İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI - Deneme Sınavı - 2

Bir konu üzerinde çalışan birçok araştırmacı konuya farklı yaklaşımlar sergileyerek, farklı bulgulara ulaşır ve bu bulgular soyutlama yoluyla bilgiye dönüştürülür. Yani bilim kollektif bir yapıya sahiptir ve nesnelliği sağlayan da bu kollektif yapıdır. Ayrıca bir bilginin tekrar tekrar sınanabilir olması da bilimsel araştırmalarda nesnelliği sağlar.

Her birinin kaynağı ve niteliği farklı olmakla birlikte, dini referanslar, gelenekler, otorite, kişisel deneyimler (bazıları için hurafeler dahi) alternatif bilgi kaynaklardır. Bilimsel bilginin en temel ayırt edici niteliksel özelliği ise “gözlenebilir olgularla ilgili” olmasıdır. Bilimsel araştırmadaki tüm dizgeler, doğrudan ya da dolaylı olarak gözlenebilen olgularla ilgilenir.

Örneğe bakıldığı zaman bir araştırmadan bahsedilmekte ve araştırma yönteminin açıklandığı ifade edilmektedir. Amerika'da ki herhangi bir üniversite aynı çalışmayı yapmak istediğinde açıklanan yöntem üniversiteye yardımcı olacaktır. Bu da yöntemin tekrarlanabilirliğine işaret etmektedir.

Bilimsel bilginin temel ayırt edici özellikleri, gözlenebilir olgularla ilgili olması, ölçüm sonuçlarına dayanması, tekrarlanabilir, sınanabilir, eleştirel ve birikimli olmasıdır. Bu ayırt edici özellikler nedeniyle bilimsel bilgi; güvenilir, geçerli, nesnel ve genellenebilir olma vasıflarına kavuşur. Bu vasıflara sahip bilimsel bilgi üretimi ilk adımdan sonuna kadar titiz bir süreç gerektirir.

Bilimsel araştırma amaçlarını niteleyen bir soru yapısı “bu nasıl çalışıyor ve neden böyle çalışıyor” şeklindedir. Neden ve nasıl sorularıyla yönlenen araştırmalardaki amaç olgular arasındaki ilişkinin yapısını “keşfetmek”tir. Örneğin “çocuk iletişimi nasıldır ve neden böyledir” sorularına cevap ararken bu iletişimi etkileyen diğer olgularla birlikte etkileşim yapısını ortaya koymak gerekir. Çocuk olma halinin niteliksel özellikleri, çocuk iletişiminde kullanılan kanallar, alternatif kanalların işieyiş mekanizması, farklı kanal kullanımlarının nedenleri, iletişimde verilmek istenen mesajın niteliği, mesaj niteliği ve kullanılan kanal arasındaki ilişki ve daha pek çok bağlam bu araştırma amacı içinde birbirleriyle anlamlı bir örüntü oluşturacak şekilde gözlenebilir. Bu tip keşifsel çalışmalar özü itibariyle teori geliştirme çalışmalarıdır.

Bir araştırma ilk olarak araştırmacının merakı ile başlar. Doğru literatür seçimine yardımcı ilk kılavuz samimi bir “merak”tır. Araştırmanın başlangıç aşamasında önünde binlerce literatürle karşı karşıya olan araştırmacı karanlıkta kaybolmuş gibidir. Merak edilen ve ilgi duyulan bir konuda okumak daha akıcı ve verimli olur ve karanlıkta yol aramak için araştırmacıya güç verir.

Sosyal bilimlerde nesnellik argümanını sağlamanın yolu; öznel bakış açılarına sahip farklı araştırmacıların, belirli sistematik gözlem teknikleri yoluyla aynı sonuca ulaşabilmeleridir. Yani “nesnellik”; bulguların tekrarlı sınamalarda aynı sonuca işaret etmesi durumudur. Nesnellik argümanının karşılanması için, araştırma gözlem sürecinin tekrarlanabilir nitelikte raporlanması önemlidir.

Teorilerdeki olgusal ve ilişkisel önermelerden (tüm’den) hareketle hipotezler oluşturup, hedef nüfus açısından teorinin ilgili önermesinin geçerli olup olmadığını sınamaya “tümdengelim” denir.

Yukarıda yer alan özelliklerin tamamı bilimsel bilginin ayırt edici özellikleri arasında yer alır.

Yukarıda yer alan şıklardan sadece "B" şıkkı iki yaklaşımın ortak özelliğidir. Diğer şıklar iki yaklaşımdan sadece birinin özelliğidir.

Araştırmasında uyguladığı gözlem teknik ve süreçlerini tekrarlanabilir nitelikte raporlamak, bir araştırmacıya kendi öznel görüşünü özgürce yansıtabileceği bir araştırma tasarlama hakkı vermez. Her ne kadar insan doğası gereği mutlak bir nesnelliğe ulaşamasa da, bilim adamı yaptığı işin taşıması beklenen niteliğin bilinciyle, olabildiğince kendi öznel değerlerinden arınık araştırma tasarlamak zorundadır.

