İLETİŞİM BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 23

Tocqueville’e göre modern toplum kalıtsal ilkeler ve geleneksel bağımlılık ilişkileri üzerinden değil eşitlikçilik kavramı ile yönetilmektedir.

Üretim ilişkileri ve toplumsal düzen arasındaki bağı ortaya koymak için Gesellschaft (topluluk) kavramını geliştiren sosyolog Ferdinand Tönnies’dir.

Kitle toplumu oluşturan nedenleri ve toplumsal özellikleri şöyle sıralayabiliriz; Kapitalist iş bölümünün geliştiği bir üretim sistemine sahiptir, büyük çaplı fabrikalarda meta üretimi yapılmaktadır, nüfusun şehirlerde yoğunlaştığı görülmektedir, karar alma mekanizması merkezîleşmektedir, biçimsel eşitlik sağlanmıştır, bireycilik ön plandadır, geleneksel bağ  kurumları ya   çözülmeye başlamış ya da tamamen ortadan kalkmıştır, yukarıdan yönetilen bir kitle ortaya çıkmıştır.

Kitle iletişimi için bugün de geçerli tanımı 1968 yılında yapan kişi Morris Janowitz’dir.

Kitle iletişiminin doğasında bulunan öğeler şunlardır; Kitle iletişimi karmaşık ve biçimsel kuruluşlar tarafından üretilir, kitle iletişim kuruluşları çeşitli eşik bekçilerine (gatekeeper) sahiptir, kitle iletişim kuruluşlarının çalışmasını sağlamak çok büyük miktarda para gerektirir, kâr amaçlı kuruluşlardır ve bu kuruluşlar rekabetin çok olduğu ortamlarda bulunurlar.

İletişim devrimi 19. yüzyılda telgrafın icadı ile başlar.

El yazması gazetelerin en önemli bilgi toplama araçları seyyahlar, keşişler, kasaba kasaba dolaşan din görevlileri ve tüccarlardı.

17. yüzyıl Avrupa’sında tek sayfa olarak çıkartılan Corantas modern gazetenin öncüsü olarak kabul edilmektedir.

İlk resmî Türkçe gazete 1831 yılında yayımlanan Takvim-i Vekayi’dir.

İnsanoğlunun yaşam tarihinde Sanayi Devrimi’nin çok önemli bir yeri vardır. Sanayi Devrimi yeni bir hayatın oluşmasını sağlamıştır. Kitle kavramı bu tarihsel dönem içerisinde ortaya çıkar. Kitle; birbirine benzediği, aynı şeyleri düşünüp, aynı kararları aldıkları varsayılan ve toplumsal ilişkiler nedeniyle aralarında sıkı bağlar bulunmayan inşa topluluğudur. Doğru cevap A’dır.

Kitle iletişim araçları ve medyası zihinsel düzenlemeler, yeni ekonomik yapılar ve yeni bir kültür ile birlikte gelir. Böylelikle yaşamı daha farklı yorumlar ve daha farklı anlamlandırırız. Yeni davranış biçimleri, tüketim eylemleri gerçekleştiririz. Yeni toplumsal değerleri benimseyip, daha farklı bir toplumsal ilişkiler ağında yaşamımızı sürdürürüz. Hangi konuların konuşmaya değer ve önemli olduklarına, hangilerinin ise değersiz olduklarına kitle iletişim medyasından gelen iletilerle karar veririz. Doğru cevap C’dir.

Kitle kavramı sanayi toplumları öncesinde görülmez, sanayi toplumlarında var olur. Bunun en önemli nedeni Sanayi Devrimi ve devrimin yeniden düzenlediği toplumsal ilişkiler ağıdır. Sanayi Devrimi ile üretim biçim ve süreçleri kökten değişmiş, dolayısıyla toplumun başat kültürü değişmiştir. Kültür değiştiği için toplumsal değerler sistemi de değişmiştir. Doğru cevap E’dir.

