İNFAZ HUKUKU - Deneme Sınavı - 17

İnfaz hukukuna ilişkin olarak her üç önerme de doğrudur.

Amsterdam cezaevlerinin doğuşu 1588 (16. yüzyıl) yılında Amsterdam Ceza Mahkemesinin genç bir hırsızı her zaman olduğu gibi idam cezasına değil, devlet tarafından eğitilip iyileştirilmesine karar vermesine dayanmaktadır. Amsterdam cezaevlerinde kalanlar gündüzleri tahta ve iplik işleri ile din dersleri almaktaydı.

Türk hukukuna uzun süre islam hukukunun egemen olduğu ifadesinin olduğu I. önerme doğrudur. "İslam hukukunda bedene yönelik cezaların esas olduğu ve hapis cezalarına hemen hiç yer verilmediği görülmektedir." ifadesi kitapta belirtildiği için II. önermedeki islam hukukunda özgürlüğe yönelik cezaların da bulunduğu ifadesinden dolayı ikinci önerme yanlıştır. İslam hukukunda hapis cezalarına hemen hiç
yer verilmediği görülmektedir ifadesi kitapta yer aldığından III. Önerme doğrudur.  IV. Önerme doğrudur. Tanzimat’ın kabulüyle yürürlüğe giren 1840, 1851 ve 1858 tarihli Ceza Kanunları ile birlikte hapishanedeki ağır hasta olan hükümlülerin iyileşinceye kadar kefaletle salıverilmesi, yoksul olanların beslenme ve giyim giderlerinin
devletçe karşılanması ilkeleri benimsendiği kitapta belirtilmiştir. V. önerme yanlıştır. Çünkü Tanzimat’ın kabulüyle yürürlüğe giren 1840, 1851 ve 1858 tarihli Ceza Kanunları
ile birlikte Osmanlı Devleti’nde de özgürlüğü bağlayıcı cezaların kabul edildiği belirtildiği için Osmanlı da hiçbir zaman hürriyeti bağlayıcı cezalara yer verilmediği söylenemez. Bu nedenle II. ve v. önerme yanlış olup I, III ve IV. önermeler doğrudur.

Islahat Fermanı’ nda, ceza ve tutukevlerindeki olumsuz koşulların düzeltilmesine ilişkin ilk
hükümlere rastlanmaktadır.

Zaman bakımından uygulamaya ilişkin üç ilkenin bulunduğu söylenmelidir: Geriye yürüme, ileriye yürüme ve hemen uygulama.

İnsanın hem maddi hem de manevi açıdan kendine özgü bir değer taşıması ve taşıdığı
bu değerden vazgeçmenin mümkün olmaması, her türlü toplumsal, hukuksal ve siyasal
müdahaleye karşı mutlak olarak öne sürülebilmesi insan onurunun temel özelliklerini
oluşturmaktadır.

İnfazın ilkeleri arasında gizlilik ilkesinin aksine gizlilikten kaçınma ilkesi yer almaktadır.

Cezaların insanca infazı ile ilgili olarak ortaya konulan ana ilkeler şu şekilde sıralanmaktadır:
• Tutuklu ve hükümlüye, sahip oldukları haklar yazılı olarak derhâl bildirilmelidir.
Bu kişiler okur-yazar olmasa dahi söz konusu haklar sözlü olarak bildirilmelidir.
• Hakların kullanımında işlenen suçun niteliği ve türü dikkate alınmaz. Tutuklu
veya hükümlü olmak yeterlidir.

• Eşitlik ilkesinin bir sonucu olarak hakların kullanımında ırk, dil, din, cinsiyet, siyasal veya diğer görüşler, ulusal veya toplumsal köken, mülkiyet, doğum veya diğer
statüler ayrım nedeni olamaz.
• Hakların çiğnenmesi durumunda yargı yolu açık olmalıdır (Anayasa m.125/1).

Cezanın kanunda bulunması ve gerektiğinde uygulanması, böylece toplumun hukuk düzenine ve güveninin muhafazası ve artırılması pozitif genel önlemeyi ifade etmektedir.

C. Savcısı, mahkemelerce verilen ve kesinleşen cezaların aynen yerine getirilmesini sağlamakla yükümlü olmakla birlikte o hükmün kanuna uygun olup olmadığını incelemekle de görevli son mercidir. Bu nedenle savcı kesinleşmiş mahkûmiyet hükümlerinde de hükümlü aleyhine bir hataya düşülüp düşülmediğini inceler. Şayet varsa olağanüstü kanun yollarına başvurarak kararın düzeltilmesini sağlar.

Olağanüstü itiraz yoluna sadece Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından gidilebilir. Bu husus hükümde son derece açık bir biçimde ifade edilmiştir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı olağanüstü itiraza re’sen başvurabileceği gibi talep üzerine de başvurabilir.

Olağanüstü temyiz yoluna kural olarak Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Adalet
Bakanı’nın talebi üzerine başvurabilir. Bazı hâllerde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı da re’sen bu yola başvurabilir.

Topluluk Sistemi:

Bu sistem hükümlülerin cezalarının topluca infaz edilmesi esasına dayanır. Bu yönüyle bu infaz sistemine müşterek hapis sistemi de denir. Söz konusu sistem hemen hemen en eski infaz sistemi olup tarihi, hapishanelerin tarihi ile aynıdır. Bu infaz kurumlarında hükümlüler cezalarını hep birlikte çektiklerinden sisteme topluluk sistemi adı verilir. Bu sistem ilk defa 1596 yılında Amsterdam’da açılan erkek cezaevinde uygulanmıştır. Bu nedenle sisteme Amsterdam sistemi de denmektedir.

