İKTİSADİ KALKINMA

Az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkeler için uzun vadede amaçlanan kalkınma olduğuna göre, söz konusu olan “ekonominin gelişebilmesi için
izlenmesi gereken yolu” tanımlayan kalkınma stratejisidir.

“Dengeli” ifadesinden kasıt, ekonomideki kalkınma için gerekli yatırımların dengeli bir şekilde, başka bir değişle, biri diğerine göre öncelikli olmaksızın yatırım dağılımının gerçekleştirilmesidir. Böylesi bir dağılım, ancak bir plan çerçevesinde gerçekleştirilebilir.

Paul Narcyz Rosenstein-Rodan (1902-1985) tarafından yazılan “Doğu ve Güneydoğu Avrupa’nın Sanayileşme Sorunları” (1943) adlı makalenin
kalkınma ekonomisi alanında verilen ilk çalışma olduğu söylenebilir.

Dengesiz kalkınma bakış açısıyla, kamu müdahaleleri ve planlama, piyasa ekonomisinin dinamik araçlarından yararlanma olanaklarını kısıtlamaktadır. Oysa kalkınma, sıçramalar ve patlamalar sonucu gerçekleşebilir. Kısaca, dengesiz kalkınma görüşleri bu anlamda “az gelişmiş ekonomilerin kalkınmasının durgun ya da yumuşak bir biçimde gerçekleşemeyeceği aksine ekonomideki sıçramalar
ve dalgalanmaların dinamik bir gelişme ortamı yaratacağı” temel ilkesine dayanmaktadırlar.

François Perroux (1903-1987)’un olduğu “kalkınma kutupları” teorisidir. Perroux, kalkınmanın ülkenin her yerinde aynı anda başlamasının mümkün olamayacağını, bazı bölgelerin kalkınmada öncelik kazanacağını ve kalkınma kutuplarının oluşacağını belirtmektedir. Sanayi kuruluşlarının belirli bölgelerde toplanıp bölgesel farklılaşmaya yani kutuplaşmaya neden olmaktadır.

“Bilgi toplumu” karşılaştırmalarında yıllardır üst sıralarda yer alan Finlandiya’nın, özel ve kamu kesimi işbirliği alanında iyi sonuçlar sunarak örnek olabileceği
alanlardan söz edilmektedir. Bu nedenle yukarıda genel hatlarıyla değindiğimiz bilgi odaklı kalkınma stratejisine bir örnek olarak, Finlandiya’nın kalkınma
stratejisi verilebilir.

İthal ikamesi ilk kez Büyük Bunalım sonrasında az gelişmiş ülkelerde (örneğin Latin Amerika ülkeleri ve Türkiye’de), dış ticarette karşılaştıkları zorluklar nedeniyle ortaya çıkmıştır. Bu dönemde geçerli olan ithal ikamesi, kapsamlı bilinçli bir sanayileşme stratejisinin bir parçası olmaktan çok, krizin ortaya çıkardığı acil sorunlara çözüm bulmak için uygulanmıştır.

Sanayileşmede ithal ikamesi süreci bir yandan koruma politikasını gerektirirken, diğer yandan da içeride yaygın sanayileşme sonucunu doğurur. Bu durumda
ithal ikamesi, koruma ve yaygın sanayileşme politikalarının birlikte yürütülmesi gerekir. Geliştirilmesi istenen veya gelişmekte olan sanayi dallarının korunmasında genel araçlar şunlardır: gümrük vergileri (veya eş etkili
vergiler), ithal yasakları,(Döviz Kuru Politikası. kotalar) sübvansiyonlar.

Aşırı değerlenmiş kur, ithalatı özendirerek ticaret açığına ve ithalat kontroluna neden olacaktır. Bu durumda, uluslararası piyasalarda fiyat değişmezse ihracatçının rekabet şansı, maliyet artışı nedeniyle azalacaktır. Devalüasyon, eğer maliyet sabit tutulabilirse, ihracatçının sözü edilen türden olumsuzluklarla karşılaşmasını engelleyebilecektir. Bu nedenle “az değerlenmiş döviz kuru politikası” ihracatçının lehine olacaktır.

B Bütünleştirilmiş Strateji :
Buraya kadar yapmış olduğumuz açıklamalar gerek ithal ikamesine dayalı sanayileşme stratejisinin gerekse ihracata dayalı sanayileşme stratejisinin
sanayileşme için tek başına yeterli olmadığını göstermektedir. Dışa açık ekonomi mantığında kalkınmayı hedefleyen bir ülke, dünya pazarlarında kendisine arta kalan üretim faaliyetini yürütmeyi değil, hedef aldığı piyasaları ele geçirmek üzere atılım gerçekleştirmek ister. Bu çerçevede, gerek ithal ikameci strateji gerekse ihracata dayalı strateji birbirine rakip olmaktan çok birbirini tamamlayıcı
özelliktedir.

İthal ikamesiyle sanayileşme stratejisi uygulayan bir ekonomide sübvansiyon uygulamaları arasında: ithalatçıya sağlanan düşük faizli kredi, ucuz enerji ve hammadde temini, yatırım
indirimi, vergi muafiyeti gibi uygulamalar yer almaktadır. İthalatta liberasyon ihracata dayalı sanayileşme stratejisinde kullanılır ve bir sübvansiyon uygulaması değildir. Doğru cevap B şıkkıdır.