İŞ VE YAŞAMDA MOTİVASYON - Deneme Sınavı - 4

Freud’un ileri sürdüğü id ile süper-ego arasında çatışma olduğu görüşüne karşı çıkmıştır. Ona göre insanlar doğuştan olumlu güdülere sahiptirler ve hem bireysel, hem sosyal bakımdan kusursuz olmak için çaba harcarlar. Adler’e göre kişilik, insanın fiziksel zayıflıklarının üstesinden gelmeye çabalamasıyla gelişecektir. Adler, zayıflıkla mücadele ederek kusursuza ulaşma çabasına “ödünleme” adını vermektedir.

Gözleri görmeyen birinin duyma becerilerini geliştirmesi, ya da kimi insanların sakatlığının üstesinden gelerek iyi bir sporcu olmaları ödünleme kuramına örnek gösterilebilir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Kimliğe karşı kimlik karmaşası: Ergenlik çağıyla birlikte yetişkin olmanın sorumlulukları gündeme gelmiştir. Bu dönemin kritik meselesi çocuğun kimliğini bulmasıdır. Erikson’a göre kimlik; ergenin öğrenci, arkadaş, kardeş gibi farklı rolleri sürekli ve tutarlı bir örüntü içerisinde bütünleştirebilmesidir. Kimlik geliştirmede yaşanan başarısızlık, karmaşa ve umutsuzluğa yol açar.

Doğru cevap B seçeneğidir.

İnsanoğlu yaşamı boyunca geliştirebileceği gizil güçlerle doğar. Yaşamın amacı ve motive eden süreç bu güçleri geliştirmek ve olabileceğin en iyisi olmaktır. Rogers bireyi hep iyi olmaya iten biyolojik mekanizmaya “gerçekleştirme eğilimi” demektedir. Bu eğilim bütün canlılarda mevcuttur.

Doğru cevap A seçeneğidir.

İnsanları, başlarına gelen şeylerin denetlenebilir olup olmadığını düşünmelerine göre gruplandırıldığı kişilik özelliğidir. Bu bağlamda kimi insanlar kendilerine olabilecekleri yine kendilerinin denetleyebileceğine inanırlar. Bunlar” içsel denetim odaklı” insanlardırlar. Bunun karşıtı “dışsal denetim odaklı” olanlardır. Yani her işi kendileri dışındaki etkenlere, şansa ya da kadere bağlarlar.

İçsel denetim odaklı insanlar, yaptıkları ya da yapmadıkları şeyler nedeniyle yöneticilerinden olumlu ya da olumsuz değerlendirme almak ihtiyacındadırlar. Bunların ikna becerileri yüksektir, buna karşılık başkalarından fazlaca etkilenmezler. Başarıya kilitlenmiş insanlardırlar.

Dışsal denetim odaklı olanlar ise, yaptığı işten doyum alamayan işe gelmek için ayak sürüyen, devamsızlık gösteren insanlardırlar. Örgütün hizmet ya da ürün olarak çıktılarıyla fazlaca ilgilenmez, örgütün kendisini denetlemediğini düşünürler.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Otoriter Kişilik. Bu tipler, bir örgütteki çalışanlar arasında bir statü ve güç farklılaşmasından yanadırlar. Katı kuralları olan, insanları yargılayan; üstlerine şirin gözükmeye çalışırken alttakileri ezen güvenilir olmayan dönek insanlardırlar. Otoriter kişilikler yükselmeye, kazanmaya motive olmuş insanlardırlar; Bu özellikleri nedeniyle olmazsa olmazları olmayan insanlardırlar. Çevremizde çokça
gördüğümüz ve tanıdığımız bu tür insanlar, aldıkları emirlerin istenmedik sonuçlar doğuracağını bilseler bile emir aldıkları insanla tartışmazlar. İnançlarında katı olan ve dogmatik olarak nitelenen insanlar da otoriter kişilik özelliklerine sahiptirler. Değişmeye direnen, her şeyin ona söylendiği veya onun inandığı şekilde olmasını isterler.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Gerçeklik ilkesine göre ego, idin isteklerini güvenli bir şekilde doyurmak için akıl yürütmeyi kullanır ve gerektiğinde doyumu erteler. Örneğin susamışsanız, susuzluğunuzu uygun bir şekilde nasıl gidereceğinizi belirler. Sadece id ve egodan oluşan bir kişilik yapısı çok bencil olurdu. Yetişkin davranışını sadece gerçeklik değil, ahlaki kurallar da belirler. İnsanın ahlaki değerlerini yani vicdanını; ana babası ve toplumla olan etkileşimleri belirler. İşte kişiliğin bu ahlaki değerlerini temsil eden üçüncü boyutuna, Freud süper-ego demektedir. Süper-ego bireyin davranışlarını sürekli süzgeçten geçirerek; ona, “bu yaptığın doğru, bravo” ya da “bu yaptığın yanlış, ayıp” mesajları verir. Bir bakıma süper-ego davranışların güdülenmesinde toplumsal ve ahlaki yapıyı temel alır.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Güdü, istekleri, arzuları, ihtiyaçları ve dürtüleri kapsayan genel
bir kavramdır.
Fizyolojik kökenli açlık, susuzluk, cinsellik gibi güdülere ise dürtü adı verilir. Vücut süreçlerini
denge durumuna getirmek için değişik kaynakların kullanıldığı organizmanın ihtiyaçları gereksinim
(ihtiyaç) olarak tanımlanmaktadır.Duygu; korku, neşe, öfke gibi hislerin yaşanmasını ifade eder. Doğru cevap A seçeneği güdüdür.

