İKTİSADİ BÜYÜME

İktisadi büyüme veya kişi başına düşen millî gelirdeki yıllık artış oranı, bir ülkedeki üretim imkanlarının ne kadar arttığını ve dolayısıyla üretim imkanları eğrisinin bir önceki yıla göre ne kadar sağa kaydığını ifade etmektedir. Toplumun sahip olduğu sınırlı kaynakların miktarının zaman içerisinde artması, kaynakların niteliklerinin zaman içerisinde iyileşmesi ve teknolojinin gelişmesi üretim imkanları eğrisini sağa kaydırmaktadır. Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi üretim imkanları eğrisi sağa doğru kaymıştır.

Üretim imkanları eğrisi ayrıca, kıtlığın sonuçlarını, ekonomideki tercihleri ve her tercihin alternatif maliyetini göstermektedir. Eğri üzerindeki her nokta etkin üretim bileşimlerini gösteren mevcut kıt kaynaklarla üretilebilecek maksimum üretim düzeyleridir. Bir kez üretim imkanları sınırı üzerinde etkin noktalara ulaşıldığında mallardan birisini biraz daha fazla üretmenin tek yolu diğerini az üretmektir. Üretim imkanları sınırı eğrisinin orijine göre iç bükey çizilmiş olması artan fırsat maliyeti ile ilgilidir.

Dolayısıyla üretim imkanları sınırı eğrisinin orijine göre iç bükey çizilmiş olması azalan değil artan fırsat maliyeti ile ilgilidir. Doğru cevap D'dir.

Üretim açığı; ekonominin fiili hasılası ile mevcut kaynakların tam istihdam edilmesiyle üretilebilecek olan hasıla arasındaki farktır. Doğru cevap E'dir.

GSYH Deflatörü Nominal GSYH’nın reel GSYH’ya oranıdır. Yani bir ülke vatandaşları tarafından üretilen tüm mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişmeyi ölçmektedir. Deflatör ise belli bir yılda geçerli olan fiyatların baz yılın fiyatlarına oranını gösterir.

Satın alma gücü paritesi (SGP), ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak, farklı para birimlerinin satın alma gücünü etkileyen bir değişim oranıdır. SGP, belirli bir mal ve hizmet sepetinin satın alınabilmesi için gereken ulusal para tutarlarının oranı şeklinde hesaplanmaktadır. Bu oran kullanılarak farklı para birimlerine dönüştürülen harcamalar satın alınan mal ve hizmet hacmindeki farklılıkları yansıtarak, ülkeler arasında gerçek anlamda karşılaştırılabilir veriler sağlamaktadır. İki ülkede aynı tanıma sahip bir ürünün fiyat oranı şeklinde hesaplanır.

Ülkelerin ekonomik refah açısından amaçları kişi başına düşen gelirin sürekli arttırılmasıdır. Kişi başına düşen gelir belirlenirken de nominal değerler değil reel değerler alınarak hesaplanılmaktadır. Kişi başına değerlerin esas alınmasıyla ülkenin zaman içerisinde nüfusunun değişmesinden kaynaklanabilecek yanılgılar ortadan kalkacak ve farklı nüfus büyüklüğüne sahip ülkelerin karşılaştırması mümkün olacaktır.Bunun için kullanılan kavram, reel GSYH'nın ülke nüfusuna bölünmesi ile elde edilen kişi başına düşen reel GSYH kavramıdır.

Ekonominin belli bir dönemde ürettiği hasıladaki büyüme nominal veya reel terimlerle, ya da hasıla düzeyindeki ve ya kişi başına hasıladaki artış terimleriyle ölçülebilir. Fakat ekonominin gerçek üretim gücünün hesaplanmasında, nominal değişkenler yerine reel değişkenler kullanılmaktadır. Bu yüzden büyümeyi, reel GSYH’deki artış hızı olarak tanımlayabiliriz. Bir değişkenin herhangi iki dönem arasındaki değişme oranı, bu değişkenin iki dönemdeki değerleri arasındaki farkın, başlangıç dönemindeki değerine bölünmesi ile hesaplanır. Bir yıldan diğer bir yıla büyüme oranı ya da büyüme hızı aşağıdaki formülle hesaplanır.

Bulunan değeri 100 ile çarparak büyüme oranını yüzde cinsinden ifade edebiliriz. Bu oran dönemler arasında ülkenin üretim gücü hakkında bize bilgi sunar. Doğru cevap B'dir.

Yukarıdaki formülle hesaplanan insani gelişme endeksi neticesinde maksimum ve minimum değerler belirlenir. İGİ değeri, 0 ile 1 arasında değişmektedir. İndeks değerinin 1’e yaklaşması, insani gelişme performansının iyileştiğini göstermektedir. İnsani Gelişme Raporu’na göre, İGİ bağlamında ülkeler düşük, orta, yüksek ve çok yüksek insani gelişmeye sahip ülkeler olarak kategorilere ayrılır.

