HAVACILIK TERMİNOLOJİSİ

• Yoğunluk (Öz kütle): 1.225 kg / m3
• Ses hızı: 1 Mach = 1226.5 km / saat = 340 metre / saniye’dir.

Doğru cevap a şıkkı

Uçuş esnasında bir uçağa etki eden 4 kuvet vardır. Bunlar: Taşıma (Lift), Sürükleme (Drag), itki (Thrust) ve Ağırlık (Weight)tır. Bu kuvvetle­rin nasıl çalıştığını anlamak ve uçuş kontrollerini kullanarak bu kuvvetlerin nasıl kontrol edileceğini bilmek uçuş için çok önemlidir. Pilotlar, itki, sü­rükleme, taşıma ve ağırlık olarak ifade edilen bu aerodinamik kuvvetleri kullanarak kontrollü ve gü­venli bir uçuş gerçekleştirirler (FAA, 2016).

Bu nedenle sorunun doğru cevabı E şıkkıdır.

Bu 4 temel kuvvetin açıklaması şu şekildedir. • Taşıma (Lift): Havanın dinamik etkisi yardımıyla üretilen, kanat profiline etki eden kaldırmanın merkezinden (CL) geçen uçuş yoluna ve yan eksene dik olarak etki eden kaldırma kuvvetidir. • Sürükleme (Drag): Uçağın gövdesi ve dışındaki yapısal elemanlarından kaynaklanan ve hava akışının bozulmasının neden olduğu uçağın hareket ettiği yöne zıt yönde geriye doğru oluşan geciktirici bir kuvvettir. Sürükleme kuvveti ile itki kuvveti karşıt kuvvetlerdir. Bir uçak birbirine zıt bu iki kuvvetten itki kuvveti sürükleme kuvvetini yendiği ölçüde ivmelenme kaydedecektir. • İtki (Thrust): Uçağa güç sağlayan ünite tarafından üretilen ileri yönlü kuvvettir. Sürükleme kuvvetine karşı çıkar ya da onun üstesinden gelir. Genelde uçağın boyuna olan eksene paralel hareket eder. • Ağırlık (Weight): Uçağın kendisinin, mürettebatın, yakıtın, kargo ya da bagajın toplam yükü nedeniyle oluşturduğu yer çekimine doğru oluşan ağırlık kuvvetidir. Ağırlık, yerçekimi kuvveti nedeniyle uçağı aşağı doğru çeken bir kuvvettir. Kaldırmaya karşı çıkar ve uçağın ağırlık merkezi boyunca dikey olarak aşağı doğru hareket eder.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Bir hava aracının uçuş esnasında manevra yapabilmesini sağlayan, pilot tarafından kontrol edilen ve pilotun uçuş esnasında uçağın yeryüzüne göre durumu ve uçuşun yönünün kumanda edebilmesini sağlayan kontrol elemanlarıdır. Uçuş kumanda yüzeyleri olarak da bilinir. Birincil Uçuş Kumanda Kontrol Yüzeyleri (Primary Flight Control) ve İkincil Uçuş Kumanda Kontrol Yüzeyleri (Secondary Flight Control) olarak iki gruba ayırmak mümkündür • Birincil Uçuş Kumanda Kontrol Yüzeyleri (Primary Flight Control): Ana uçuş kumanda kontrol elemanları arasında temelde Aileron (Kanatçık), Elevator (İrtifa dümeni) ve Rudder (İstikamet dümeni) bulunur. • İkincil Uçuş Kumanda Kontrol Yüzeyleri (Secondary Flight Control) Uçuş esnasında uçağın daha hassas ve ileri manevraları yapabilmesi ve uçuş performansının sürekliliğinin sağlanması için ana uçuş kumanda kontrol elemanlarına yardımcı olan kontrol elemanlarıdır. Flap, slat, spoiler ve trim sistemleri gibi yardımcı elemanlardır.