Kitle toplumu kavramını ortaya ilk atan kişi olarak kabul edilen Fransız düşünür Alexis de Tocqueville’dir. Tocqueville’in, 1830’larda yaptığı Amerika Birleşik Devletleri seyahatinden sonra yazdığı “Amerika’da Demokrasi” adlı kitap, kitle toplumunun modern görünümünü gözler önüne süren bir çalışma olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap B’dir.

Üretim ilişkileri ve toplumsal düzen arasındaki bağı ortaya koyan önemli sosyologlardan biri de Ferdinand Tönnies’dir. Tönnies, bu bağı açıklamak için Gemeinschaft (cemaat) ve Gesellschaft (topluluk) kavramlarını geliştirmiştir. Doğru cevap D’dir.

İlk resmi Türkçe gazete olan Takvim-i Vekayi, 1831 yılında ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B’dir.

Kitle toplumunu oluşturan nedenleri ve toplumsal yapı özelliklerni şu şekilde maddeleştirmek mümkündür:

- Kapitalist iş bölümünün geliştiği bir üretim sistemine sahiptir,

- Büyük çaplı fabrikalarda meta üretimi yapılmaktadır,

- Nüfusun şehirlerde yoğunlaştığı görülmektedir,

- Karar alma mekanizması merkezileşmektedir,

- Bçimsel eşitlik sağlanmıştır,

- Bireycilik ön plandadır,

- Geleneksel bağ kurumları ya çözülmeye başlamış ya da tamamen ortadan kalkmıştır,

- Yukarıdan yönetilen bir kitle ortaya çıkmıştır. Doğru cevap A’dır.

Kitle iletişimine maruz kalan kitlenin temel özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

- Heterojen,

- Anonim,

- Birbirinden ayrı,

- Aralarında sıkı bağlar olmayan.

Heterojen yapı, toplumun geniş, çeşitli sınıf ve tabakalarından gelen insanlar tarafından oluşmaktadır. Kitle iletişimine maruz kalan insanlar birbirlerini tanımadıkları için anonimdirler; aynı biçimde kitle iletişiminde iletiyi gönderen kaynak da kitleyi tanımamaktadır. İletinin alıcıları da fiziksel olarak birbirinden uzaktır vw fiziksel bir mekanı paylaşmazlar. Kitleyi oluşturan bireyler toplumsal bir kurum aracılığıyla birbirlerine bağlı değillerdir. Doğru cevap C’dir.

Kitle iletişiminin doğasında beş öğe bulunmaktadır. Bunlar:

- Kitle iletişimi karmaşık ve biçimsel kuruluşlar tarafından üretilir,

- Kitle iletişim kuruluşları çeşitli eşik bekçilerine sahiptir,

- Kitle iletişim kuruluşlarının çalışmasını sağlamak çok büyük miktarda para gerektirir,

- Kar amaçlı kuruluşlardır,

- Bu kuruluşlar rekabetin çok olduğu ortamlarda bulunurlar. Doğru cevap E’dir.

Kitle iletişimi ve kitle iletişim araçlarının özellikleri şunlardır:

- İzleyici kitle geniştir; sadece belirli bir gruba değil, yerel, bölgesel, ulusal, uluslarası topluluklara seslenir.

- İzleyici kitle çeşitli toplumsal kümelerden gelen değişik niteliklere sahip insanlardan oluşan bir topluluktur.

- Kitle iletişimi kamusaldır; içeriği herkese açıktır, üyelik esasına göre işlemez.

- Kitle iletişim araçları kaynaktan uzakta bulunan, birbirlerinden de ayrı olarak konumlanmış çok sayıda insanla aynı anda ilişki kurabilir.

- Kitle iletişimi karöaşık biçimsel kurumları gerektirir; kamusal ve tecimsel yayın (özel kuruluşlar) kuruluşlarının düzenlenişinde toplumsal ve siyasi yapı gözetici ve belirleyicidir.

