İNŞAAT VE GAYRİMENKUL MUHASEBESİ - Deneme Sınavı - 4

Gayrimenkul, toplum yararı amacıyla getirilmiş sınırlamalar dışında sahiplerine, bunları diledikleri gibi kullanma hakkı veren toprak ve taşınmaz yapılardır.

3194 sayılı İmar Kanunu’nda inşaat kavramı yerine yapı kavramının tanımı verilmiştir. Buna göre “karada ve suda daimi ve geçici, resmî veya özel, yer altı ve yer üstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve hareketli tesisler” yapı olarak tanımlanmıştır.

2. sınıf yapılar, üç grupta açıklanmaktır: A grubunda; kuleler, ayaklı su depoları, palplanj/ ankrajlı perde ve istinat duvarları, kayıkhane vb., B grubunda; şişirme (pnömatik) yapılar, tek katlı ofisler, yat bakım ve onarım atölyeleri, mezbahalar vb., C grubunda ise; uçak bakım ve onarım amaçlı hangar yapıları, tek katlı, bodrum ve asma katı olabilen prefabrik beton, botenarme ve çelik sanayi yapıları olarak sıralanmıştır.

İnşaat işinin muhasebe kayıtlarını tutmak yapı müteahhidinin sorumluluğudur. Bunun dışındakiler proje yöneticisinin sorumluluğundadır.

Bir inşaatın tamamının yapı müteahhidi tarafından kendi ekipman ve iş gücü ile gerçekleştirilmesinin mümkün olmadığı durumlarda, işin işçilik, tesisat, havalandırma gibi belli bir kısmının yapımını müteahhide karşı üstlenen ve bu alanda uzmanlaşmış gerçek veya tüzel kişilere taşeron denilmektedir.

Tercih etme sebepleri şunlardır: • İşletmenin sürekliliklerini sağlayabilmek • İşi zamanında teslim edebilmek ve zamanı etkin kullanabilmek • Uzmanlaşmadan yararlanmak ve nitelikli işçilerle çalışabilmek • Riskleri paylaşmak • Verimliliği arttırmak • Maliyetleri düşürmek • Lojistik olanaklarından yararlanmak • Yetki belgesinden yararlanmak • Sermaye paylaşımı gerçekleştirmek • Varlık ve kaynak paylaşımı sağlamak • Çalışanların vergi ve sorumluluk yükümlülüklerinden kaçınmak

Tamamlanmış iş kısımlarının inşaat proje yöneticisi tarafından periyodik biçimde denetlenip onaylanması üzerine, bunlarla ilgili sözleşme tutarlarının periyodik olarak inşaat sahibi tarafından ödenmesine hakediş denilmektedir.

Bu grupta yer alan inşaatlar; aylara yaygın inşaat ve onarım işleri ve yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri olmak üzere ikiye ayrılır.

İnşaat işinin tamamlanması için bir süre unsuru/kısıtı bulunmamaktadır.

Taşınır yapılar; başkasının arazisi üzerinde kalıcı olması amaçlanmaksızın yapılan kulübe, büfe, çardak, baraka ve benzeri hafif yapılar olarak tanımlanmıştır.

Vergi kanunları açısından inşaat türlerini özel inşaatlar ve taahhüt şeklindeki inşaatlar olmak üzere ikiye ayırabiliriz.

Bir inşaatın söz konusu olması her iki inşaat türünden de ortaktır. Bunun dışında

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri ise elde edilen gelir nedeniyle ve bununla bağlantılı olarak kazancı dengeleyici çabalardan dolayı daha karışık özellikler taşımaktadır.

Vergileme farklılıkları açısından özel inşaat türleri;

Özel inşaat işlerinde vergiyi doğuran olayın tapuya tescil işlemi ile gerçekleştiği düşünülmektedir. Ancak tescil işlemi yapılmadan da inşaat işletmeleri yapmakta oldukları bağımsız bölümleri inşaat devam ederken özel sözleşme veya satış vaadi sözleşmesi ile satmaktadırlar. İnşaat devam ederken yapılan bu satışlar karşılığında alınan bu paralar avans niteliğindedir. Burada vergiyi doğuran olay söz konusu değildir.

Vergilendirme dönemi kurumlar vergisi mükellefi olan bir üretim işletmesinden farklı değildir.

Arsa sahiplerini vergisel açıdan genel olarak aşağıdaki şekilde bir ayrıma tabi tutmak mümkündür (Şen, 2011:139).

• Vergi mükellefi olmayan arsa sahipleri

• Gelir vergisi mükellefi olan arsa sahipleri

• Kurumlar vergisi mükellefi olan arsa sahipleri

Sözleşmede yer teslim tarihi belirtilmemiş ise sözleşmede belirtilen işin teslim tarihi değil, işe başlanan tarih  başlangıç tarihi kabul edilir.

Taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işinin süresi bir yıldan fazla ise yıllara yaygın inşaat ve onarım işi olarak ifade edilir. Sürenin belirlenmesinde taahhüt işi için yapılan sözleşmedeki süre esas alınır.