İŞ HAYATINDA STANDARTLAR

Etik Liderlik, Etik eğitimi, etik kodların oluşturulması, Bağımsız sosyal denetim örgütlerin çeşitli yollarla etik davranışı olumlayan bir örgütsel ortam yaratma yollarındandır. Yöneticilerin yasalara uygun, dürüst, ahlaki ve adil karar verme sorumlulukları iş etiğini ifade eder. Doğru cevap A seçeneğidir.

Etik kodların oluşturulması, Etik liderlik, etik eğitimi, korumacı önlemler örgütlerin çeşitli yollarla etik davranışı olumlayan bir örgütsel ortam yaratan yollar arasında yer alır. Araştırma FTSE4Good endeksinin kullanım alanları arasında yer alır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Etik açmazlarının ne olduğunu sorgulaması, Karardan etkilenecek paydaşları belirlemesi, Alternatifler üzerinde düşünmesi, Karar verip nasıl eyleme geçeceğini belirlemesi etik karar alma sürecinde sorun yaşayan ve açmaza düşen bireylerin belirlemesi gereken unsurlardandır. Ahlaki gelişmişlik düzeyi yüksek çalışanların seçilmesi örgütlerin çeşitli yollarla etik davranışı olumlayan bir örgütsel ortam yaratma yolları arasında yer alır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Faydacı yaklaşım, haklar yaklaşımı, adalet kuramı yaklaşımı ve bütünleştirici sosyal sözleşme yaklaşımı etik konusundaki dört temel yaklaşımlardır. Korumacı önlemler örgütlerin çeşitli yollarla etik davranışı olumlayan örgütsel ortam yaratma yollarından birisidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Faydacı yaklaşım kararların faydasının sonuçlarıyla belirleneceği düşüncesine dayanır. Haklar yaklaşımı ise örgütsel kararlarda temel insan haklarının, örneğin müşterilerin mahremiyet hakkı veya çalışanların güvenli bir ortamda çalışma hakkı gibi hakların ne oranda korunduğuyla ilgilidir. Bütünleştirici sosyal sözleşme yaklaşımında ise kararların var olan kültürel, bölgesel ve sektörel davranış normlarıyla uyumlu olması gözetilmektedir. Bağımsız sosyal denetim ise örgütlerin çeşitli yollarla etik davranışı olumlayan bir örgütsel ortam yaratma yolları arasında yer alır. Doğru cevap C seçeneğidir.

İş Etiği Yöneticilerin yasalara uygun, dürüst, ahlaki ve adil karar verme sorumluluklarıdır. Finansal krizler finansal piyasaların iç içe geçmiş bir bütünün parçaları olarak tanımlanmaktadır. Küreselleşme ülkeler arasındaki karşılıklı bağımlılıkların gelişimi ve derinleşmesi olarak tanımlanır. Özelleştirme geçmiş dönemlerde devlet tarafından sahip olunan kurum ve kuruluşların yerli veya yabancı özel kuruluşlara satılması olarak tanımlanmaktadır. Kurumsal yönetişim İşletmelerin söz "Söz sahipleri" ile "Hak sahipleri" arasındaki ilişkileri düzenleyen ve çatışmaları önleyen kavramdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Adil davranma, şeffaflık, sorumluluk, hesap verebilirlik kurumsal yönetişim ilkelerindendir. Şirket skandalları kurumsal yönetişimin kabul görmesine neden olan faktörlerden biridir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Adil davranma ilkesi işletmelerin tüm hak sahiplerine eşit bir şekilde davranmasını öngörmektedir. Şeffaflık Kurumsal yönetişim işletmeye ilişkin finansal durum, sahiplik yapısı veya performans gibi çeşitli bilgilerin kamuoyu ile zamanında ve doğru bir şekilde paylaşılmasını ifade eder. Özelleştirme geçmiş dönemlerde devlet tarafından sahip olunan kurum ve kuruluşların yerli veya yabancı özel kuruluşlara satılması olarak tanımlanmaktadır. Sorumluluk işletmelerin tüm paydaşların haklarını yasalarda ve ikili anlaşmalarda öngörüldüğü şekilde tanımak durumuna denir. Küreselleşme, ülkeler arasındaki karşılıklı bağımlılıkların gelişimi ve derinleşmesi olarak tanımlanan kavramdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Adil davranma ilkesi işletmelerin tüm hak sahiplerine eşit bir şekilde davranmasını öngörmektir. Hesap verebilirlik ilkesi faaliyet sonrası ile ilgili bir ilke olarak tanımlanmaktadır. Sorumluluk ise işletmelerin tüm paydaşların haklarını yasalarda ve ikili anlaşmalarda öngörüldüğü şekilde tanımak durumuna verilen addır. küreselleşme ülkeler arasındaki karşılıklı bağımlılıkların gelişimi ve derinleşmesi olarak düşünülebilir. Şeffaflık Kurumsal yönetişim işletmeye ilişkin finansal durum, sahiplik yapısı veya performans gibi çeşitli bilgilerin kamuoyu ile zamanında ve doğru bir şekilde paylaşılması olarak tanımlanır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Paydaşlara saygı, çevreye saygı, yasadışı işlerden kaçınma, sorumlu küreselleştirmeyi destekeleme Caux ilkeleri arasında yer alır. Araştırma ise FTSE4Good endeksinin kullanım alanları arasında yer alır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Örgütlerde etik konusuna ilişkin birçok yanlış bilinen gerçek vardır. Bunlar örgütsel etiğe ilişkin gerçekler ve mitler şeklinde düşünülebilir. Örgütsel etiğe ilişkin mitler aşağıdaki gibidir.

