İLETİŞİM BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 22

Tocqueville’e göre modern toplum, kalıtsal ilkeler ve geleneksel bağımlılık ilişkileri tarafından değil, yaşamın her alanını kaplayan ve bireyselcilik, materyalizm ve toplumsal istikrarsızlığı besleyen bir eşitlikçilik tarafından yönetilmektedir. Burada bahsedilen eşitlikçilik kavramı, böylesine bir toplumsal yaşam içinde üretilen kültürün, kitle kültürünün, herkesi içine çekmesinden kaynaklanan olumsuz anlamı olan bir kavramdır. Bu nedenle Tocqueville, sanayi toplumunun tekdüze, sıradan bir yaşam tarzı tarafından tehdit edildiğini söylemektedir. Doğru cevap D'dir.

Kitle toplumu oluşturan nedenleri ve toplumsal yapı özelliklerini aşağıdaki gibi maddeleştirmek mümkündür:

• Kapitalist iş bölümünün geliştiği bir üretim sistemine sahiptir,
• Büyük çaplı fabrikalarda meta üretimi yapılmaktadır,
• Nüfusun şehirlerde yoğunlaştığı görülmektedir,
• Karar alma mekanizması merkezîleşmektedir,
• Biçimsel eşitlik sağlanmıştır,
• Bireycilik ön plandadır,
• Geleneksel bağ kurumları ya çözülmeye başlamış ya da tamamen ortadan kalkmıştır,
• Yukarıdan yönetilen bir kitle ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B'dir.

Kitle iletişim süreci anonim, heterojen bir alıcı kitlesine iletilerin gönderilmesi işidir.
İletileri alan alıcılar çok büyük bir coğrafyaya yayılmış, sayılamayacak kadar fazla insandan
oluşmaktadır. Buradan yola çıkarak kitle iletişimine maruz kalan kitlenin temel özelliklerini
aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
• Heterojen,
• Anonim,
• Birbirinden ayrı,
• Aralarında sıkı bağlar olmayan. Doğru cevap B'dir.

Kitle iletişiminin doğasında beş öğe bulunmaktadır. Bunlar:
1. Kitle iletişimi karmaşık ve biçimsel kuruluşlar tarafından üretilir,
2. Kitle iletişim kuruluşları çeşitli eşik bekçilerine (gatekeeper) sahiptir,
3. Kitle iletişim kuruluşlarının çalışmasını sağlamak çok büyük miktarda para gerektirir,
4. Kâr amaçlı kuruluşlardır,
5. Bu kuruluşlar rekabetin çok olduğu ortamlarda bulunurlar. Doğru cevap A'dır.

Yol ve iletişim teknolojilerindeki (telgraf, telefon, teleks vb.) gelişmeler, yukarıda belirttiğimiz posta sistemlerinin gelişimi, kara, deniz, hava ulaşımındaki gelişmeler gazetelerin giderek daha etkili olmasını sağladı. 1949 yılında Bernard Berelson, gazetecilik alanında klasikleşen çalışmasına imza attı. Berelson, yaptığı görüşmelerle halka şu soruyu yöneltti: Eğer gazeteler olmasaydı, ne olurdu? Aldığı cevaplar günümüzde de geçerliliğini korumaktadır ve
gazetelerin toplumsal işlevlerinin bir göstergesi olarak da son derece önemlidir.
• Bilgi edinemeyecekleri için kamuoyunu ilgilendiren olaylar hakkında yorum yapma
yeteneklerinde mahrum kalacaklardı,
• Gündelik yaşam araçlarından yoksun olacaklardı,
• Onları rahatlatan ve gündelik yaşamın sıkıcılığından kaçmalarını sağlayan bir araç
olmayacaktı,
• İnsanların ilgilerine yönelik haberler, öneri köşeleri gibi toplumsal bağlantıyı sağlayacak
olgular olmayacaktı. Doğru cevap D'dir.

