İNFAZ HUKUKU - Deneme Sınavı - 6

Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma cezası, hükümlünün bir aydan üç aya kadar ziyaretçi görüşüne çıkarılmamasıdır.

Kınama ve bazı etkinliklerden alıkoyma cezaları kurumun en üst amiri tarafından verilir
ve uygulanır.

Hakkında kesinleşmiş hapis cezasını içeren mahkûmiyet kararı olan kişi Cumhuriyet Başsavcılığının yazılı emriyle ceza infaz kurumuna gönderilir.

Yargılama sırasındaki tutum ve davranışları, hükümlülerin gözlem ve sınıflandırılmasında dikkate alınacak hususlardan biri değildir.

Hükümlülerin gözlem ve sınıflandırılması şu esaslara göre yapılır:

• Hükümlülerin kişisel özellikleri,

• bedensel, akli ve sağlık durumları,

• suç işlemeden önceki yaşamları, sosyal çevre ve ilişkileri, sanat ve meslek faaliyetleri,

• ahlaki eğilimleri,

• suça bakış açıları,

• hükümlülük süreleri ve

• suç türleri

İnfaz hukuku sadece hapis cezalarıyla ilgilenmez, bunların yanında para cezalarının infazı da bu kapsamda değerlendirilir. Bunlarla birlikte teknik anlamda ceza sayılmayan fakat hürriyeti kısıtlayıcı niteliği haiz olan güvenlik tedbirlerinin de (örneğin tutuklama) infazı infaz hukukunun doğrudan konuları arasında yer almaktadır. İnfazın konusu, mahkumiyet hükmüdür.

CMK m.223/1’de hüküm kavramı şu şekilde ifade edilmektedir: “Duruşmanın sona erdiği açıklandıktan sonra hüküm verilir. Beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, mahkûmiyet, güvenlik tedbirine hükmedilmesi, davanın reddi ve düşmesi kararı, hükümdür”. Mahkeme de kanaatini, verdiği hükümde belirtir. Bu yönüyle hüküm, mahkeme tarafından yargılamanın sonunda yargılamanın konusuna ilişkin olarak verilen ve yargılamayı sona erdiren karar olarak tanımlanabilir.

Şayet bir hükme karşı kanun yoluna başvurma yolu kapatılmışsa bu hüküm tesis edilmekle kesinleşir ve kesin hüküm özelliği kazanır. Bu tür hükümlere en açık örnek CMK m. 286/2’de düzenlenen temyiz yasaklarıdır. Şayet bir hükme karşı kanun koyucu bir kanun yolu öngörmesine rağmen bu kanun yolu için belli bir süre tayin etmiş fakat bu süre ilgili muhakeme süreleri tarafından hiçbir işlem yapılmaksızın geçirilmişse söz konusu hüküm kesinleşir. Bunun dışında denetim muhakemesinden vazgeçilmesi veya talebin geri alınması hâlinde de aynı durum söz konusudur.

Kesin hükmün iki etkisinin bulunduğu söylenmektedir: Bağlayıcılık etkisi, Aynı fiilden dolayı aynı kişinin yeniden yargılanamamasıdır. O hâlde kesin hüküm yasama ve yürütme organları ile idare ve kişileri bağlar. Yani bu kararlar değiştirilemez, yerine getirilmesi geciktirilemez. Anayasa m.138/4’ün sözünü ettiği mahkeme kararları kesin hüküm niteliğindeki mahkeme kararlarıdır.

C. Savcısı, mahkemelerce verilen ve kesinleşen cezaların aynen yerine getirilmesini sağ- lamakla yükümlü olmakla birlikte o hükmün kanuna uygun olup olmadığını incelemekle de görevli son mercidir. Bu nedenle savcı kesinleşmiş mahkûmiyet hükümlerinde de hükümlü aleyhine bir hataya düşülüp düşülmediğini inceler. Şayet varsa olağanüstü kanun yollarına başvurarak kararın düzeltilmesini sağlar.

