İŞ HAYATINDA STANDARTLAR

İş hayatında etik bireysel kararların örgüt üzerindeki etkisine odaklı bir konudur. Bunun aksine sosyal sorumluluk örgütün hem topluma yönelik fayda sağlaması hem de hissedar değerini arttırmasını gerekli kılan toplumsal beklentiler ve gerekliliklerdir

Günümüzde tüketiciler örgütlerin çevresel duyarlılık göstermelerini,
toplumsal fayda sağlayan girişimlerde bulunmalarını, çalışanlarınının sağlıklarını
koruyacak önlemler almalarını beklemektedir. Ayrıca birçok toplumda örgütlerin iş sahibi olmayanlara yönelik meslek edindirme kursları sunması, eğitime ve sanata katkı yapması, faaliyet gösterdikleri şehirlerin kalkınma çabalarına katkı sağlayan işlere girişmeleri beklenmektedir.

Üçlü sorumluluk veya üçlü kâr hanesi (ing. Triple bottom line - TBL veya 3BL) işletmelerin amaçlarının çeşitlenmesi ve sorumluluklarının artışına ilişkin en önemli göstergelerden birisidir.

Sosyoekonomik görüş işletmelerin kâr elde etmenin ötesinde sosyal sorumlulukları olduğu düşüncesine dayanmaktadır.

Sosyal sorumlu örgüt yasal ve ekonomik gerekliliklerin ötesinde, doğru işleri yapma niyeti olan ve toplumun genel refah düzeyini geliştimek amacıyla faaliyet gösteren örgüttür.

Günümüzde sürdürebilirlik kaçınılması mümkün olmayan önemli bir işletmecilik konusu halini almıştır. Sürdürülebilirlik kapsamında işletmelerin doğal kaynakları nasıl koruyarak faaliyet gösterecekleri, örgütsel atıkları nasıl en aza indirmeleri gerektiği, geri kazanım, soyu tükenmekte olan bitki ve hayvanları koruyarak çevrenin korunması çabalarına nasıl katkı sağlayacakları ele alınan alt başlıklar arasındadır.

İşletmecilik literatüründe sürdürebilirlik geleneksel olarak işletmenin devamlılığı ve kazanç artışı sağlaması olarak tarif edilmektedir

Tüketim bilincinin gelişmesi ve gelir düzeyindeki artış, işletmelerin sürdürülebilirliğin maliyetini ürün fiyatlarına yansıtılabilmelerini olanaklı kılar.

Yeşil işletmecilik ekolojik açıdan sürdürülebilir işletmecilik anlamına gelmektedir.

Nüfus, iklim değişikliği, şehirleşme ve küreselleşme yeşil hareketin temel tetikleyicilerindendir.

"Sosyal sorumlu işletmelerin ekonomik başarıları her zaman daha yüksek olur." ifadesi yanlıştır. Ekonomik başarı ile sosyal sorumluluk arasında ilişki olması, sosyal sorumlu işletmelerin ekonomik başarı düzeyleri yüksek olacaktır anlamına gelmez. Örneğin işletme kârlılık düzeyinin yüksek olması sebebiyle, başkaları için “lüks” olabilecek düzeyde sosyal sorumlu eylemlerde bulunuyor olabilir.  

Çalışanlar ve sendikalar işletmenin paydaşları arasında yer almakta ve bu paydaşlara karşı işletmenin, çalışanlara güvenli bir çalışma ortamı yaratmak ve sendikalarla adil müzakere yapmak olmak üzere sosyal sorumlulukları bulunmaktadır. 

C seçeneğinde işletmelerin sosyal sorumluluklarının kısıtlı alanlarda gerçekleştirildiği ifade edilmektedir. Ancak, örgütlerin toplumun refahını geliştirme ve koruma amaçlı sosyal sorumluluk girişimleri çok farklı alanlarda gerçekleştirilebilir. Bunlardan bazıları, faaliyet gösterilen yerleşim birimiyle (ör. ülke, şehir, mahalle vb.) olan ilişkiler, tüketicilerle olan ilişkiler, topluma hizmet uygulamaları ve istihdama yönelik girişimlerdir. 