Pensilvanya Sistemi
İlk uygulaması ABD’nin Pensilvanya eyaletinde olduğu için bu adla anılan sistemde hükümlüler gece ve gündüz hücrede bulunur; birbirleriyle ve gardiyanlarla kesinlikle görüştürülmez ve konuşturulmazdı. Belli bir süreyle hücreden çıkarılan hükümlü, avlu ya da koridorda gezinirken karşılaştığı kimseler tarafından tanınmaması için göz yerleri delikli kukuleta kullanmak zorundaydı. Hatta din adamları bile hükümlülerle yüz yüze görüşmeksizin konuşurlardı. Bununla birlikte belirli günlerde akraba ziyaretleri serbestti. Her hükümlü için etrafı yüksek duvarlarla çevrili küçük bahçe yapılmıştı. Hükümlüler hücrelerinde ayakkabıcılık, dericilik ve terzilik gibi işlerle uğraşırdı.
Sistem kaynağını Hristiyanlık dininden alır. Buna göre suç işleyen kişi Tanrı ile baş başa kalarak tanrıdan özür dilemeli ve böylece günahlarından kurtulmalıdır.
Sistem beş ilke üzerine kurulmuştur:
• Mahkûmlar sert ve uygun yöntemlerle hayatlarını değiştirebileceklerine ikna edilmelidir. Onlara intikam alırcasına davranılmamalıdır.
• Hücre hapsi, hapishane içinde daha fazla bozulmaya engel olacaktır.
• Hükümlü, soyutlanmak suretiyle günahlarını daha derinlemesine düşünme fırsatı bulabilir ve tövbe edebilir.
• İnsanlar sosyal canlılar oldukları için hücre hapsi etkili ve korkutucu olur.
• Hücre sistemi, daha ekonomiktir.

CEZANIN NİTELİKLERİ
• Ceza mutlaka kanunda düzenlenmiş olmalıdır (kanunilik ilkesi).
• Ceza bireyselleştirilebilir olmalıdır.
• Ceza sadece (o) suçu işleyen kişiye uygulanmalıdır (cezaların şahsiliği ilkesi).
• Ceza insan onuru ile bağdaşabilir olmalıdır.
• Ceza geri alınabilir ve düzeltilebilir olmalıdır.
• Ceza devlete az yük getirmelidir.
• Ceza suçlu için etkili olmalıdır.

Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, hükümlünün hayatı boyunca devam eder.
Bu hapis cezasının müebbet hapis cezasından farkı, infaz rejimi yönündendir. Buna göre ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası sıkı güvenlik rejimine (sistemine) göre çektirilir (TCK m.47). Öte yandan ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası zamanaşımı yönünden özellik gösterir: Dava zamanaşımı, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıldır (TCK m.66/1-a). Öte yandan, TCK’nın İkinci Kitabının Dördüncü Kısmı’nda yazılı ağırlaştırılmış müebbet cezasını gerektiren suçların yurt dışında işlenmesi hâlinde dava zamanaşımı uygulanmaz (TCK m.66/7). Ceza zamanaşımı ise ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda kırk yıldır (TCK m.68/1-a).

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının infaz rejimine ait esaslar şunlardır (CGTİHK m.25; Tüzük m.47):
a. Hükümlü, tek kişilik odada barındırılır.
b. Hükümlüye, günde bir saat açık havaya çıkma ve spor yapma hakkı tanınır.
c. Risk ve güvenlik gerekleri ile iyileştirme ve eğitim çalışmalarında gösterdiği gayret ve iyi hâle göre; hükümlünün, açık havaya çıkma ve spor yapma süresi uzatılabileceği gibi kendisi ile aynı ünitede kalan hükümlülerle temasta bulunmasına sınırlı olarak izin verilebilir.
d. Hükümlü, yaşadığı yerin olanak verdiği ve idare kurulunun uygun göreceği bir
sanat veya meslek etkinliğini yürütebilir.
e. Hükümlü, kurum idare kurulunun uygun gördüğü hâllerde ve on beş günde bir
kez olmak üzere (f) bendinde gösterilen kişilere, süresi on dakikayı geçmemek
üzere telefon edebilir.
f. Hükümlüyü; eşi, altsoy ve üstsoyu, kardeşleri ve vasisi, belirlenen gün, saat ve koşullar içerisinde on beş günlük aralıklarla ve günde bir saati geçmemek üzere ziyaret edebilirler.
g. Hükümlü hiçbir suretle ceza infaz kurumu dışında çalıştırılamaz ve kendisine izin verilmez.
h. Hükümlü, kurum iç yönetmeliğinde belirtilenlerin dışında herhangi bir spor ve
iyileştirme faaliyetine katılamaz.

i. Hükümlünün cezasının infazına, hiçbir surette ara verilemez. Hükümlü hakkında uygulanacak tüm sağlık tedbirleri, tıbbi tetkik ve zorunluluklar hariç ceza infaz kurumlarında, mümkün olmadığı takdirde tam teşekküllü Devlet ya da üniversite hastanelerinin tek kişilik ve yüksek güvenlikli mahkûm koğuşlarında uygulanır.

Kanunda aksi belirtilmediği sürece, bir aydan az yirmi yıldan fazla olmayan hapis cezasına süreli hapis cezası denir.

İnfazın sözlük anlamı “bir yargıyı yerine getirme, uygulama, yürütüm”dür. Bu yönüyle in- faz hukuki bir perspektifle mahkemelerce verilip kesinleşen ceza ve güvenlik tedbirlerinin yerine getirilmesi olarak tanımlanabilir.

Suç, kanuni tipe uygun, hukuka aykırı, kusurlu bir insan davranışıdır.