• İndeks Puanı 0.900 ve yukarısı: Çok yüksek düzeyde insani gelişmeye sahip olan ülkeler.

• İndeks Puanı 0.800 - 0.899: Yüksek düzeyde insani gelişmeye sahip olan ülkeler.

• İndeks Puanı 0.500 – 0.799: Orta düzeyde insani gelişmeye sahip olan ülkeler.

• İndeks Puanı 0.000 – 0.499: Düşük düzeyde insani gelişmeye sahip olan ülkeler.

Doğru cevap E'dir.

• Spontane Büyüme: Üretim faktörleri kendiliğinden harekete geçmekte ve belli oranda bir büyüme sağlanmaktadır. Devletin ekonomiye müdahalesi asgari düzeydedir.

• Planlı Büyüme: Kıt kaynakların hangi malların üretimine ne oranda tahsis edileceği bir plan dâhilinde yürütülür. Amaç her alanda etkinliğin sağlanması ve verimin arttırılmasıdır. Eğer, plan uygulaması tüm sektörler için zorunlu ise, otoriter planlama söz konusudur. Plan uygulaması bazı sektörler için zorunlu ise, yol gösterici planlamadan bahsedebiliriz.

• Kapalı Büyüme: Ülkenin kendi öz kaynaklarına dayanır. Amaç dışa olan bağımlılığın yok edilmesidir. Kapalı büyümede devlet ekonomiye her bakımdan müdahalede bulunur.

• Açık Büyüme: Bu tür büyümede uluslararası sermaye ve emek önemli bir yer tutmaktadır. Açık büyüme serbest piyasa ekonomisini benimsemiş olan tüm ülkelerde görülmektedir.

• Durgun Büyüme: Bu tür büyümede, milli gelir artış hızı ile nüfus artış hızı birbirine eşit olduğu için kişi başına gelir artış hızı sıfır olmaktadır. Yani artan nüfus artan geliri tamamen emmekte, bu nedenle ekonomi büyümekle birlikte kişi başına gelir artışı gerçekleşmemektedir.

• Üstel Büyüme: Hızı gittikçe artan büyümedir.

• Biyolojik Büyüme: Canlıların büyümesinden esinlenmiştir. Yani, büyüme önce hızlı şekilde devam etmekte, daha sonra yavaşlamaya başlamakta ve bir yerde durmaktadır. Hatta bu noktadan sonra gerileme başlamaktadır.

• Dengeli Büyüme: Bu tür büyümenin en önemli özelliğini sektörler arası karşılıklı bağımlılık oluşturur. Bu bağımlılık hem üretimde, hem de tüketimde geçerlidir. Her üretim birimi çıktısına pazar bulmak zorundadır. Dengeli büyümede denge: yatırım malları ile tüketim malları, sanayi malları ile hammaddeler, gıda maddeleri ile giyecek malları, iç talep ile dış talep gibi konulurda kurulmaya çalışılır. Kaynak israfının önlenmesi için bu dengeler zorunludur.

• Dengesiz Büyüme: Dengeli büyümenin gerçeğe uymadığı düşüncesiyle doğmuştur. Konuya ilk değinen Fransız iktisatçı F. Perroux olmuştur. Perroux, ekonomilerin genellikle eşitsizliklerin, dengesizliklerin ve hiyerarşinin içinde bulunduğunu, bu özelliklerin ortadan kaldırılmaya çalışılması yerine onlardan faydalanma yoluna gidilmesinin çok daha yararlı olacağını ifade etmiştir.

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap D'dir.

• Kendi kendisini sürdürebilen büyüme,

• Üretim kalıplarında yapısal değişim,

• Teknolojik ilerleme,

• Sosyal, Politik kurumsal modernleşme,

• İnsani koşullarda geniş çaplı iyileştirmeler.

Oysa Kişi başı GSYH artışı ekonomik kalkınmanın değil daha çok ekonomik büyümenin bir göstergesi olabilir. Doğru cevap C'dir.

Lorenz eğrisi Gini Katsayısının hesaplanmasında da kullanılmaktadır.

OB doğrusu ile Lorenz eğrisi arasında kalan koyu renkli alanın (X) OAB üçgeni içinde kalan alana (Y) oranlanması ile Gini katsayısı bulunur.

Gini Katsayısı = X/(X+Y)

Gini katsayısı 0 ile 1 arasında değişmektedir. 0 değeri tam eşitliği, 1 değeri tam eşitsizliği göstermektedir. Gini katsayısının 0,20’nin altında olması düşük eşitsizliği; 0,20 - 0,50 arasında olması orta düzeyde eşitsizliği; 0,50’nin üzerinde olması ise yüksek eşitsizliği ifade eder. Doğru cevap D'dir.