D seçeneğindeki "işletmenin çalışanlarının sağlığını koruyacak önlemler alması" ifadesi işletmenin sosyal sorumlulukları arasında yer almaktadır.

İşletme, hissedarlar/işletme sahipleri, tedarikçiler, bankalar ve diğer kredi kurumları, kamu kurumları, çalışanlar, sendikalar, tüketiciler, rakipler ve toplum ve kuruluş yerinde yaşayanlar olmak üzere çeşitli paydaşlarına yönelik sosyal sorumlulukları bulunmaktadır. E seçeneğindeki kamu kurumları da bunlardan biridir. 

Doğru cevap seçeneği B'dir.

Üçlü sorumluluk veya üçlü kâr hanesi (ing. Triple bottom line - TBL veya 3BL) işletmelerin amaçlarının çeşitlenmesi ve sorumluluklarının artışına ilişkin en önemli göstergelerden birisidir. Genel olarak belirtmek gerekirse örgütlerin, özellikle de büyük örgütlerin, elde ettikleri finansal başarıyı tüketicilere ve faaliyet gösterdikleri topluma borçlu olduğu söylenebilir. Bu nedenle örgütler iyi niyetin ve adaletin bir gereği olarak topluma karşı duyarlı olmalıdır. Sosyal sorumluluk girişimlerinin savunucuları genelde örgütlerin sorumluluklarının üç baslık altında toplanması gerektiğini ileri sürmektedir. Üçlü sorumluluk örgütün sosyal (toplumsal), ekolojik (çevresel) ve ekonomik sorumlulukları olduğu ve sorumluluklarının tümünü dengeli bir şekilde yerine getirmesi anlamına gelmektedir. 

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap seçeneği C'dir.

Örgütlerin sosyal sorumlu olmaları toplumsal düzeyde kabul görse de konuya ilişkin karşıt görüşler, Adam Smith, Ludvig von Mises, Frederich Hayek ve Milton Friedman tarafından ileri sürülmüştür. Bu iktisatçılar sosyal sorumluluğun yöneticilerin karar verme sürecinin bir bileşeni olarak düşünülmemesi gerektiğini ileri sürmektedir.

İşletmeler son tahlilde, toplumun yasal kısıtlarıyla uyumlu bir şekilde ürettikleri mal ve hizmetlerden elde ettikleri geliri en üst düzeye çıkartmaya çalışmalıdır. Yöneticiler kurumsal sosyal sorumluluk projelerine finansal kaynak ayırdıklarında, kendilerine toplum için neyin iyi olduğuna ilişkin karar veren bir rol atfetmektedirler. 

Elde edilen gelirin yapılan işle ilgili olmayan alanlara yatırılması örgütün rekabet gücünü azaltacak, fiyat artısına ve vergi matrahında düşüşe neden olacak, sonuçta da örgütün istihdam potansiyeli olumsuz etkilenecektir. 

Milton Friedman’a göre işletme yöneticileri işletme sahiplerine karşı getiri sağlama ve aynı zamanda toplum refahını gözetme gibi iki amaca odaklandığında önemli bir çıkar çatışması oluşmakta, bu çatışma da isletmenin çöküşüne zemin hazırlamaktadır. 

Friedman yöneticileri sosyal sorumluluk amaçları peşinde koşmaya yöneltmenin iş etiğine de aykırı olduğunu belirtmektedir. Çünkü yöneticilerin toplumsal fayda için uyguladıkları sosyal sorumluluk faaliyetlerinin maliyeti ya hissedarlara yüklenmekte ya da tüketicilere aktarılmaktadır. Yönetici işletmenin profesyonel çalışanı ise sorumluluğu topluma değil, işletme sahiplerine karşıdır. 

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap seçeneği B'dir.

Kurumsal sosyal sorumlulukta sosyo-ekonomik yaklaşım örgütlerin kâr elde etmenin ötesinde sorumlulukları olduğu düşüncesine dayanmaktadır. Sosyal sorumlu davranmanın hissedarlar için de fayda sağladığını savunur. Bu bağlamda, işletmeyi yeterli düzeyde sosyal sorumlu bulmayan tüketiciler, rakip işletmelerin ürünlerini tercih edebilir.

