak yapılmıştır.

Doğru cevap c) şıkkıdır

Üç ana bileşenin haricinde bir balonda SHGM Balonla Ticari Havacılık Faaliyetleri Talimatında belirtildiği üzere aşağıda listelenmiş olunan teçhizatın bulundurulması mecburidir.
• İlk yardım çantası,
• Yangın söndürücü (standarda uygun olacak),
• Burner pilot alevini ateşleyecek boyutta çakmak,
• Zaman saati,
• Telsiz (yer personeli ile iletişim için),
• Mobil telefon,
• Can yeleği (göl ya da deniz üzeri uçuşlar için),
• Pilot emniyet kemeri,
• Altimetre,
• Barometrik Altimetreli ve kayıt tutan GPS,
• Kubbe ısı ölçer,
• Varyometre,
• Hava bantlı telsiz (pilotların iletişim frekanslarını ve acil frekansını kapsamalı)

Doğru cevap a) şıkkıdır

Döner kanatlı hava araçları üç sınıf altında kategorize edilebilir. Bunlar; Otogiro, çift-rotorlu helikopter, tek-rotorlu helikopter. Otogiro tipi günümüzdeki modern rotor yapısında aerodinamik iyileştirmeler için temel olmuştur. Çift rotor yapısında, rotorlar zıt yönlerde döner. Bir rotordan gelen tork, diğerinin torku ile
zıt olur. Böylece ters kuvvetlerin etkileri sönümlenir. Çift rotor yapısında da başarı elde edilmiş olsa da günümüzde yaygın bir kullanımı yoktur. Evrensel olarak torku kuyruktaki dikey rotor tarafından dengelenen tek bir ana rotora sahip helikopter tasarımı yaygındır. Şekil 3.5’te tek-rotorlu bir helikopter yapısı görülmektedir.
Pilot sadece ana rotoru kontrol ederek hareket yönünü değiştirebilir. Kuyruk rotoruna müdahale yoktur.

Şekilde de görüleceği üzere genel bir helikopterin ana bileşenleri; kabin, gövde, iniş takımı, transmisyon, ana rotor sistemi, kuyruk rotor sistemi ve motordur. Tipik bir küçük helikopter, gövde üzerine monte edilmiş bir pistonlu motora sahiptir. Motor, dikey ana rotor miline güç sağlayan transmisyon ile yatay veya dikey olarak monte edilebilir. Diğer bir motor tipi ise gaz türbinidir. Bu motor, yüksek beygir gücü çıkışı nedeniyle çoğu orta ila ağır kaldırma helikopterinde kullanılır. Motor, ana transmisyonu çalıştırır ve daha sonra gücü doğrudan ana rotor sistemine ve kuyruk rotoruna aktarır. Transmisyon bölümü güç sisteminde üretilen dönü hareketini ana rotor ve kuyruk rotoruna iletir.

Doğru cevap b) şıkkıdır

Kanat üzerine yerleştirilmiş uçuş kumandaları aşağıda listelenmiştir.
i. ana uçuş kumandaları; kanatçıklar, spoilerler, elevon (delta kanatlı uçaklarda),
ii. tali uçuş kumandaları fletnerler,
iii. yardımcı uçuş kumandaları ise flaplar, slatlar, slotlar ve sürat frenleri olarak gösterilebilir.
Doğru cevap c) şıkkıdır

Silindirik yapı sayesinde, yapısal tasarımlarda gövde uzaması ve kısaltılması rahat bir biçimde yapılabilir. Böylece uçakların gövde içi kapasitesi (yolcu ya da kargo) arttırılmış olunur. Tablo 3.1’de Boeing 737 uçağı için model artışı ile gövde uzunluğunun nasıl artığı ve birinci sınıf yoğun yolcu sayısındaki artış görülmektedir. Gövde uzunluğu Boeing 737-100 modelinde 28,60 m iken (yolcu kapasitesi 118), Boeing 737-900ER modelinde 42,10 m’ye (yolcu kapasitesi 220) kadar uzatıldığı görülmektedir.
Doğru cevap e) şıkkıdır

Gövde içerisinde ise önemli olan husus koltukların yerleştirilmesidir. Şekil 3.8’de kabin içerisinde kullanılan bazı anahtar terimler ve koltuk ölçümleri görsel üzerinde gösterilmiştir. Taşınacak olan yolcunun hangi sınıfta taşınacak olması, arka arkaya bulunan iki koltuğun aynı noktaları arasındaki mesafesi ile sınırlandırılmıştır. Bu mesafeye koltuk hatvesi denir.