Kapsam kuramları:
• İhtiyaçlar Hiyerarşisi Yaklaşımı
• Çift-Faktör Kuramı (Hijyen-motivasyon teorisi)
• Başarma İhtiyacı Kuramı (Achievement)
• ERG Yaklaşımı olmak üzere dört tanedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisine göre en alt basamaktan yukarıya doğru sırasıyla ; temel fizyolojik ihtiyaçlar, güvenlik ihtiyacı, sosyal ihtiyaçlar,kendini gösterme (değer) ihtiyacı ve kendini tamamlama (gerçekleştirme) ihtiyacı yer alır. Buna göre cevap D seçeneği güvenlik ihtiyacıdır.

Bir işletmede etkili bir iletişim söz konusuysa kurumsal başarıdan, çalışanların iş doyumlarının yüksek olmasından, geri bildirim sürecinin aktif olmasından ve mesajların anlaşılabilir olmasından bahsedilebilir. Bununla birlikte etkili bir iletişimin olduğu bir yerde örtük iletişimden ziyade duygu ve düşüncelerin biriktirilmeden aktarıldığı açık iletişimler daha çok tercih edilmektedir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Örgütsel iletişime özellikle gereksinim duyulan noktalar örgüt amaçlarını yerleştirme ve yayma, örgütün başarısı için planlar geliştirme, insan ve diğer kaynakları en etkili ve verimli biçimde organize etme, insanların katkıda bulunmak isteyeceği bir iklim yaratma ve performansı kontrol etmedir. Soruda verilen örnekte haftalık gerçekleştirilen bu toplantılarda özellikle çalışanların performanslarının kontrol edebilmek amacıyla örgütsel iletişime başvurulduğu ifade edilebilir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Maslow’a göre kişiler, aşağıda sıralanan kişilik özelliklerini geliştirdikleri için kendini geliştirme
hedeflerine ulaşmaktadırlar:
• Gerçekliği doğru bir şekilde algılama
• Bağımsız ve özerk olma
• Çok az sayıda insanla derin ve sevgi dolu ilişki kurmayı tercih etme
• Hedeflerini gerçekleştirmeye odaklanma
• Büyük neşe ve tatmin anları olan büyük deneyimler yaşama

E seçeneğinde çok sayıda insanla derin ve sevgi dolu ilişki kurmayı tercih etme dendiği için cevap E seçeneğidir.

Çalışanların (İşgörenler) örgüte karşı tutumlarını bilme, denetleme otoritesinin sınırlarını bilme, şikayet ve söylentileri anlama ve bilme ile örgüt kurallarının ne kadar anlaşıldığını bilme üst ve orta kadame yöneticilerinin gereksinim duyduğu bilgilerdir. bununla birlikte gelişme ve ilerleme olanaklarını bilme özellikle çalışanların örgütsel iletişimle öğrenmek istedikleri bilgilerdir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Maslow, ortalama bir insan için ihtiyaçların yeterli tatmin yüzdelerini şöyle belirlemiştir:
Fizyolojk ihtiyaçlar: % 85
Güvenlik ihtiyaçları: % 75
Sosyal ihtiyaçlar: % 50
Kendini gösterme ihtiyacı: % 40
Kendini gerçekleştirme ihtiyacı: % 10
Bu sonuçlar ülkeden ülkeye olduğu gibi kişiden kişiye de farklılaşabilmektedir. Sosyal ihtiyaçlar % 50 olduğuna göre cevap D seçeneğidir.

İletişim sisteminde belli düzeyde zayıflıkları olan bir örgütün karşılaşabileceği olası sorunlar arasında seçeneklerde ifade edilen durumların hepsi yer almakla birlikte soruda verilen durum (sıklıkla işgören değişikliğine gidilmesi) dikkate alındığında örgütsel iletişimdeki sıkıntının işgören devrinin yüksekliğine sebebiyet verdiği ifade edilebilir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Örgütlerde kişilerarası iletişim genel olarak sözlü, sözsüz ve yazılı olmak üzere üç biçimde gerçekleşir. Bununla birlikte örgütsel açıdan yazılı iletişim, hiyerarşik basamaklarda mesajın tahrip edilmesini önlediği için son derece önemli görülmektedir. Mektuplar, memorandumlar, raporlar, özetler, makaleler, tutanaklar, basın bildirileri ile el yazısı, basılı notlar ve bilgisayar ağı gibi elektronik ortamla gönderilen çeşitli yazılı mesajları içermektedir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Örgütsel iletişim araç ve yöntemlerini tek ve çift yönlü olmak üzere iki grupta toplayabiliriz. Tek yönlü iletişim araç ve yöntemleri örgüt içi süreli yayınlar, broşür, bülten, el kitapları vb., mektuplar, afişler ve duyuru panoları, dilek kutuları, eğitsel faaliyetler-konferans ve seminerler, telefon enformasyonu, kapalı devre radyo ve televizyonken çift yönlü iletişim araç ve yöntemleri danışma ve işgörenlerle ilişki büroları, üst düzey yöneticilerinin bölümleri ziyaretleri, işgörenlerin ailelerine yönelik iletişimdir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Yukarı yönlü iletişim bilgileri arasında verilen görevlere ilişkin durum raporları, karar almada veya sorunları çözmede yardım istekleri, örgüt geliştirmeyle ilgili öneriler ve mesai programı değişiklikleri ve yıllık izinle ilgili rutin istekler yer alırken  örgüt prosedürleri ve politikaları aşağı yönlü iletişim bilgileri arasında yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Çift-Faktör Kuramı
Frederick Herzberg tarafından geliştirilen kuram, Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi kuramından sonra en
çok bilinen motivasyon kuramıdır. Aynı zamanda iş tatmini ile geliştirilen en önemli kuramlardan biridir.
Herzberg tatminsizliğe neden olan faktörleri iki grupta toplamıştır: Motive edici faktörler ve Hijyen faktörler. buna göre cevap A seçeneği ikidir.

Bu kurama göre birey üç grup ihtiyacın etkisi altında davranış
gösterir. Bunlar:
• Başarı İhtiyacı
• İlişki Kurma İhtiyacı
• Güç Kazanma İhtiyacıdır.Başarı ihtiyacı: Başarı gösterme ihtiyacı kuvvetli olan birey, ulaşılması güç, çaba gerektiren, anlamlı
amaçlar seçer. Bunları yerine getirmek için gerekli bilgi ve yetenekleri elde edecek ve bunları kullanacak
davranışı gösterecektir (Koçel, 2005:643). Rekabetin yüksek olduğu endüstri toplumlarında daha da ön
plana çıkan başarı ihtiyacı bireyin davranışları üzerinde etkili olmaktadır. Güç kazanma ihtiyacı: Güç kazanma ihtiyacı bireyin çevresine hakim olma isteğinden
kaynaklanmaktadır.İlişki kurma ihtiyacı: İlişki kurma ihtiyacına göre birey, toplumsal niteliğe sahiptir. Bireylerin
arkadaşlık grupları ve grup içi çeşitli seviyelerde arkadaşlık ilişkileri vardır. Bu nitelik insanlardan
insanlara değişir. B seçeneğinde bu niteliğin tüm insanlarda benzer olduğu söylendiği için cevap B seçeneğidir.