Milton Friedman’ın sosyal sorumluluğa ilişkin görüşü olan “klasik yaklaşım” ise sosyo-ekonomik yaklaşımın tersine, işletmenin ve dolayısıyla yöneticilerinin tek bir sosyal sorumluluğu olduğunu ileri sürer. Bu sorumluluk işletme kârını en üst düzeye çıkartmaktır. Ekonomist Milton Friedman’a göre sosyal sorumluluk yöneticilerin katlanmaması gereken bir maliyettir. örgütler elde ettikleri kârdan sadece yasal kesintileri ödemeli, elde ettikleri geliri nasıl harcayacaklarına karar verme konusunda hissedarlarını serbest bırakmalıdır. Yönetici işletmenin profesyonel çalışanı ise sorumluluğu topluma değil, işletme sahiplerine karşıdır.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap seçeneği D'dir.

Sürdürülebilirlik kapsamında işletmelerin doğal kaynakları nasıl koruyarak faaliyet gösterecekleri, örgütsel atıkları nasıl en aza indirmeleri gerektiği, geri kazanım, soyu tükenmekte olan bitki ve hayvanları koruyarak çevrenin korunması çabalarına nasıl katkı sağlayacakları ele alınan alt başlıklar arasındadır. 

Örneğin sürdürülebilir işletme iktisadi açıdan gereğinden fazla üretim yapmayarak kaynak israfının önüne geçmeye, atık düzeyini azaltmaya ve paydaşlara adil düzeyde gelir sağlamaya çalışır.

Örneğin üretim faaliyetleri sırasında ortaya çıkan zehirli atıkları yakından geçen dereye dökmek örgüt için o anda etkili, verimli ve kârlı bir iş olarak görülebilir fakat yaratılan kârlılığın gelecek nesilleri oldukça olumsuz bir şekilde etkileyeceği açıktır. Toplumsal düzeyde ise halk sağlığı ve korunması sürdürülebilir işletmelerin kararlarında belirleyici etkiye sahiptir.

Sürdürülebilir örgütler çalışma ortamlarını temizlik, hava kalitesi, gürültü düzeyi ve ışıklandırma açısından daha dikkatli bir şekilde incelemekte ve çalışanlarına en uygun çalışma ortamını sunmak için çabalamaktadır.

Sürdürülebilirlik, dünyayı atalarımızdan bize kalmış bir miras olarak görmek yerine gelecek nesillere aktarılması için bize verilmiş bir emanet olarak algılamakla ilgilidir. Bugünün ihtiyaçlarıyla hareket etmenin yanında gelecek nesilleri de düşünmek gerekmektedir.

Bu bilgiler ışığında doğru cevap D'dir.

Nüfus, iklim değişikliği, şehirleşme ve küreselleşme yeşil hareketin temel tetikleyicilerindendir.

Doğru cevap seçeneği A'dır.

Çevreye ilişkin duyarlılık düzeyi düşük seviyede olan işletmeler, bir başka ifadeyle açık yeşil işletmeler, çevre konusunda yasal olarak gerekeni yapan işletmelerdir. Yasal yaklaşım olarak adlandırılan bu yaklaşımı benimseyen işletmeler çevresel duyarlılık düzey düşük, sosyal gereklilikler nedeniyle çevre hareketine katkı sağlayan örgütlerdir. Çevre konusundaki yasa, kural ve yönetmeliklere uyumlu olarak hareket eden “açık yeşil” işletmeler, çevreye ilişkin yükümlülüklerin yapılması gereken yaparak yerine getirmektedir.

Doğru cevap seçeneği E'dir.

Çevre konusundaki yasa, kural ve yönetmeliklere uyumlu olarak hareket eden “açık yeşil” isletmeler, çevreye ilişkin yükümlülüklerini yapılması gerekeni yaparak yerine getirmektedir.

Yasal yaklaşıma göre biraz daha yeşil olan piyasa yaklaşımında ise işletmenin tüketicilerin tercihleri doğrultusunda hareket etmesi söz konusudur.