- Etik karar vermek kolaydır.

- Etik dışı davranışların kaynağı örgütteki birkaç çürük elmadır.

- Etik biçimsel kod ve programlar aracılığıyla yönetilebilir.

- Etik liderlik liderin ahlaki tutumu ve dürüstlüğüyle ilgilidir.

- İş dünyasındaki liderler geçmişe göre daha  etik dışı bir hale gelmiştir.

Bu nedenle D seçeneği doğru cevaptır. Diğer seçeneklerde verilen ifadeler örgütsel etiğe ilişkin gerçekler arasında yer almaktadır.

Peki yöneticileri etik dışı davranmaya yönelten sebepler neler olabilir? Etik dışı davranışlara yönelmenin ardında bu davranışların bireysel ve/veya örgütsel açıdan olumlu getiri sağlayacağı düşüncesi yatmaktadır. Bazıları güçlü etik yönelimi olan işletmelerin rakiplerin önüne geçme potansiyeli olduğunu ileri sürmekte olsa da bu ilişki net ve kesin bir şekilde henüz kanıtlanmamıştır (Parnell, 2014: 124-125).

Mitler: Etik karar vermek kolaydır, Etik dışı davranışların kaynağı örgütteki birkaç çürük elmadır, Etik biçimsel kod ve programlar aracılığıyla yönetilebilir, Etik liderlik liderin ahlaki tutumu ve dürüstlüğüyle ilgilidir, İş dünyasındaki liderler geçmişe göre daha etik dışı bir hale gelmiştir. Gerçekler: Etik karar verme karmaşık bir süreçtir, Etik dışı davranış örgüt kültürünün sistemik bir bileşenine dönüşmüş olabilir, Biçimsel kod ve programlar yararlı olsa da etik davranışa ilkeleri özde benimsenmiş ve örgüt kültürünün parçası haline getirilmiş olmalıdır, Liderin ahlaki gelişmişliği ve dürüst olması başlangıç açısından iyidir. Fakat lider etik ilkeleri tüm örgütte yayıp onları da hesap verebilir kılmalıdır, Örgütsel bağlamda etik sorunlar her zaman önemini korumuş bir konudur.

Kurumsal yönetişim felsefesi ve bu felsefeyi hayata geçiren uygulamaların yaygınlaşması büyük ölçüde 1990’lı yıllarda gerçekleşmiştir. 1990’lı yıllarda kurumsal yönetişimin bu denli kabul görmesi dört temel nedene bağlanmaktadır. Bunlar; yaşanan şirket skandalları, finansal krizler, küreselleşme ve özelleştirme şeklinde sıralanmaktadır (Aktan, 2006: 11¬12).

Vekâlet teorisi (agency theory), vekillerin (işletme yöneticileri) asillerin (işletme sahipleri) amaç ve çıkarları doğrultusunda hareket etmelerinin sağlanabilmesi sorununa ilişkin olarak ortaya atılmış bir teoridir. Bu teoriye göre işletmelerin sermayedarları, asiller, yöneticilere vekâlet vermekte ve onları işletmeyi kendi çıkarları doğrultusunda idare etmeleri için görevlendirmektedir.

Endeksin oluşturulma amacının payları Borsa İstanbul pazarlarında (Yakın İzleme Pazarı ve C ve D listeleri hariç) işlem gören ve kurumsal yönetim ilkelerine uyum notu 10 üzerinden en az 7, her bir ana başlık itibarıyla 10 üzerinden en az 6,5 olan şirketlerin fiyat ve getiri performansının ölçülmesi olduğu belirtilmektedir.

FTSE4Good dört şekilde kullanılabilen bir endekstir. Kullanım alanları arasında: Finansal ürün, Araştırma, Referans noktası olma ve Karşılaştırma olanağı sunma sayılabilir (FTSE Russell, 2016b).

Sorumlu işletme faaliyet gösterdiği tüm toplumları yerel kültürüne ve gelenekleri saygı gösterir, faaliyetlerinde eşitlik ve adalet ilkelerini gözetir. Sorumlu işletmeler faaliyet gösterdikleri her yerde adil ve rekabete dayalı bir şekilde ulusal ve uluslararası yasalara, düzenlemelere ve geleneklere saygı göstermelidir (Caux, 2009: 3).

İlk Caux buluşmasının amacı; küresel ticaret ve Japonya’nın 1970-1980’li yıllarda yakaladığı ekonomik başarı sonucunda otomobil, elektronik ve diğer tüketim ürünleri alanlarında yakaladığı hızlı ihracat artışının yarattığı gerilimin kıdemli Japon iş insanlarıyla Avrupalı ve ABD’li meslektaşları arasında açık bir şekilde konuşulabileceği bir ortam yaratmak şeklinde ifade edilmektedir (Caux, 2016).

Küresel Şahit Örgütü (Global Witness) 1993 yılında İngiltere’de Charmian Gooch, Simon Taylor ve Patrick Alley tarafından kurulan bir sivil toplum örgütüdür. Örgüt var olma nedenini dünyadaki birçok çevre ve insan hakları ihlallerinin küresel ekonomik ve siyasi sistem içerisindeki doğal kaynakların sömürülmesi ve yapılan yolsuzluklardan kaynaklandığı düşüncesine dayandırmaktadır. Küresel Şahit Örgütü (KŞÖ)’nün amacı bu gidişe dur demektir.