17. yüzyıl Avrupa’sında tek sayfa olarak çıkartılan
Corantas modern gazetenin öncüsü olarak kabul edilmektedir. Corantas, 1620 yılında
bir kitap satıcısı tarafından Hollanda’dan İngiltere’ye getirilmiştir. Bu gazetenin o yıllarda
tek bir amacı vardı: 1618-1648 yılları arasında birçok Avrupa ülkesinin içine girdiği 30 Yıl Savaşları hakkında kamuoyunu bilgilendirmek. Doğru cevap A'dır.

Radyo yayınlarında program çeşitlemelerine gidilerek müzik, spor, sohbet, haber ve yarışma gibi halkın ilgisi çekilmeye başlanarak radyo bir kitle iletişim aracı olarak gündelik yaşamımızdaki yerini almaya başladı. 1930’lu yıllarda radyonun dinleyici kitlesi üzerinde etkisine en iyi örnek Orson Welles’in Dünyalar Savaşı denemesidir. Olay 31 Ekim 1938’de gerçekleşmiştir. Welles, radyoda bir bilim kurgu romanını uyarlamayı kabul etmiştir. Bu roman Marslıların dünyaya gelişini anlatan Dünyalar Savaşı kitabıdır. Doğru cevap A'dır.

Kitle İletişimi ve Kitle İletişim Araçlarının Özellikleri
• İzleyici kitle geniştir; sadece belirli bir gruba değil, yerel, bölgesel, ulusal, uluslararası
topluluklara seslenir.
• İzleyici kitle çeşitli toplumsal kümelerden gelen değişik niteliklere sahip insanlardan
oluşan bir topluluktur.
• Kitle iletişimi kamusaldır; içeriği herkese açıktır, üyelik esasına göre işlemez.
• Kitle iletişim araçları kaynaktan uzakta bulunan, birbirlerinden de ayrı olarak konumlanmış
çok sayıda insanla aynı anda ilişki kurabilir. Aynı andalık özelliği, coğrafi
sınırları aşar.
• Kitle iletişimi karmaşık biçimsel kurumları gerektirir; kamusal ve tecimsel yayın
(özel kuruluşlar) kuruluşlarının düzenlenişinde toplumsal ve siyasi yapı gözetici ve
belirleyicidir.
• İletişimciyle izleyici kitle arasındaki ilişki kitlenin kişisel tanıklığı olmayan profesyonel
iletişimci rolündeki kişiler aracılığıyla kurulur; gazeteci, reklamcı, editör,
programcı, yapımcı gibi yayın mutfağında olan ve iletişim bilgilerini iletilebilir
mesajlara dönüştüren karar vericiler, izleyici kitle tarafından tanınmadığı gibi sunucuların görünen kimlikleri ile gerçek kimlikleri arasında da farklılıklar vardır.

• Kitle iletişiminde, iletişim geri döndürülmesi olanaksız bir biçimde tek yönlüdür
ve izleyici kitlenin anında cevap verme olasılığı fiilen dışlanmaktadır; araçların doğaları
karşılıklığa izin verecek şekilde planlanabileceği halde, bu akan iletişimin
denetlenebilirliği ortadan kalkacağı için dışlanır. Okuyucu mektupları, stüdyo katılımcıları,
görüş beyan etmeler kitle iletişim sahnesine karar vericilerin düzenlemesiyle
alınır.
• Kitle iletişim araçlarının ürünleri fiziksel ve parasal anlamda halkın çoğunluğu
için kolayca elde edilebilir ürünlerdir ancak elde edilebilirlik her zaman tam bir benimsenme
değildir. Halkın ne istediği ile ilgili ihtiyaç araştırmaları, ölçümler kısa
dönemde bir talep profili çıkartabilir ancak kitle iletişiminde dolaşan mesajların
halkı tam anlamıyla yansıttığı söylenemez. Doğru cevap D'dir.

