II. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI - Deneme Sınavı - 11

Eylül ayı, yas, hüzün, yılgınlık ve ölümsüzlük duymayı ifade eder. Cevap a şıkkıdır.

Hayal ve hakikat çatışması görülür en çok. Cevap B şıkkıdır.

Doğru sıralama a şıkkıdır.

Halit Ziya'nın dili romanlara göre daha sadedir. Cevap a şıkkıdır.

Birimler zaman akışı içinde belli bir noktada başlayıp bitmez; birbirini tamamlayan ve iç içe geçmiş olaylarla hayatın gerçekliğini, okuyucuda gerçeklik duygusu uyandıracak şekilde anlatılır

Anlatma esasına bağlı metinlerde, yani masal, destan, mesnevi, halk hikâyesi, Avrupaî hikâye ve romanda, yapı çözümlemesi; eseri oluşturan olay örgüsü, kişiler, zaman, mekândan oluşmaktadır. Olay örgüsü, bir düzenlemedir. Olayların metinde gerçekleştirilmek istenen gayeye, yaratılmak istenen estetik beğeniye göre düzenlenmesi sonucu oluşur. Denilebilir ki olay örgüsü, söz konusu metinlerin iskeleti durumundadır. Bu cümlelerden anlaşılacağı üzere olay örgüsü, olay parçalarının birbirleriyle ilişkili olarak düzenlenmesi sonucu ortaya çıkar. Olay ise birlikte bulunmak zorunda olan; ancak kişisel farklılıklar sebebiyle çatışan veya karşılaşan insanlar veya onları temsil eden diğer varlıklar arasında ortaya çıkar. Bunun için yapı çözümlemesine olay örgüsü ile başlamak yerinde olur. Metinde mekân ve kişilerin, olay örgüsünde yüklendikleri rol ve değer üzerinde de durmak gerekir.

Olay örgüsü, olay parçalarının birbirleriyle ilişkili olarak düzenlenmesi sonucu ortaya çıkar. Olay ise birlikte bulunmak zorunda olan; ancak kişisel farklılıklar sebebiyle çatışan veya karşılaşan insanlar veya onları temsil eden diğer varlıklar arasında ortaya çıkar.

Eser dört birime ayrılmaktadır.

Eser, yapı bakımından sergüzeşt romanlarını düşündürmektedir. Merkezde Ahmet Cemil vardır. Romanda anlatılan olay ve çevreler, bu ruh haline ve anlayışa göre düzenlenmiştir.

Mai ve Siyah’taki olayların ve onları yaşayan şahıslar dünyasının merkezinde Ahmet Cemil bulunmaktadır. Ahmet Cemil’in çevresindeki kişileri, ailesi ile ilgili olanlar, sanat anlayışı ve zevk birlikteliği ile ilgili olanlar, matbaa çevresi ile ilgili olanlar diye gruplandırmak yerinde olur. Olay örgüsü, sözünü ettiğimiz birimler dahilinde bu kişilerin ilişkilerinin ifadesi olarak karşımıza çıkar. O, yeniliği temsil eden, gazetede çalışan bir şair hüviyeti ile karşımıza çıkar. Bu yönüyle Hüseyin Nazmi ile ilişki içerisindedir. Gazeteci olarak, Ahmet Şevki’nin, Ali Şekip’in arkadaşıdır. Raci ile ilişkisi eski - yeni karşılaşmasını ortaya koymaya hizmet eder. Ahmet Cemil hep hoşgörülüdür. Raci ise kindardır. Ahmet Cemil’de insani değerlerin yüceliği, Raci’de ise bu değerlerin bulunmayışı dikkati çekmektedir.

Bu metin, ilahi bakış açısından hareketle yazılmıştır. İlahi bakış açısında anlatıcı, eserle ilgili olarak kahramanlardan çok fazla şey bilir. Her birinin geçmişini, zihinlerinden geçirdiklerini, yaşadıkları olayı bilir ve anlatır. Bu bakış açısıyla anlatan kişi, yazarın dilini kullanmaktadır. Başka bir ifadeyle bu bakış açısına yazar-anlatıcı denilmektedir ve “o” zamiri ile gösterilir. “O” her şeyi bilen anlatıcıdır.