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Uçaktaki elemanları şu şekilde açıklamak mümkündür: 1. Aileron: Hava aracının kanatları üzerinde iki tane kanatçık bulunur ve asimetrik olarak hareket ederek hava aracının boylamasına eksende roll hareketini kumanda eder. 2. Elevator: Hava aracının kuyruk kısmında yer alan yatay stabilize üzerindedirler, iki tane bulunur, simetrik olarak çalışır ve yatay eksende Pitch hareketini kumanda eder. 3. Rudder: Hava aracının kuyruk kısmında yer alan yatay stabilize üzerinde bulunmaktadır. Dikey eksende Yaw hareketini kumanda eder.  4. Flap: Hava araçlarının iniş ve kalkışları esnasında düşük hızlarla uçuşunu sağlamak amacıyla Flap’lar kullanılır. Hava aracının kanadında yer alır, kanadın firar kenarına ve gövdeye yakın kısmına takılır. Kanadının eğriliğini artırıp kanadın alanını artırmak suretiyle taşımanın artması sağlanır. Genel amaç taşımanın artmasıdır, bazen tamamen açık pozisyona getirildiklerinde sürüklemeyi de artırırlar, hava aracını yönlendirmek amacıyla doğrudan kullanılmazlar. Çeşitli tipleri mevcuttur. 5. Slat: Flapların aksine kanadın hücum kenarında bulunurlar. Hücum kenarı flabı olarak da isimlendirilirler. Daha fazla taşıma sağlamak ve daha fazla hücum açısı elde edebilmek amacıyla kullanılırlar. Örneğin kısa mesafede kalkışın yapılması gerektiği hava araçlarında kalkış sırasında açılırlar.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Uçaklar için kullanılan farklı hız tanımlamaları mevcuttur. Bunlar: • Gerçek Hava Hızı (True Air Speed, VTAS): Uçağın havaya göre hızını ifade eder. Aerodinamik ve uçak performans hesaplamalarında genellikle kullanılan hız tipidir. • Eşdeğer hava hızı (Equivalent Air Speed, VEAS): Düzeltilmiş (Kalibre edilmiş) hava hızının hava sıkışma hatalarından arındırılmış hava hızıdır. • Göstergede okunan hava hızı (Indicated Air Speed, VIAS): Algılayıcı ve cihazlardaki ha­taları dikkate almadan göstergelerin pilota gösterdiği hızdır. • Kalibre edilmiş hava hızı (Calibrated Air Speed, VCAS): Pitot Tüpü ve statik portlar ile cihaz hatalarını düzelterek gösteren hız bilgisidir. • Yer hızı (Ground Speed, GS): Uçağın yerdeki gölgesinin yere göre olan hızıdır. Bu hız uçağın bir yerden başka bir yere ne kadar sürede ulaşacağını belirler. Hava hızı ise uçağın gidiş yönünde gövde ve kanatlar üzerinden akan havanın hızıdır. • Mach sayısı (Mach Number, M): Ses hızı olarak da bilinir. Değeri, deniz seviyesinde 15 oC hava sıcaklığında ve 1 atm basınçta: 1 Mach = 1226.5 km/saat = 340 metre/saniye’ dir. Mach sayısı sıcaklığa bağlı olarak değişkenlik gösterir. Deniz seviyesinden yükseldikçe sıcaklık azalacağından daha düşük değerler elde edilecektir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Uçuş ve pilotajda yaygın olarak kullanılan ifa­delerin Türkçe karşılıkları ve tanımları aşağıda özetlenmiştir. Bu kısımda aktarılan terimlerin bi­linmesi önemlidir.     • Scheduled Flight:  Tarifeli uçuş  • Non Scheduled Flight:  Tarifesiz uçuş  • Charter Flight:  Tarifesiz ve düzensiz uçuş  • Delayed Flight:  Gecikmeli uçuş  • Check Flight:  Uçuş ekibinin kontrolü için gerçekleştirilen uçuş  • Test Flight:  Uçak performansının kontrolü için gerçek­leştirilen uçuş  • Vıp Flight:  Önemli kişilerin taşındığı uçuş  • Return Flight:  Gidiş dönüş olarak gerçekleşen uçuş  

Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Uçuş ve pilotajda yaygın olarak kullanılan ifadelerin Türkçe karşılıkları ve tanımları aşağıda özetlenmiştir. Bu kısımda aktarılan terimlerin bilinmesi önemlidir.      • Landing (İniş fazı):  Uçuşun fazlarından biridir. Bir hava aracının piste ya da uygun bir yere iniş yaptığı faz olarak tanımlanır.  • Descend (Alçalış fazı):  Uçuşun fazlarından biridir. Bir hava aracının cruise fazından approach (yaklaşma) fazına kadar alçalma yaptığı uçuş fazı olarak tanımlanır.  • Approach (Yaklaşma fazı):  Uçuşun fazlarından biridir. Bir hava aracının approach fazından landing fazına kadar yaklaşma yaptığı uçuş fazı olarak tanımlanır.  • Cruise (Düz Uçuş, Seyir Uçuşu):  Uçuşun bu fazı, tırmanma fazı sonrasında ilk seyir irtifasına ulaşıldıktan sonra başlayıp varış noktasına iniş için alçalmanın başlangıcına kadar düz bir segmentte devam eder.  • Taxi (Taksi fazı):  Bir hava aracının yerde gerçekleştirdiği hareketidir. Örneğin bir uçak terminalden piste taksi yollarını kullanarak yerde bir yolculuk gerçekleştirir. Genelde tekerleri üzerinde yerde hareket eder fakat bazı durumlarda çeşitli yardımcı elemanlar aracılığıyla su üzerinde de bu hareket gerçekleşebilir.   

Bu nedenle sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

Uçuş ve pilotajda yaygın olarak kullanılan ifadelerin Türkçe karşılıkları ve tanımları aşağıda özetlenmiştir. Bu kısımda aktarılan terimlerin bilinmesi önemlidir.       • Operating Empty Weight: Uçak üreticisi tarafından verilen uçak yapısal ağırlık değerine, uçağı işletici tarafından teçhizatlar eklenmesi sonucu oluşan ağırlık değeridir.  • Esas Ağırlık (Basic Weight): Servise hazır durumdaki uçak ağırlığıdır.  • Maximum Design Landing Weight (MLW): Normal şartlar altında uçağın iniş için izin verilen en yüksek ağırlığıdır.  • Allowed Traffic Load (ATL): Uçağın toplam olarak taşıyabileceği ücretli-ücretsiz yük kapasitesidir.  • Certified Center Of Gravity Limits (CG): Bunlar uçak yapımcısı tarafından belirtilmiş açılmaması gereken ağırlık merkezi limitleridir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

Uçuş ve pilotajda yaygın olarak kullanılan ifadelerin Türkçe karşılıkları ve tanımları aşağıda özetlenmiştir. Bu kısımda aktarılan terimlerin bilinmesi önemlidir.       • Tail Section: Uçağın kuyruk kısmıdır. • Main Wheels: Ana tekerlekler • Landing Gear: İniş takımları • Main Gear Ana iniş takımları • Nose Gear Burun ucunun altında bulunan iniş takımıdır.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

  Havacılık meteorolojisinde yaygın olarak kul­lanılan ifadelerin Türkçe karşılıkları ve tanımları aşağıda özetlenmiştir. Bu kısımda aktarılan terim­lerin bilinmesi önemlidir • Head wind :  Önden gelen rüzgâr  • Cross wind:  Yandan esen rüzgâr  • Taıl wind :  Arkadan gelen rüzgâr   • CB activity :  Kötü bulut   • Visibilıty :  Görüş açısı  

Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.