CMK açısından iç hukuk yolları anlamında başvurulabile- cek kanun yolları olağan ve olağan üstü kanun yolları olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Olağan kanun yolları itiraz (CMK m. 267 v.d.), istinaf (CMK m. 272 v.d.) ve temyiz (CMK m. 286 v.d.) iken olağan üstü kanun yolları olağan üstü itiraz [Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yapılan itiraz] (CMK m. 308), kanun yararına bozma (CMK m. 310) ve yargılanmanın yenilenmesi (CMK m. 311 v.d.) olarak düzenlenmiştir.

Topluluk sistemi; hükümlülerin cezalarının topluca infaz edilmesi esasına dayanır. Bu yönüyle bu infaz sistemine müşterek hapis sistemi de denir. Bu sistemde mahkumlar “en azılı” mahkûmların etkisi altında kalmaktaydı. Bu durum ilk defa suç işleyen mahkûmların da bir süre sonra itiyadi suçlu hâline gelmesine neden olmaktaydı. İdareciler, mahkumları bir bütün olarak göz önüne almak zorunda olduklarından iyiyi kötüden, ıslah olanı olmayandan ayıramamaktaydı. Hücre sistemi; pensilvanya ve auburn şeklinde iki tür hapishane ortaya çıkmıştır. İlk uygulaması ABD’nin Pensilvanya eyaletinde olduğu için bu adla anılan sistemde hükümlüler gece ve gündüz hücrede bulunur; birbirleriyle ve gardiyanlarla kesinlikle görüştürülmez ve konuşturulmazdı. Belli bir süreyle hücreden çıkarılan hükümlü, avlu ya da koridorda gezinirken karşılaştığı kimseler tarafından tanınmaması için göz yerleri delikli kukuleta kullanmak zorundaydı.

Cezanın nitelikleri; Ceza mutlaka kanunda düzenlenmiş olmalıdır (kanunilik ilkesi), Ceza bireyselleştirilebilir olmalıdır, Ceza sadece (o) suçu işleyen kişiye uygulanmalıdır (cezaların şahsiliği ilkesi), Ceza insan onuru ile bağdaşabilir olmalıdır, Cezalar geri alınabilir ve düzeltilebilir olmalıdır, Ceza devlete az yük getirmelidir, Ceza suçlu için etkili olmalıdır.

Kısa süreli hapis cezalarının adli para cezası dışında aşağıdaki tedbirlere de çevrilebileceği kabul edilmiştir.

Aile ve çevrelerinden ayrılma kadın hükümlüler üzerinde erkeklere göre daha yıkıcı etki bırakır. Bu nedenledir ki kadın hükümlüler hayal kırıklığı ve öfkeyi daha çok kendilerine yöneltir ve bu da kendine zarar verme ve intihar olaylarının kadın cezaevlerinde erkek cezaevlerine göre daha sık olmasına yol açar.

Cezaevilileşmenin etkisinin iki şekilde ortaya çıktığı söylenmektedir: Az cezaevilileşme ve kuvvetli cezaevilileşme. Hükümlülük sırasında olumlu sosyal ilişkilerin korunması cezaevilileşme etkisini azaltır.

Görüşme sırasında hükümlünün avukata ve avukatın hükümlüye verdiği belgeler incelenemez.

Hükümlünün yaptığı telefon görüşmesi idarece dinlenir ve kayıt altına alınır.

Çocuk eğitimevlerinde bulunan hükümlüler kurum görevlilerinin gözetimi ve muhafazası olmaksızın kurum dışında çalışabilirler.

Hükümlünün yaşı hükümlü defterine kaydı gereken bilgilerden biri değildir.

Örgüt mensubu hükümlülerin telefondan yararlanma hakkı sınırlandırılabilir.

Çağdaş infaz rejiminin unsurları arasında "hükümlünün dış dünya ile ilişkisini eskisi gibi sürdürmesine yardımcı olmak" gibi bir esas yoktur. Böyle bir yaklaşım cezalandırmanın amacına da aykırı olur.