İKTİSADİ KALKINMA

Gelir dağılımı ile ilgili ilk teorik yaklaşımı Fizyokratlar
geliştirmiştir. Aslen Fizyokratlar tarafından
geliştirilen “İktisadi Tablo” ekonomide gelirin
ortaya çıkma süreci ile meydana gelen tarımsal ürü-
nün sınıflar arasında nasıl paylaşılacağının analizini
yapmaktadır.

Klasik iktisatçılara göre işgücü talebi artınca ücretler artar, ücretler artınca nüfus artar ve nüfus artınca da ücretler işgücü arzı fazlalığı nedeniyle düşer.

Türkiye’de gelir dağılımı ve yoksulluk göstergeleri TÜİK tarafından hesaplanmakta ve TÜİK’in web
sayfasında ve veri tabanında bir yıllık gecikmeyle açıklanmaktadır.

yoksullukla ilgili verileri bir endekse dönüştüren çalışmalar yapılmıştır. Bunlardan bazıları yoksulluk açığı endeksi, kafa sayısı endeksi, Gini katsayısı ve Sen endeksidir.

Türkiye’de gelir dağılımı konusunda
yapılan ilk kapsamlı çalışma 1963 yılında Devlet Planlama Teşkilatı tarafından yapılmıştır.

Mikro kredi uygulaması
ilk kez 1972 yılında Bangladeş’te ekonomi
profesörü Muhammed Yunus tarafından
ortaya atılmış ve uygulanmıştır.

Medyan gelir yaklaşımına göre toplumda yaratılan ortalama gelirin (medyan gelirin) yarısı yoksulluk sınırı olarak belirlenir.

Fonksiyonel gelir dağılımı açısından bakıldığında Türkiye’de milli gelir içinde en fazla pay maaş-ücret
gelirlerine aittir.

Yoksulluğun belli başlı nedenleri şunlardır:

Devletin gelir dağılımına yaptığı müdahaleye ikincil gelir dağılımı adı verilir.

Yüksek vasıflı emek sahibi kişilerin düşük vasıflı işçilerden fazla ücret alması beşeri sermaye nedeniyledir. Düşük vasıflı emeğin yaptığı görevleri artık makinelerin yapması teknolojik gelişme ile yüksek vasıflı emek istihdam eden hizmetlerin talebinin artması ile ücret haddinin artması da küreselleşme ile açıklanabilir.

Gini katsayısı dünyada gelir dağılımı eşitsizliği ile ilgili olarak kullanılan en yaygın ölçüttür. Toplumdaki gelir tam eşit dağıldıysa Gini katsayısı “0”, tam eşitsiz dağıldıysa (yani tüm geliri yalnızca bir kişi aldıysa) Gini katsayısı “1” değerini alır. Bu değerin 1’e yakın olması toplumda gelir dağılımındaki eşitsizliğin çok yüksek olduğu ve gelirin büyük bir kısmına toplumun az bir kısmının sahip olduğu anlamına gelmektedir.

Atkinson diğer ölçümlerden farklı olarak sosyal refah fonksiyonunun varsayımı ile hareket etmiştir. Atkinson ölçütü, gelirlerin eşit dağılması halinde belirli bir zamandaki sosyal refah seviyesine ulaşabilmek için o zamandaki toplam gelirin ne kadarlık bir bölümünün yeterli olduğunu ifade etmektedir.

Dünya bankası tarafından geliştirilen bu tanımda göreli yoksulluk (ya da diğer adıyla ‘geniş anlamda yoksulluk’) “gıda, giyim ve barınma gibi imkânları yaşamlarını devam ettirmeye yettiği halde toplumun genel düzeyinin gerisinde kalmak” şeklinde tanımlanmıştır.

Bir toplumda zayıflık ve korunmasızlığa yol açan faktörler; eğitim olanaklarının yetersizliği, iş güvenliğinin ve istikrarlı bir gelir olanağının olmaması, varlık ve tasarruf birikiminin ve krediye ulaşma imkânının yetersizliği, işgücüne katılımın artırılamaması ve aileler arası dayanışmanın azalmasıdır. Aileler arası dayanışmanın iyi olması ekonomik koşullardan olumsuz etkilenen ailelerin aynı zorlukları yaşamayan aileler tarafından desteklenmelerini ve bu olumsuz etkileri kolay atlatabilmesini sağlar.

Temel ihtiyaçlar yaklaşımı yoksulluğu değerlendirirken yaşamak için gerekli temel ihtiyaçlar olan beslenme, barınma, giyinme ve sağlık hizmeti gibi ihtiyaçları göz önünde bulundurur.

Gelir dağılımındaki eşitsizliklerin artması, enflasyon yaratan bir iktisat politikası, yüksek faiz politikası ve doğal afetler yoksulluğun belli başlı nedenleri arasında sayılır. Buna karşılık ülkedeki üretim düzeylerinin artmasının yoksulluğun azalması beklenir.

Yoksullukla mücadele etmeyi öngören ve titizlikle tespit edilerek eylem planları oluşturulacak olan bir strateji seçeneklerdeki bürün aşamaları içermelidir. Ancak yapılması gereken ilk iş yoksulluğun tüm boyutları ile tanımlanması olmalıdır.

TÜİK 2006 yılından itibaren Avrupa Birliği uyum çerçevesinde bağımsız bir gelir dağılımı araştırması olan “Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması”nı uygulamaya başlamıştır. Gelir dağılımı verileri, hanelerin gelirden aldıkları paylara göre yüzde 20’lik gruplar halinde verilmektedir.

Yoksullukla mücadele stratejilerinin temel unsuru nitelikli kamu yönetimidir.