İLETİŞİM KURAMLARI

Sorumuzun doğru cevabı  şıkkıdır.

Sorumuzun doğru cevabı C şıkkıdır. 99

Sorumuzun doğru cevabı E şıkkıdır.

Sorumuzun doğru cevabı B şıkkıdır.

Sorumuzun doğru cevabı A şıkkıdır.

Sorumuzun doğru cevabı C şıkkıdır.

Sorumuzun doğru cevabı A şıkkıdır.

Sorumuzun doğru cevabı B şıkkıdır.

Sorumuzun doğru cevabı E şıkkıdır.

Sorumuzun doğru cevabı A şıkkıdır.

Pasif izleyici; yani kitle iletişim araçlarının etkisine maruz kalan izleyici merkezli araştırmalar, 1970’li yıllara kadar iletişim alanında büyük bir egemenlik kurmuştur. Tek yönlü iletişim modelini izleyen ve insanların kitle iletişim araçlarının pasif tüketicileri olduğu fikrini taşıyan bu yaklaşımların izleyiciyi geri planda bırakması, daha sonra izleyiciyi merkez alan modellerin doğmasına neden olmuştur. Ardından izleyici merkezli yaklaşımlar önem kazanmaya başlamıştır. Bu çalışmalarda araştırmacılar, kitle iletişim araçlarının izleyicilere neler yaptığını değil, izleyicilerin kitle iletişim araçlarıyla neler yaptığını sorgular hale gelmişlerdir. İzleyici merkezli çalışmalarda izleyiciler, iletişim araçlarının etkilerine maruz kalan pasif nesneler değil, çok çeşitli gereksinimlerini karşılamak için iletişim araçlarını arayan, seçen, hangi mesajdan nasıl etkileneceğine kendisi karar veren aktif özneler olarak tanımlanmıştır. Böylece iletişim araştırmalarında odak; mesajın içeriği, etkisi ve mesajı gönderen kaynak olmaktan çıkıp bu mesajı alan izleyiciye doğru kaymıştır.

Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı, iletişim araçlarının etkilerini medya tüketimi açısından inceler. Kullanımlar ve doyumlar araştırmacıları, medya tüketicilerinin çeşitli medya içeriklerini tüketmenin nedenlerinin farkında olduklarını ve bunu açıkça söyleyebileceklerini varsayarlar. Fiske, kullanımlar ve doyumlar araştırmalarının temellendiği varsayımları şöyle belirtir: 1. İzleyici aktiftir. Medyanın yayımladığı her şeyin pasif bir alıcısı değildir. Program içeriğini seçer ve kullanır. 2. İzleyiciler kendi gereksinimlerine en iyi doyumu sağlayacak medyayı ve programları özgürce seçerler. Medya yapımcısı programın kullanım biçimlerinin farkında olmayabilir ve farklı izleyiciler aynı programı farklı gereksinimleri gidermek amacıyla kullanabilirler. 3. Medya doyumun tek kaynağı değildir. Tatile gitmek, spor yapmak, dans etmek de medyanın kullanıldığı gibi kullanılır. 4. İnsanlar belirli durumlarda kendi çıkarlarının ve güdülerinin farkındadırlar ya da farkında olmaları sağlanabilir. 5. Medyanın kültürel önemi konusundaki değer yargıları göz ardı edilmek zorundadır. Örneğin belli bir dizinin saçma sapan bir dizi olduğunu söylemek gereksizdir. Eğer bu dizi çok sayıda kişi tarafından izleniyor ve çok sayıda kişinin gereksinimlerine yanıt veriyorsa yararlıdır.

