İKTİSADİ KALKINMA

Gelişmekte olan ülkelerde tüketim eğilimi genel olarak yüksektir. Bunun en önemli nedeni kişi başına gelirin düşük olmasıdır. Gelişmekte olan ülkelerde yaşayan düşük gelirli kişiler için bir birim daha fazla tüketimde bulunmanın marjinal faydası, bir birim daha fazla tasarrufta bulunmanın marjinal faydasından yüksektir. Bu nedenle bu ülkelerde marjinal tasarruf eğilimi düşük seviyelerdedir. Doğru cevap A'dır.

Vergiler tüketimi kıstıkları için tasarrufların artması gibi etkide bulunurlar Ancak gönüllü tasarrufların aksine zorunlu olarak ödendikleri için zorunlu tasarruf olarak da adlandırılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Enflasyon dönemlerinde vergilerin tarhı ve tahsili arasındaki süre uzamakta, satın alma gücünün reel değeri aşınmaktadır. Bu durum literatürde Olivera-Tanzi etkisi olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

McKinnon ve Shaw finansal liberalizasyonla beraber reel faizlerin artacağını, bu durumun tasarrufları dolayısıyla büyümeyi teşvik edeceğini savunmuşlardır. Literatürde McKinnon-Shaw hipotezi olarak bilinen bu yaklaşım 1970'li yılların sonrarından itibaren çeşitli ülkelerde uygulanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Bir ülke ürettiğinden fazla harcıyor ise aradaki farkı başka ülkelerden borçlanarak, yani başka ülkelerin tasarruflarından yararlanarak kapatmak durumundadır. Dolayısıyla cari işlemler açığı, açığn gözlendiği ülkede kamu veya özel kesim kaynaklı tasarruf açığı sorunu olduğunu ve bu açığın dış alem tasarrufları aracılığı ile, diğer bir deyimle dışarıdan tasarruf ithal ederek kapandığını belirtir. Doğru cevap A'dır.

Doğrudan yabancı sermaye yatırımları genellikle çok uluslu şirketler tarafından kâr elde etmek amacıyla riski düşük ülkelerde yaptıkları uzun vadeli yatırımlardır. Bu yatırımlar girdikleri ülkede istihdamı artırır, döviz tasarrufu yaratır, rekabeti ve ürün kalitesini artırırlar. Aksine aksine sıcak para olarak da bilinen kısa vadeli yatırımlarlikiditesi yüksek menkul kıymetlere yönelirler. Doğru cevap A'dır.

Ekonomik yardımların en iyi bilinenleri proje ve program kredileridir. Proje kredileri spesifik olarak verilir, yol, hastane, baraj ve tarımsal kalkınma odaklı krediler bu konuda başı çekmektedir. Doğru cevap D'dir.

Vergi artışının etkileri bu artışın hangi kesimlere yönelik olduğuna göre değişebilmektedir. Genel olarak düşük gelirlilerden alınana vergilerin artırılması gelir dağılımını bozarken, üst gelir sahibi kesimlerden alınan vergilerin artırılması bu kesimlerin tasarruflarını azaltıp tüketimlerini artırmasına neden olabilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Kalkınma sürecindeki bir ülkenin sermaye ihtiyacının belirlenmesinde çeşitli unsurlara bakılmaktadır. Bunlardan en önemlileri “kalkınma hızı” ve “sermaye hasıla katsayısı”dır.

Bir ekonomideki brüt kalkınma hızı formülü

g = ΔY /Y = Yt -Yt-1 / Yt-1 = ΔY /(Yt-1 şeklinde hesaplanır buna göre

g =(3200-3000) / 3000

Brüt kalkınma hızı g= %6 dır.

Net kalkınma hızı ise g-nüfus artış hızı olarak hesaplanır.

Doğru cevap %4 olur.

44

Sermaye-hasıla katsayısı (k),
k = I /ΔY şeklinde tanımlanmaktadır.
Burada I, yatırımı, ΔY ise gelir artışını göstermektedir.

Eğer sermaye-hasıla katsayısının tersi alınırsa
( 1/k), bu kez bir  birimlik yatırım artışının olanak sağladığı hasıla artışı ifade edilmiş olur. Aynı örnekten yola çıkarak sermaye-hasıla katsayısının 4 olduğu bir ekonomide bir birimlik yatırım artışı hasılada (veya gelirde) %25 (yüzde yirmibeş) oranında bir artış sağlayacaktır.

Kalkınma sürecinin ilk aşamalarında gelir seviyesi zaten düşük olduğu için sermaye birikimindeki lokomotif görev kamu tasarruflarınındır. Gelişmekte olan ülkelerde tasarruf yapmayı özendirecek ve güvence altına alacak finansal -kurumsal alt yapının yokluğu veya azlığı kişileri rasyonel olmayan yöntemlerle tasarruf yapmaya yöneltir.

Sızıntılar: Bir ekonomide planlanan toplam harcamaları azaltan faktörlerdir.

Toplam vergi gelirleri içinde gelişmekte olan ülkelerde dolaylı vergilerin (katma değer vergisi, tüketim vergisi, satış vergisi vb.) gelişmekte olan ülkelerde ise dolaysız vergilerin (gelir vergisi, kurumlar vergisi vb) ağırlığının yüksek olduğunu belirtmeliyiz.

Enflasyon, kalkınmanın finansmanında zor elde edilebilen önemli bir kaynak olan vergi gelirlerinin reel değerini aşağıya çekecek, literatürde Olivera-Tanzi Etkisi adı verilen durum ortaya çıkacaktır. Zira enflasyon dönemlerinde vergilerin
tarhı ve tahsili arasındaki süre uzamakta, satın alma
gücünün reel değeri aşınmakta ve kamu kesiminin
borçlanma gereksinimi artmaktadır.

Dolayısıyla bir ülkenin iç ekonomik dengesi açık (fazla) veriyorsa dış ekonomik dengesi de açık (fazla) veriyor anlamına gelir. Cari işlemler dengesi açık verirken buna tasarruf-yatırım açığı veya bütçe dengesi açığı eşlik ediyorsa “ikiz açık” adı verilen durum, cari işlemler
dengesi açık verirken hem tasarruf-yatırım açığı hem de bütçe dengesi açığı buna eşlik ediyorsa “üçüz açık”
adı verilen durum ortaya çıkacaktır.

Burada sıralayacağımız nedenler aslında yabancı sermayenin bir ülkeye yönelmesine neden olan temel faktörler
• Fiziksel ve teknik altyapı
• Hukuksal Altyapı
• Ekonomik İstikrar ve Başarılı Ekonomi Yönetimi
• Siyasi istikrar
• Ücret Seviyesi

Dış yardımların en çok bilineni “Marshall Yardımları”dır. ABD tarafından 1948-1951 yılları arasında savaşta yıkılan Avrupa’yı yeniden imar etmek amacıyla uygulanmış olan bu yardımlardan aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 16 ülke yararlanmıştır.

Brüt kalkınma hızından ülkenin nüfus artış hızı düşüldüğünde “net kalkınma hızı” elde edilir. O halde bu ülkenin net kalkınma hızı=%5-%2=%3'tür.