- İletişimciyle izleyici kitle arasındaki ilişki kitlenin kişisel tanıklığı olmayan profesyonel iletişimci rolündeki kişiler aracılığıyla kurulur.

- Kitle iletişiminde, iletişim geri döndürülmesi olanaksız bir biçimde tek yönlüdür ve izleyici kitlenin anında cevap verme olasılığı fiilen dışlanmaktadır.

- Kitle iletişim araçlarının ürünleri fiziksel ve parasal anlamda halkın çoğunluğu için kolayca elde edilebilir ürünlerdir ancak elde edilebilirlik her zaman tam bir benimseme değildir. Doğru cevap B’dir.

Kitle iletişimi kavramına geçmeden önce, kitle iletişim kavramının alt yapısını oluşturan
kitle kavramını ve kitle iletişiminin somutlaştığı kitle toplumu kavramlarını açıklamak,
bütünlüklü bir okuma için yararlı olacaktır.
Kitle kavramı sanayi toplumları öncesinde görülmez, sanayi toplumlarında var olur.
Bunun en önemli nedeni Sanayi Devrimi ve devrimin yeniden düzenlediği toplumsal
ilişkiler ağıdır. Sanayi Devrimi ile üretim biçim ve süreçleri kökten değişmiş, dolayısıyla
toplumun başat kültürü değişmiştir. Kültür değiştiği için toplumsal değerler sistemi de
değişmiştir. Son yılların moda tarifiyle dünya artık eskisi gibi olmayacaktır.
Sanayi Devrimi ile birlikte fabrikalar şehirlerde kurulur ya da kuruldukları yerleri şehirleştirirler.
Tarımın da makineleşmesiyle birlikte, tarım faaliyetleri artık daha az insan
gücünü gerektirir hale gelmiştir, böylelikle, boşa çıkan iş gücü de diğer kalabalıklara karışıp yeni bir hayat kurmak için fabrikaların bulunduğu şehirlere akın etmeye başlar. Bu durum kitle kavramının oluşmaya başladığı anlamına gelir. Sanayi öncesi toplumlarda insanların işleri onların kimliklerini oluştururken sanayi toplumlarında meslek ile kimlik arasındaki mesafe uzamaya başlar, bunun en önemli nedeni fabrikalarda montaj hatlarında yapılan üretim biçimidir. Fabrikalarda çalışan işçiler ürettikleri ürünün tamamı hakkında değil, sadece hatta kendi önlerine gelen parça hakkında bilgi sahibi olurlar. Bu, zaman içinde insanın hayatını da bütünlüklü bir şekilde algılayamamasına neden olur.
İnsanoğlu bir türlü hayatının parçalarını birleştirerek bütüne ulaşamaz. Toplumsal ilişkiler sistemi bu duruma geldiğinde kitle homojen (özdeş) bir yapı gösterir. Kitle, birbirine benzer insanlardan oluşan bir yığın olarak kabul edilmektedir.
Kitle; aralarında güçlü iletişim ve etkileşim ilişkisi olmayan insanlardan oluşan bir
topluluktur der, bir başka tanım. Bu topluluk ünitede ayrıntılarıyla tartışılacak olan kitle
iletişim araçları aracılığıyla kendilerini, çevrelerini ve giderek hayatı, yaşadıkları dünyayı
anlamlandırmaya ve yorumlamaya başlarlar. Burada kullanılan “aracılığıyla” sözü son derece önemlidir, buradan şu sonuca varabiliriz: Kitle, başka bir kuruluşun göstermek istediği gerçeklik olgusu üzerinden bir anlam çıkartmaya çalışmaktadır. Yaşadığımız hayat ile bize gösterilen hayat birbirinden çok farklı olabilir ve biz, bunun farkında olmayabiliriz. Doğru cevap E'dir.