II. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 10

Eylül Mehmet Rauf'un eseridir.

Romanın birinci derece kahramanlarından Suat kadın, Süreyya erkektir. Necip karakteri ise Süreyya'nın halasının oğludur ve sık sık Suat ve Süreyya'nın evlerine misafir olmaktadır. Roman Suat ve Necip arasındaki yasak aşkı anlatmaktadır.

Maupassant tarzı hikâye, seçilmiş olay ve kişiler arasında gerilimi esas alan ve okuyucularda gerçeklik duygusu uyandıran, şaşırtıcı bir sonla sonuçlanan ve bizim edebiyatımızda “olay hikâyesi” olarak adlandırılan bir hikâye tarzıdır

Halit Ziya Uşaklıgil’in “Nakil” adlı kitabında Maupassant’tan tercüme ettiği hikâyeler bulunmaktadır. O, Flaubert’i tanıdığı gibi Guy de Maupassant’ı da eserleriyle çok iyi tanımaktadır. Yirminci yüzyılda Türk Hikâyeciliği’nin gelişmesinde önemli rolü olan bu tarz hikâye, Halit Ziya Uşaklıgil ile edebiyatımıza gelmiştir.

Halid Ziya Uşaklıgil'in Mavi Yalı öyküsünde tek bir karakter vardır ve bu karakter kaptanlık yaparak hayatını sürdürmektedir.

Bu dönemde kahramanlık temasına rastlanmaz.

Mensur şiir edebiyatımıza Tanzimatın ikinci kuşağını takip eden ara nesille girmiştir.

m

Mensur şiir, bir başka söyleyişle düzyazı şiir, şiire has bir duygu yahut olgunun düzyazı formunda varlık kazanması kavram alanıyla karşı karşıya getirir. Bu da şiirin ya da şiire has özün, geleneğin belirlediği şiir formundan başka bir şekilde ortaya konduğu fikrine götürür. Bu alanda ilk örnekleri veren ve türe adını veren Halit Ziya Uşaklıgil’dir.

Dünyada ilk kez Fransız edebiyatında kullanılan mensur şiir, Klasik Türk edebiyatında şairane yazı yahut sanatkârane düzyazı şeklinde adlandırılan sanatlı söyleyişler içinde değerlendirilmektedir. Ancak bunları mensur şiir olarak nitelendirmek doğru olmaz. Ayrıca romanlarda yer alan sanatlı söyleyişler de mensur şiir dışındadır. Bunun yanında her mensur şiirin sanatlı söyleyişe sahip olması gerekmemektedir.

Mensur şiirin birçok sanatçı ve araştırmacı tarafından özellikleri üzerinde durulmuş, tanımı yapılmıştır. Oktay Rıfat da bir röportaja verdiği cevapta; düzyazı ve şiir ayrımının bir vezin ve kafiye işi olmadığını, şiire ait özü, içeriği düzyazıyla da vermenin mümkün olduğunu belirtmiştir.

Mısraları alt alta dizilen, ölçüsüz ve kafiyesiz yazılan serbest şiirden düzyazı
şeklinde yazılışlarıyla ayrılırlar.

Şiirdeki arayışlardan doğmuştur. Ancak, şiir değildir. Şairâne söyleyişe sahip olmasına rağmen ölçülü ve kafiyeli değildir.

Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yayımlanan Halit Ziya’nın ‘’Aşkımın Mezarı’’ başlıklı mensur şiiri, edebiyatımızdaki ilk mensur şiirdir.

Türk edebiyatında mensur şiirin edebi bir tür olarak ortaya çıkışında batı edebiyatlarından yapılan çeviriler önemli rol oynamıştır. Batı edebiyatlarından yapılan şiir çevirilerini konu alan bir makalesinde Mustafa Nihat Özön, düzyazı şeklinde yapılan şiir çevirilerinin ‘’kötü bir çığır’’ olarak gördüğü mensur şiir akımına yol açtığını belirterek eleştirir.

Mehmet Rauf ‘’Eylül’’ romanında, Halit Ziya da ‘’Maî ve Siyah’’ romanında mensur şiire benzer söyleyişler kullanmışlardır.

Samimi Teessürler adlı eser Hüseyin Cahit Yalçın’a aittir.

Mensur şiirin moda haline gelmesinde Mehmet Rauf’un Servet-i Fünûn dergisinde çıkan bu yoldaki yazılarının önemli bir payı vardır. Ayrıca dönemin içe dönük duygusal hayatı da mensur şiirin yaygınlık kazanmasında etkili olmuştur.

Servet-i Fünûn ve II. Meşrutiyet yıllarında daha çok “mensûr şiir” kelime grubu tercih edilir ve böylece bir türün adı olarak bu adlandırma yaygınlaşır. Cumhuriyet döneminde ise uzun yıllar kullanılan bu kelime grubunun yanında, yakın yıllarda bazı yazarların kaleminde onun yerine şairâne nesir, düzyazı şiir, yazı şiirler, düzanlatım şiiri, düz şiir, şiirsel düzyazı, şiirsel metin gibi çeşitli adlandırmalar kullanılır.

Mensur şiirin özelliklerini şöyle sıralanabilir: