İLETİŞİM ORTAMLARI TASARIMI

Sunucu hata yaparsa hissettirmemelidir

Program Yapımcısı veya Prodüktör: Programda hayati rol oynayan kişidir. Disipliniyle önemli, soğukkanlı, sakinliğe vücut veren, ekibi toparlayan, zamanlamayı yapan ve program akışını düzenleyen bir liderdir. Programa yaptığı en büyük katkı onu yararlanılan kaynakların gölgesinden kurtarmaktır. Prodüktör, diğer insanların yeteneklerini ve yarattıklarını işleyip, ona yeni şekiller veren bir sanatçıdır. Programı yaratan, ona biçim veren kişi, prodüktördür. Çeşitli parçaları bir doku hâline getirir ve bir bütün olarak sergiler.

İyi bir radyo yayını üçlü sacayağı denilen bu kadroların birbiriyle uyum içinde ve bir bütün olarak çalışmasıyla gerçekleşebilir. Herkes kendi sorumluluk ve yetki alanı içinde, ve bir bütünün parçası olarak hareket eder. Ancak bazı radyolar yaptıkları yayın veya bütçeleri gereği bu üç kadroyu tek kişide toplamayı tercih ederler. Gelişen teknoloji ve bilgisayar desteği ile tek bir kişi (özellikle DJ şovları ve müzik programlarında) bütün bunları kendi bünyesinde toplamakta ve bir radyo programını yapmaktadır. Ama özellikle söz programlarında yayının bir ekip tarafından gerçekleştirilmesi her zaman tercih sebebidir. Ancak bu, o yayın kuruluşunun elindeki imkânlarla sınırlıdır.

Bir radyo programını ister bir ekip hazırlasın isterse tek kişi, programla ilgili çok iyi bir araştırma yapılması gerekir. Konu ve konuklar belirlendikten sonra ilgili detaylara inmek, yazılacak metin için kaynak metinlere ulaşmak, uzmanlarla ön görüşme yapmak, röportaj yapılacak kişileri, konuşmacı olarak alınacak yetkilileri belirlemek, ana yapım alanındaki detayları bulmak, kullanılması düşünülen özel efektleri toplamak, röportaj yerlerini seçmek, sözün yanı sıra geçiş, dolgu, sinyal veya içeriğe uygun müzikleri seçmek, hepsi ama hepsi araştırmaya dayalı olarak yapılır.

Kurumsal Sorumluluk: Bir radyo istasyonunun elemanları tüm çalışmalarında temsil ettikleri kuruluşu göz ardı edemezler. Verilen her sözün, her davranışın bu kuruluşu bağlayacağı unutulmamalıdır. Yayın ilkelerine bağlılık ve uygunluğun yanı sıra davranışlarıyla da kuruluşlarının saygınlığını artırıcı şekilde davranılmalı, ona zarar vermekten kaçınılmalıdır..

Metnin radyodan yayınlanmak üzere hazır hâle getirilmesi, yüzde doksan mücadele demektir. Çünkü yayıncılar diğer insanlardan farklı yazıp, farklı konuşurlar. Bu yüzden eğer metniniz hiçbir zaman konuşulmayan sözcük ve deyimleri kapsıyorsa, yazılacak metinle konuşulan dil arasında bir denge kurulamaz. Çözüm daha fazla rahatlamak, daha kolay yayıncılık yapacak yolları bulmak ve bundan hoşlanmaktır. İşte bunlardan birkaç örnek:

• Metin yazarken kalıplaşmış deyimleri kullanmaktan kaçınılmalıdır.

• Basit kelimelerden korkulmamalıdır. Araştırmalar dinleyicilerin yarısının zor kelimeleri anlamadığını göstermiştir. Unutulmamalıdır ki, yayıncılar gelecek nesillere sıkıcı deyimler üretmek için program yapmaz ve insanlar, akademik dille tartışmazlar.

• Bazı sözcükleri yazarken metinde kısaltmalardan kaçınmak, bunları olduğu gibi yazmak gerekir.

• Basit cümleler birbirlerine “ve”, “veya”, “ancak”, “fakat”, “ile” gibi basit bağlaçlarla bağlanmalı; “bununla beraber”, “buna dayanarak” gibi uzun ve zor bağlaçları kullanmaktan kaçınılmalıdır.

• Sıfat ve zarflar bazen metinden çıkartılabilir. Unutulmamalıdır ki, insan sesi zaman zaman zarf ve sıfatlardan çok daha renkli olabilir. • Metinde kakafoniye yol açacak kelimeleri peş peşe sıralamaktan kaçınmak gerekir.