Gündem koyma ve saptama etkisine bazı faktörler etki etmektedir. Kişilerin eğitim
düzeyleri, sosyal, siyasal ve ekonomik olaylara ilgi düzeyleri, diğer iletişim araçları arasındaki bilgi kaynakları, gündem koyma ve saptama etkisi üzerinde önemli unsurlardır.
Yüksek eğitim almış kişilerde işlevin etkisinin az olmasının nedeni, bu kişilerin, siyasal
bilince sahip olmalarıdır. Siyasi haberlere yönelimleri daha az olduğundan, medya gündeminden daha az etkilenmektedirler. Bilgi kaynaklarının az olduğu konularda gündem koyma ve saptama işlevinin etkisi daha fazla olmaktadır. Gündelik hayatta rastlanan ve tüm toplumu ilgilendiren olaylarda ise bu etki azalacaktır. Doğru cevap E'dir.

Kitle toplumu kavramını ilk defa dillendiren  kişi Fransız düşünür Alexis de Tocqueville'dir. Doğru yanıt A.

Bu icatların geliştirilmesinde hem I. hem de II. Dünya Savaşı önemli roller üstlenmiştir. Savaş sırasında komuta merkezinden uzak olan birlikleri doğru yerlere zamanında ve hızlı bir biçimde sevk etmek; aynı zamanda karşı tarafın hamlelerini öğrenip önlem almak son derece önemlidir. Bu nedenle askeri ihtiyaçlar uzak mesafelere hızlı iletilerin ulaştırılması zorunluluğunu beraberinde getirmiştir. Telgraf, telsiz, radyo dalgaları gibi insanlık tarihini değiştiren icatlar veya gelişimler bu dönemde ortaya çıkmıştır. Doğru yanıt C.

İlk düşünsel gelenek Frankfurt Okulu’ndan gelmektedir. Okulun üyelerinden Jurgen Habermas, basılı medyanın, gazetelerin ve dergilerin, Modern Avrupa’nın kurulmasında son derece etkili olduğunu söylemektedir. Doğru yanıt E

Eşik bekçileri; kitleye ulaşan iletişim içeriğinin üzerinde kontrolü olan kişi ya da gruplardır. Eşik bekçileri bazen, gazete editörü, haber dairesi başkanı gibi “görünür” olurlar. Doğru yanıt B.

Gazetenin öncülünü araştırmak için Sezar Dönemi’nin Roma İmparatorluğuna gitmek gerekmektedir. Roma İmparatorluğunda senato kararları bal mumu tabletlere yazılarak şehir meydanına asılmaktaydı. Fethedilen topraklar, toplumsal olaylar, senato kararları, gladyatör dövüşlerinin sonuçları gibi konular bu tablette yazmaktaydı. Okuma bilen yurttaşlar bu tabletleri yüksek sesle okuyarak içeriğin, okuma bilmeyenler tarafından da öğrenilmesini sağlarlardı. Bu tablet Acta Diurna idi. Doğru yanıt A.

Türkiye'de ilk gazete 1795'te yayımlanan Bulletin de Nouvelle'dir.

1960’lı yıllarda kitle iletişiminin nasıl bir hâl alacağını gören Marshall McLuhan “küresel köy” tanımlamasını yapmıştır. Doğru yanıt E.

Castells “ağ toplumu” kavramıyla İnternet teknolojisinin toplum içinde nasıl bir yere sahip olacağını belirlemiştir. Doğru yanıt C.

Gündem koyma ve saptama etkisi üzerine yapılan ilk bilimsel çalışma McCombs ve Shaw’ın Chapel Hill kasabasında 1968 ABD başkanlık seçimleri üzerine yaptıkları ve 1972 yılında yayınladıkları çalışmadır. Doğru yanıt D.

Gündem koyma ve saptama işlevine ilişkin oluşturulan ikinci model Rogers ve
Dearing’in geliştirdikleri “farka dayalı gündem koyma ve saptama modeli”dir. Doğru yanıt A.

Kitle toplumu kavramını ortaya ilk atan kişi olarak kabul edilen Fransız düşünür Alexis de Tocqueville’in 1830’larda yaptığı Amerika Birleşik Devletleri seya­hatinden sonra yazdığı “Amerika’da Demokrasi” adlı kitap, kitle toplumun modern görünümünü gözler önüne süren bir çalışma olarak kabul edilmekte­dir. Doğru yanıt C'dir.