Literatür taramasında, daha önce yapılmış farklı araştırmalara atıf yapmak ve onları dayanak almak, araştırmacıyı kendi öznelliğini yansıtmaktan alıkoyan bir girişimdir. Amacı ve bu amacın önemini ve yöntemin uygunluğunu savunmak da, diğer araştırmacıların araştırmayı değerlendirmesini sağlayarak, araştırmayı bireysel öznellikten uzaklaştırır. Dahası bulguların soyutlama yoluyla bilgiye dönüşümü sürecinde ilişkilendirme yapılan diğer bulgu ve bilgiler de farklı araştırmacıların çalışmalarından gelmektedir. Bu haliyle bilimin “kollektif bir girişim” olduğu açıktır. Nesnelliği sağlayan bu kollektif yapı ve tekrarlı sınamalardır.

Bir bilim adamı alanında ne kadar yetkin olursa olsun, yapılan her araştırmada sınırlılıklar vardır. Araştırmanın sınırlılığı, bir araştırmanın kapsamından, desenlemesinden veya yöntem tasarımından kaynaklanabilir.

İletişim alanı tarihsel olarak değişik isimlerle anılmıştır, bugün bile bu çeşitlenme belirli ölçülerde sürmektedir. Yaygın olan isimlendirmeler arasında özellikle “iletişim”, “iletişim çalışmaları”, “konuşma iletişimi”, “retorik çalışmaları”, “iletişim bilimi”, “medya çalı şmaları”, “iletişim sanatları”, “gazetecilik”, “kitle iletişimi”, “medya ekolojisi”, “bilişim”, “iletişim ve medya çalışmaları” başta gelmektedir.

Genel olarak iletişim alanı ve araştırmalarının sosyal bilimler ya da insani bilimler başlığı altında ele alınmasının temel sebebi iletişimin büyük ölçüde sosyoloji, psikoloji, sosyal psikoloji, antropoloji, siyaset bilimi, ekonomi, retorik, dilbilim, edebiyat ve anlambilim gibi alanlarla yakından ilişkili olması

İletişime ilişkin ilk çalışmaların Sümerler'den başlatılması yerinde olacaktır. Sümerlerin kendi dillerine göre önce taş sonra kil tablet üzerine yazı yazmalarıyla insanlık tarihi önemli bir sıçrayış gerçekleştirmiştir.

İkinci Dünya Savaşı sırasında ya da izleyen dönemde savaşın etkisiyle kitle iletişimi, propaganda ve toplumsal çözümlemelere dayanan önemli iletişim araştırmalardan bazıları, ilgili dönemin iletişim araştırmaları geleneğini yansıtması açısından kısaca şöyle özetlenebilir: •Schramm (1954) tarafından yazılan iletişimin nasıl gerçekleştiğini, iletişim süreçlerini, iletinin kodlanmasındaki kuralları anlatan “İletişim Nasıl İşler?” isimli makale •Lerner’in (1963) propaganda da önceden kazanılmış bilgi, değer ve inançların yanı sıra ortamı dikkate alan “Propagandada Etkililik: Koşullar ve Değerlendirme” isimli çalışması •Leighton ve Opler (1963) tarafından Japon askerlerinin moral gücüne ilişkin “Japonya’ya Karşı Psikolojik Savaşta Psikiyatri ve Uygulamalı Antropoloji” çalışması • Buchanan ve Cantril (1963) tarafından toplumların birbirleri hakkında yaptıkları akılcı olmayan değerlendirmelere ilişkin ”Ulusların Kalıp Yargıları” konulu çalışma •Speier’in savaşı kazanmanın fiziksel güç kadar savaşma azmine bağlı olduğunu belirten ancak propaganda yöntemlerini şiddetle eleştiren “ Psikolojik Savaş Hakkındaki Düşüncelerin Yeniden Değerlendirilmesi” isimli makale

İletişim çalışmalarının tarihine, iletişim araçlarının gelişimi bağlamında baktığımızda ilk radyo yayınlarının 1927 yılında başladığı görülmektedir. Yine ilk sinema filmleri de bu yıllarda yapılmaya başlanmıştır. Televizyonun ancak 1968 yılında sınırlı olarak yayın yapması, özellikle teknolojiye dayanan iletişim araştırmalarının oldukça geç başlamasıyla ilişkili bulunmaktadır

Türkiye’de bilimsel anlamda iletişim çalışmalarının gelişmesi, iletişim doktora tezleri ve bu bağlamda yapılan yeni çalışmalarla özdeşleştirilebilir. Tokgöz (2006) özü itibariyle 1971 yılından itibaren Ankara Üniversitesi’nde, 1985’ten itibaren Anadolu Üniversitesi’nde, 1988 yılından itibaren YÖK programlarıyla yapılan tezlere ve ek olarak yurtdışında tamamlanan tezlere, iletişimin disiplinlerarası bir bilim dalı olması ve araştırmaların yönünü belirlemesi açısından özel önem vermektedir. Ünsal Oskay, Oya Tokgöz, Aysel Aziz, Uygur Kocabaşoğlu ve Nilgün Abisel “ilk beşler” olarak adlandırılmaktadır.

Bilimsel bilgi gözlemlenebilen olgulara dayanır, tekrarlanabilir, sınanabilir, birikimli olarak ilerler ve eleştirel bir yapıdadır. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.