Modelin başlangıç noktasını bireyin gereksinimleri (1) oluşturur. Ancak bu gereksinimlerin uygun bir eyleme dönüşebilmesi için, ilk başta bunların sorun (4) olarak algılanması gerekir. Ayrıca bu sorunlara olası çözüm (5) yollarının da algılanması gerekmektedir. Modelde gereksinimlerin deneyimi (3) gelişme düzeyi ve siyasal sistemin biçimi gibi toplumsal yapının özellikleri tarafından (11) ve ayrıca kişilik, toplumsal konum veya yaşam öyküsü gibi bireysel özellikler (2) tarafından biçimlendirilir veya etkilenir. Sorunların algılanması ve olası çözümler, kitle iletişim araçlarını (7) ya da diğer davranış (8) biçimlerini kullanmak üzere güdülerin (6) oluşmasına yol açar. Sonuçta, başlangıçta var olan gereksinimler tatmin edilerek birey doyuma (9) ulaşır. Rosengren’e göre güdülerin ampirik olarak gereksinim ve sorunlardan ayırt edilmesi zordur, ancak bunlar analitik olarak farklıdırlar. Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımına göre içerik, algılanan sorunların çözümüne yardım edecek biçimde seçilir ve kullanılır. Alternatif, yani kitle iletişim araçlarına alternatif davranış da (8) örneğin arkadaşımızı ziyaret ederek sağlanabilir. Böylece toplumsal ilişki gereksinimimizi daha doğrudan ve doğal olarak sağlayabiliriz. Modelin son aşaması ise başlangıçta var olan gereksinimlerin giderilmesi deneyimidir ya da deneyimsizliğidir. Doyumun tekrar toplumsal yapı (10) ve bireysel özelliklerle (11) birleştirilmesi, güdülenmiş kitle iletişim araçları kullanımının bireyler ve toplum üzerinde birtakım bağımsız etkileri olabileceğini anımsatmak içindir.

Berelson ise insanlara neden gazete okuduklarını sormak için bir New York gazetesinin grevinden yararlanmıştır. Yanıtlar beş ana kategoride toplanmıştır. Bu kategorilere göre insanların gazete okuma nedenleri şunlardır: 1. Enformasyon edinmek için okuma, 2. Toplumsal saygınlık kazanmak için okuma, 3. Kaçış amaçlı okuma, 4. Günlük yaşam için bir araç olarak okuma 5. Toplumsal bir bağlam için okuma.

Araştırmalarda ortaya konulan bulgular çerçevesinde, kitle iletişim araçlarının kullanım nedenlerine bağlı olarak elde edilen kişisel doyumlar genel olarak şu şekilde sıralanabilir: • Günlük yaşamın baskılarından kurtulmak • Dünyada ne olup bittiği hakkında bilgi edinmek • Zaman öldürmek/vakit geçirmek • Yiyecek, giyecek ve eşyalar hakkında bilgi almak, • Dinlenmek • Kişisel ilişki ve arkadaşlık gereksinimini karşılamak • İçinde yaşadığımız zamandan geri kalmamak (zamana ayak uydurmak

Bu bilim insanları arasında McQuail, kitle iletişim araçlarının kullanımının genel nedenlerini enformasyon, kişisel kimlik, eğlence, bütünleşme ve sosyal etkileşim başlıkları altında toplamaktadır. Bu başlıklar ise şöyle açıklanabilir: Enformasyon • Yakın çevredeki, toplumdaki ve dünyadaki olaylarla ve koşullarla ilgili enformasyon bulmak • Pratik konularda tavsiye ya da fikir ve karar seçenekleri araştırmak • Merak ve genel ilgiyi tatmin etmek • Öğrenme, kendi kendine eğitim • Bilgi sayesinde bir güvenlik duygusu kazanmak Kişisel kimlik • Kişisel değerlere destek bulmak • Davranış modelleri bulmak • (Kitle iletişim araçlarındaki) değerli öteki ile özdeşleşmek • Kendine ilişkin içgörü kazanmak Bütünleşme ve sosyal etkileşim • Başkalarının koşullarına ilişkin içgörü kazanmak; sosyal empati • Başkalarıyla özdeşleşmek ve bir aidiyet duygusu kazanmak • Sohbet ve sosyal etkileşim için bir temel bulmak • Gerçek yaşamdaki arkadaşlığın yerini tutacak bir şey bulmak• Sosyal rollerin yürütülmesine yardımcı olmak • Kişinin aileye, arkadaşlara ya da toplumla bağlantı kurmasını sağlamak Eğlence • Sorunlardan kaçmak ya da uzaklaşmak • Rahatlamak, gevşemek • İçsel kültürel ya da estetik zevk almak • Zaman geçirmek, zaman öldürmek • Duygusal rahatlama/boşalma • Cinsel uyarılma