Doğru cevap d) şıkkıdır

Gövdenin alt kısmında ise yolcu bagajları ya da kargo taşınmak için hazırlanmış kargo alanlarından oluşur. Şekil 3.9’da de görüleceği üzere burundan kıç kısmına doğru sırasıyla ön kargo, koridor altı galleyleri, ana kargo ve arka kargo kısımlarının konuşlandırılmıştır. Gövde altında kargo kısımları ile iç içe geçmiş şekilde iniş takımları, elektrik, elektronik ve hidrolik ünite ve sistemleri de bulunmaktadır. Uçağın kıç kısmında ise yardımcı güç ünitesi (APU) bulunmaktadır.

Doğru cevap e) şıkkıdır

Bir uçağın kuyruk kısmı hem kontrol hem de denge için kullanılan farklı amaçlı yapıların birleşimden oluşur. Konumları veya konfigürasyonları ne olursa olsun aynı işlevlere hizmet ederler. Uzunlamasına eksendeki kontrol yatay yüzeyler ile yapılırken, yön kontrolü dikey eksende hareket sağlayan yüzeyler ile yapılır. Düşey eksen kontrol için ana kumanda yüzeyi istikamet dümenidir (Şekil 3.14’de görülmektedir). Pilot mahallinde bulunan pedallardan kumanda edilir. Uçağın enine ekseni etrafındaki yunuslama hareketini kontrol eden kumanda yüzeyi irtifa dümenidir. İstikamet dümeninin önünde sabit kısmına ise fin denir. Sabit yatay stabilizenin firar kenarına yerleştirilmiştir. Lövyeden kumanda alır. Bazı tip uçaklarda yatay stabilize komple hareket ederek (bu tüp sistemlere stabilizatör denir) irtifa dümeni görevini yapar ve uçağın enine ekseni etrafındaki yunuslama hareketini kontrol eder. Kumandayı lövyeden alır.

Doğru cevap a) şıkkıdır

Uçaklarda kullanılan motor tipleri genel olarak aşağıda listelenmiştir.
• Pistonlu motor ve pervane (piston-prop)
• Gaz türbinli motorlar
• Jet motorlar (Turbojet ve Turbofan)
• Gaz türbini ve pervane (Turboprop)
• Ramjet ve Pulsejet motorlar
• Roket motorları

Doğru cevap b) şıkkıdır

Bu kapsamda İHA’lar azami kalkış ağırları referans alınarak bir sınıflandırma
yapıldığı görülmektedir. Azami kalkış ağırlıkları referans alınarak İHA’lar dört ayrı sınıfa ayrılır:
• İHA0: Azami kalkış ağırlığı 500 gr (dâhil)
–4kg aralığında olan İHA’lar,
• İHA1: Azami kalkış ağırlığı 4 kg (dâhil)
–25 kg aralığında olan İHA’lar,
• İHA2: Azami kalkış ağırlığı 25 kg (dâhil)
–150 kg aralığında olan İHA’lar,
• İHA3: Azami kalkış ağırlığı 150 kg (dâhil)
ve daha fazla olan İHA’lar

Doğru cevap e) şıkkıdır

Güç tahrikli havadan hafif hava aracına örnek ise zeplindir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Havadan ağır hava araçlarında da güç tahriksiz bir sınıflandırma olduğu görülmektedir. Sportif amaç ile kullanılan planörler bu sınıf içerisinde yer almaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sıcak hava balonları günümüzde en yaygın balon tipidir.

Halat balonda bulundurulması zorunlu olan teçhizattan biri değildir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sıcak hava balonunda uygulanan ısıtılan hava ile ısıtma işleminin yapılmadığı gazın hibrit olarak kullanıldığı balon tipidir. Bu sebeple, kombine balonlar Uzun süreli uçuşlar için daha elverişlidir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Tarihin ilk yıllarındaki hava taşımacılığında kullanılan hava araçları zeplin olduğu bilinmektedir. Bu konuda Almanya ilk bulunduğu yer olmasından dolayı zeplin ile hava taşımacılığında öncüsü olmuştur.

Gövde uçaklar için ana yapı konumunda olan bir bileşendir. Doğru cevap C şıkkıdır.

KANAT: Havadan ağır bir kütleye sahip olan uçak gövdesinin (motor, yolcu, uçuş kontrol ekipmanlarını, elektrik ve elektronik ekipmanları, hidrolik ve pnömatik sistemleri vb. barındırır) hava içerisinde hareketini sağlayarak hava içerisinde tutunmasını sağlayan ana elemanlardır.

İnsansız hava araçları yukarıdaki alanların tümünde kullanılmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Altimetre: İrtifayı göstermek için kullanılan cihazdır. Doğru cevap B şıkkıdır