HİZMETLER EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 11

Fisher - üç sektör modeli (talebin gelir esnekliğine dayanarak açıklamıştır)

Fuchs - hizmet ekonomisi kavramını ilk ortaya atmıştır

Fourastié - üç sektör modeli ( teknik ilerlemenin boyutuna ve talep doygunluğuna dayanarak açıklamıştır)

Gershuny - self-servis hizmetleri

Baumol - maliyet hastalığı teorisi

Bell - sanayileşme ötesi toplum

Clark - üç sektör modeli ( iş gücü dağılımında değişim ve üretilen malın türüne dayanrak açıklamıştır)

Bell üç sektör modelini genişleterek, beş ekonomik sektöre ulaşmaktadır:

1. Birincil sektör: Sanayi öncesi toplumlarda tarımsal faaliyetler: Tarım, Madencilik, Balıkçılık, Ormancılık
2. İkincil sektör: Sanayi toplumlarında sınai mal üretimi: imalat ve işleme
3. Üçüncül sektör: (Yerel Bireysel Hizmetler): Restoranlar, Oteller, Kuaförler ve Güzellik Salonları, Kuru Temizleme, Bakım ve Tamirat Hizmetleri
4. Dördüncül sektör: (Ticaret): Taşımacılık, iletişim, Perakendecilik, Finans ve Sigorta, Gayrimenkul, Kamu Hizmetleri
5. Beşincil sektör:  (İnsani potansiyeli geliştirilmesi): Sağlık, Eğitim, Sanat,
Ar-Ge, Eğlence

Hizmet ticaretinin dünya piyasasında serbestleştirilmesi sanayi işletmelerinin
rekabet etme potansiyelini geliştirmektedir. Çünkü günümüzde imalat sanayi giderek daha fazla hizmet işletmelerine bağlı hâle gelmiştir. Çünkü imalat sanayi işletmelerinin rekabet avantajları üretilen malların niteliği ve özelliklerinden ziyade ürünleriyle ilgili hizmetlerde gösterilen başarıya bağlı olmaktadır.

İstihdamın hizmet sektörlerine kaymasına neden olan ekonomik güçler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Yüksek gelir esnekliği: Bazı hizmetler nispeten yüksek bir talebin gelir esnekliği ile karakterize edilmişdirler. Bu, gelir arttıkça toplam reel harcamalar içindeki hizmetlerin payını da büyüteceğini ifade etmektedir. Yüksek gelir esnekliği aynı zamanda toplu tüketimdeki artışı, yani refah devletinin genişlemesini de açıklamaya yardımcı olabilir.
• Düşük talebin fiyat esnekliği ile birlikte verimlilikte düşük büyüme: Birçok
hizmet faaliyetinin makinelerle yapılamaması nedeniyle bu sektörde verimlilik diğer sektörler kadar artmamaktadır. Ancak gelir artışı devam ettiği için talep yapısı değişmiş ve sanayi mallarından daha ziyade hizmetlere doğru kaymıştır. Ayrıca hizmet sektöründeki ücretler ekonomideki diğer sektörlerle aynı çizgide geliştiği için, hizmetlerin nispi fiyatı artmıştır ve hizmetlerin nominal katma değerdeki payı da artış göstermiştir.
• Uluslararası ticaret: Ülkeler ticarette karşılaştırmalı üstünlüklerinden yararlandıkça ve hizmet, sanayi ve tarım sektörlerinde uzmanlaştıkça ekonomilerinin yapısı da değişmektedir. Diğer sektörlerde uzmanlaşma aynı zamanda dolaylı bir şekilde hizmet sektörünü etkilemektedir. Bu bağlamda,
karşılaştırmalı üstünlüğünü kullanarak mal üretiminde uzmanlaşan Çin örneği verilebilir.
• Hizmet faaliyetlerinin dışsallaşması (outsourcing): İmalat sanayileri artan
oranda ihtiyaç duydukları hizmetleri kendi bünyelerinde karşılamak yerine
dışsallaştırma yoluna gitmektedirler. Bu da yeni hizmet alanlarının ve daha
fazla hizmet sunan işletmelerin kurulmasını teşvik etmektedir.

Buna karşılık yerel düzenlemeler hizmet sektörünün büyümesini ve rekabetini sınırlayan engeller arasında yer almaktadır.

Almanya ve Japonya gibi bazı ülkelerde imalat sanayindeki istihdam azalışı, ülkenin toplam işsizlik düzeyinde büyük artışlara neden olmuştur. Buna
karşılık imalat sanayi istihdamında artış yaşayan az sayıdaki ülkenin işsizlik oranı
düşmüştür. İngiltere, Macaristan gibi ülkelerin imalat sanayi istihdamı azalmış
olmasına rağmen işsizlik oranları da düşmüştür. Bu da hizmet sektörünün büyüklüğü ve genel istihdam oranı arasında pozitif bir ilişki olduğunu göstermektedir.