Bu bilim insanları arasında McQuail, kitle iletişim araçlarının kullanımının genel nedenlerini enformasyon, kişisel kimlik, eğlence, bütünleşme ve sosyal etkileşim başlıkları altında toplamaktadır. Bu başlıklar ise şöyle açıklanabilir: Enformasyon • Yakın çevredeki, toplumdaki ve dünyadaki olaylarla ve koşullarla ilgili enformasyon bulmak • Pratik konularda tavsiye ya da fikir ve karar seçenekleri araştırmak • Merak ve genel ilgiyi tatmin etmek • Öğrenme, kendi kendine eğitim • Bilgi sayesinde bir güvenlik duygusu kazanmak Kişisel kimlik • Kişisel değerlere destek bulmak • Davranış modelleri bulmak • (Kitle iletişim araçlarındaki) değerli öteki ile özdeşleşmek • Kendine ilişkin içgörü kazanmak Bütünleşme ve sosyal etkileşim • Başkalarının koşullarına ilişkin içgörü kazanmak; sosyal empati • Başkalarıyla özdeşleşmek ve bir aidiyet duygusu kazanmak • Sohbet ve sosyal etkileşim için bir temel bulmak • Gerçek yaşamdaki arkadaşlığın yerini tutacak bir şey bulmak• Sosyal rollerin yürütülmesine yardımcı olmak • Kişinin aileye, arkadaşlara ya da toplumla bağlantı kurmasını sağlamak Eğlence • Sorunlardan kaçmak ya da uzaklaşmak • Rahatlamak, gevşemek • İçsel kültürel ya da estetik zevk almak • Zaman geçirmek, zaman öldürmek • Duygusal rahatlama/boşalma • Cinsel uyarılma

McQuail, Blumler and Brown yaptıkları bir çalışmada izleyicilerin televizyonlardaki yarışma programlarını neden izlediklerini araştırmışlardır. Araştırmanın bulgularına göre izleyiciler yarışma programlarını dört temel doyum için kullanmaktadırlar. Bunlar aşağıda açıklandığı gibi kendini takdir etme, sosyal etkileşim, heyecan ve eğitimdir. Kendini takdir etme çekiciliği • Kendimi uzmanlarla karşılaştırabiliyorum • Programa katıldığımı ve başarılı olabileceğimi hayal etmeyi seviyorum • Desteklediğim taraf kazanırsa memnun oluyorum • Okul yıllarımı anımsıyorum • Yarışmacıların hatalarına gülüyorum Toplumsal etkileşim için temel • Yarışmalar hakkında başkalarıyla konuşmak için sabırsızlanırım • Benimle birlikte yarışmaları izleyen insanlarla yarışmaktan hoşlanırım • Ailemle yanıtları aramayı severim • Çocuklar yarışmalardan çok şey öğrenirler • Aynı ilgileri paylaşan aile üyelerini bir araya getirir • Daha sonrası için bir sohbet konusu oluşturur Heyecan çekiciliği • Birbirine yakın bir sonucun heyecanlandırmasından hoşlanıyorum • Endişelerimi bir süre unutmak hoşuma gidiyor • Kazananı tahmin etmeye çalışmak hoşuma gidiyor • Doğru cevabı bildiğimde kendimi iyi hissediyorum • Yarışmaya dahil oluyorum Eğitimsel çekicilik • Sandığımdan daha fazlasını bildiğimi keşfediyorum • Kendimi geliştirdiğimi keşfediyorum • Programa katılanlara saygı duyuyorum • Daha sonra bazı sorular üzerinde tekrar düşünüyorum • Yarışmaları eğitici buluyorum.