Diğerlerine göre daha yeşil olan paydaş yaklaşımında işletme farklı paydaşların çevreye ilişkin taleplerini karşılamaya çalışmaktadır. İşletme tüm paydaş gruplarını dikkate almakta ve çevresel konularla ilgili tüm paydaşları tatmin eden bir faaliyet planı geliştirmektedir. Çevresel duyarlılığı en yoğun yaklaşım, daha doğrusu “koyu yeşil” işletmelerin benimsediği yaklaşım aktivist yaklaşım olarak anılmaktadır. Aktivist yaklaşımda işletme çevresel konularda proaktif bir tutum sergilemektedir.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap seçeneği A'dır.

Ekvator ilkeleri, büyük altyapı ve endüstriyel projelerin toplumsal ve çevresel düzeydeki olumsuz etkilerini en aza indirmeyi amaçlayan ilkeler bütünüdür. Prensipleri benimseyen finansman ve danışman kurumları müşterileriyle eş güdümlü bir şekilde projelerin sosyal ve çevresel riskinin süreklilik arz eden bir yapıda tanımlamak, ölçmek ve yönetmeye çalışmaktadır.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı – United Nations Environment Programme (UNEP), Birleşmiş Milletler’de çevre konusunun eşgüdümünü, çevrenin durumunun küresel düzeyde sürekli gözden geçirilmesini, çevre sorunları hakkında uluslararası toplumun dikkatinin çekilmesini, uluslararası ve ulusal çevre politikasının ve hukukunun gelişiminin sağlanmasını amaçlamaktadır.

Düşük karbon ekonomisi (Low Carbon Economy - LCE), üretilen bir değerin, tüketiciye ulaştırılmasında ve tüketim sonrasındaki aşamalarda atmosfere en az miktarda sera gazı (karbondioksit) salımı verecek şekildeki bir ekonomik yapının oluşturulmasıdır.

Sorumlu yatırım ilkeleri, kurumsal yatırımcıların yatırım karar ve süreçlerinde sürdürülebilirlik konusunu dikkate almaları esasına dayanmaktadır.

Kyoto Protokolü 1992’de Rio de Janeiro’da imzalanarak 1994’te yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler İklim Değişimi Çerçeve Sözleşmesi'nde (Framework Convention on Climate Change, FCCC - BMIDÇS) yer alan hedeflerin ve somut azaltım yükümlülüklerinin bir şartnamesi olarak değerlendirilebilir. BMIDÇS, iklim değişikliği sorununu kabul eden ve insanlarla çevreye verilen yoğun zararı önlemek adına iklim sistemini stabilize etmek üzere harekete geçilmesini öngören genel bir deklarasyondur. 

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap seçeneği A'dır.

Düşük karbon ekonomisi (Low Carbon Economy - LCE), üretilen bir değerin, tüketiciye ulaştırılmasında ve tüketim sonrasındaki aşamalarda atmosfere en az miktarda sera gazı (karbondioksit) salımı verecek şekildeki bir ekonomik yapının oluşturulmasıdır.

Sorumlu yatırım ilkeleri, kurumsal yatırımcıların yatırım karar ve süreçlerinde sürdürülebilirlik konusunu dikkate almaları esasına dayanmaktadır.

Ekvator ilkeleri, büyük altyapı ve endüstriyel projelerin toplumsal ve çevresel düzeydeki olumsuz etkilerini en aza indirmeyi amaçlayan ilkeler bütünüdür. Prensipleri benimseyen finansman ve danışman kurumları müşterileriyle eş güdümlü bir şekilde projelerin sosyal ve çevresel riskinin süreklilik arz eden bir yapıda tanımlamak, ölçmek ve yönetmeye çalışmaktadır.

ISO 14001 uluslararası düzeyde kabul gören çevre yönetim sistemi standardıdır. ISO 14001 işletmelerin kaynaklarını daha verimli kullanmalarına, atıklarını azaltmalarına, rekabet üstünlüğü elde etmelerine ve paydaşlarının güvenini kazanmalarına destek olarak çevresel performanslarını geliştirmelerini sağlamaktadır.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı – United Nations Environment Programme (UNEP), Birleşmiş Milletler’de çevre konusunun eşgüdümünü, çevrenin durumunun küresel düzeyde sürekli gözden geçirilmesini, çevre sorunları hakkında uluslararası toplumun dikkatinin çekilmesini, uluslararası ve ulusal çevre politikasının ve hukukunun gelişiminin sağlanmasını amaçlamaktadır.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap seçeneği A'dır.