• Dolaylı anlatım yerine, doğrudan, basit ve canlı bir anlatım seçilmelidir.

• Metnin estetiğini bozmamak şartıyla aynı kelime birden fazla kullanılabilir.

• Metinde birinden söz etmek gerekiyorsa önce kişinin unvanını, daha sonra adı ve soyadını söylemek gerekir.

• Uzun ve ayrıntılı tasvirlerden kaçınmalı, anlatılacaklarla, dinleyicinin bildikleri arasında basit bir köprü kurup, mesaj öyle aktarılmalıdır.

yi bir röportajcının kim olduğu sorusunun cevabı için özelliklerinin belirlenmesi önemlidir. İyi bir röportajcının özellikleri şu başlıklar altında ele alınabilir:

• Röportajı yapacağı kişi ve röportaj konusu hakkında bilgi sahibi olan ve röportajın kimler için yapıldığını çok iyi bilen,

• Verilen cevaplara uygun, onlara yakın kısa ve sade sorular sorabilen, • Kibar, tarafsız ve dinleyicinin sözcüsü olan,

• Gerçek olmayan yalan, yanlış, yetersiz, ahlaksız ya da çok kötü cevaplara izin vermeyen, bu konuda kararlı ve mücadeleci olan,

• Yayıncı olduğunu hiçbir zaman unutmayan, sağlıklı bir röportaj çıkartacak kadar teknik bilgiye sahip olan kişidir.

Dinleyici röportaj anında olayın geçtiği yerle ilgili fon sesi duymak ister. Bu yüzden fondaki sesleri tümüyle temizlemek röportajın cazibesini yitirmesine yol açabilir. Bunun yanı sıra yayıncılığın özünde doğal mekânlarda yine doğal olan konuşmaları ve anında yapılmış röportajları yakalamak isteği ve duygusu vardır. Dolayısıyla bu ortamı stüdyoda yaratmak oldukça güçtür.

Ara caddeler, ana yoldan daha sessizdir ama fonda sabit bir şekilde devam eden trafik sesi, zaman zaman azalan ya da kesilen sese her zaman tercih edilmelidir. Ama röportaj hiçbir şekilde otobüs durağının yanında, trafik ışıklarının yanında veya diğer değişkenlik gösteren yerlerde yapılmamalıdır. Buna benzer olarak röportaj, müzik sesinin yüksek ve yoğun olduğu veya anonslu yerlerden uzakta yapılmalıdır.

İyi Bir Konuşmacı:

• Konuşacağı konu hakkında çok iyi bilgi sahibi olan,

• Planlanan röportajı aktif bir şekilde ancak sade bir dille aktarabilen,

• Konuşması için ayrılan zamana saygı duyan, konuyu dağıtmayan ve sorumluluğunun bilincinde olan,

• Bütün bu konularda röportajı yapanla hem fikir olup ona yardımcı olan kişidir.

Röportaj paketi en basit anlamıyla bir röportajı bütün haline getirmektir. Paketin içinde her şeyden önce röportaj bulunur. O, vazgeçilmez ana parçadır. Buna ek olarak bazı bağlantılar koymak gerekir. Röportajın yan parçaları olarak anılan ve röportajın içinde yer alan bu parçalar, röportajın bir bütün haline gelmesini sağlamalı, dinleyiciye radyoyu kapattıracak veya istasyon değiştirecek kadar sıkıcı ve sıradan olmamalıdır. Belki yapılan röportaj sıradan bir röportaj olmuştur, belki de komik. Ama buna diğer parçalar eklendiğinde ortaya mükemmel bir bütün çıkabilir.

Röportaj Paketi şu üç yapıdan oluşur. Bunlar:

• Giriş

• Bağlantılar

• Röportajın bitiminden sonra yapılan anons veya kapanış.

Açık oturumu yöneten kişi program sırasında şu noktalara dikkat etmek zorundadır:

• Ne kadar zaman geçti ve daha ne kadar zaman var?

• Konuşmacı ne zamandan beri konuşuyor?

• Konuşma konuya uygun olarak mı yapılıyor?

• Yapılan konuşma sıkıcı mı?

• Anlaşılır mı? • Gelecek soru ne olacak?

• Bundan sonra kim konuşacak?

Açık oturumu yöneten kişi, konuşulan konunun uzmanı olmayabileceği için konuşulanların doğruluğunu takip edemeyebilir. Bu nedenle açık oturum programlarında konuşmacıların arasında uzmanlara yer verilmektedir.