Aşk-ı Memnu hakkında birçok şey söylenmiştir, söylenecektir de. Çünkü edebiyatımızda roman tarzının yerleşmesinde büyük rolü olan bir eserdir. Dönemin yüksek zümresinin aşk hayatını anlatan bir eser olduğunu, birbirine denk olmayan insanların evliliğinden ortaya çıkan trajediyi dile getirdiğini ifade edenler vardır. Ancak eserde asıl olan kendi başına hareket edebilen, kendi duyguları, arzuları ve istekleriyle hayatını düzenleyen insanların dar bir mekânda yaşadıkları anda farklılıklarıyla hayatı nasıl şekillendireceklerini ortaya koymasıdır. “Aşk-ı Memnu topluma değil, bireye ve bireyler arası ilişkiye dönük romanlardandır” (Moran, 1998, 70).

Roman, 22 ayrı bölüm halinde yazılmıştır. Bu bölümlerin her birine bir birim gözüyle bakmak aldanmamıza sebep olur. Çünkü bazı bölümler daha önceki bölümlerde tanıtılan kişilerin ruh hallerini ifadeyle vazifelidir. Bu da eserdeki yapının, alışılmışın sınırlarını zorladığını düşündürür Bu bölümleri aşağıda dört birimde toplamak mümkün görünmektedir.

Edebiyat-ı Cedide romanları Fransız realist yazarlarının eserlerinden geniş ölçüde yararlanarak kaleme alınmıştır.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Halit Ziya’nın bu hikayesinde hayatını sürdürmenin dışında iddiası olmayan küçük insanın yaşama tarzı model olarak alınmıştır. Öyleyse zihniyet, sıradan insanların yaşama tarzını, zihni meşguliyetlerini, insanlarla ilişkilerini edebî metnin dünyasında dile getirmeye izin veren bir zevk ve anlayıştır. Bu zevk ve anlayışın temelinde Maupassantvari hikayenin olduğunu söylemek isabetli olur; çünkü Maupassantvari hikaye geniş kitlenin yaşama tarzını ve bu kitle içerisinde yer alan insanlar arasındaki ilişkileri aksettirmektedir.

Mai ve Siyah'ın ana karakteri  yirmi iki yaşındaki Ahmet Cemil’in gerçekleştirmek istediği en büyük hayal herkesçe tanınan, şöhret sahibi, yeniyi temsil eden bir yazar olmaktır.

Ahmet Cemal karekteri kitabın sonunda annesine "Seninle uzaklara gidelim, o kadar uzaklara ki! Nefsimizi orada tanıyalım, kendimize başka bir cihanda, başka bir hayatta, başka mahlûklar nazarıyla bakabilelim” diyerek İstanbul’dan ayrılmak mecburiyetinde olduğunu ifade eder. Bu, kişinin kendi kendisini sürgün etmesidir. Böylece Ahmet Cemil, annesi ve yanlarındaki hizmetçi olan Seher ile birlikte Arabistan’da bilinmeyen bir yere gitmek durumunda kalır.

Aşk-ı Memnu Halit Ziya Uşaklıgil'in romanıdır.

Aşk-ı Memnu'nun başlıca karakterleri Adnan Bey, onunla evli olan Bihter, Bihter'in kızkardeşi Peyker ve Adnan Bey'in yeğeni Behlül'dür. Nazmi Bey bu romanın karakterinden biri değildir.

Bir kadının, birey olarak kendisini duygularıyla ifade etmesi, kadınlığa ait istek ve arzularını dile getirmesi, edebiyatımızda ilk defa Bihter vasıtasıyla idrak edilmiştir. Bir başka söyleyişle Bihterin romandaki fonksiyonu, kadının kendi cinsiyetiyle varlığını ifade etmesidir.