İŞ VE YAŞAMDA MOTİVASYON - Deneme Sınavı - 18

Yaşam doyumu, öznel iyilik, mutluluk, yaşam kalitesi adları verilen, bireyin kendini nasıl hissettiği ve nasıl daha iyi hissedeceği sorularına cevap arayan bu alan disiplinler arası bir yapıya sahiptir. Felsefe, sosyoloji, sosyal psikoloji, ekonomi ve tabiî ki psikoloji alan ile ilgili çalışmaların yapıldığı çeşitli sonuçların ortaya konulduğu bilimler olmuşlardır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Amaçsal yaklaşımlar içinde üç önemli yaklaşım dikkati çekmektedir. Bunlardan biri kişi-çevre uyum yaklaşımıdır.  Diener, Larsen ve Emmons, kişi çevre uyumu çerçevesinde, insanların gereksinmeleri doyurulduğunda mutlu oldukları bulgusunu elde etmişlerdir. Bu yaklaşıma göre, toplumu ilgilendiren amaçlarla kişinin kendisi için belirlediği amaçlar hiç bir alanda kesişmiyorlarsa ne o kişi o toplum içinde amaçlarına kolayca ulaşabilir, ne de toplum taleplerini o kişinin bilincine ulaştırabilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Etkinlik kuramı, mutluluğun bireyin kendi etkinliklerinden kaynaklandığı varsayımına dayanmaktadır. Aristoteles bu kuramının ilk ve en önemli temsilcisidir. Ona göre mutluluk, bireyin erdemli etkinliklerinden beklenir.  Bu yaklaşıma göre eğer bir birey önemli etkinlikler üzerinde yoğunlaşırsa mutluluk kendiliğinden gelecektir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yaşam doyumu araştırmalarının sonuçları değerlendirildiğinde, çalışma durumu, eğitim düzeyi ve medeni durum değişkenlerinin kültürler arasında farklılaşmayan sonuçlar verdiği görülmektedir. Buna göre iş sahibi olanlar işsizlere göre, eğitim düzeyi düşük olanlar yüksek olanlara göre ve evli olanlar olmayanlara göre daha mutludurlar. Doğru yanıt C seçeneğidir.

İş doyumu, iş şartlarının (işin kendisi, yönetimin tutumu) ya da işten elde edilen sonuçların (ücret, iş güvenliği) kişisel bir değerlendirmesi olarak; bireyin normlar, değerler, beklentiler sisteminden geçerek işlenen iş ve iş koşullarına ilişkin algılamalarına karşı geliştirdiği içsel tepkilerden oluşmaktadır. Bu anlamda iş doyumu, “bireyin çalışma ortamına karşı reaksiyonu” dur. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi, Herzberg’in Çift Faktör Teorisi, McGregor’un X ve YTeorisi, Alderfer’in ERG Kuramı, Glasser’in Kontrol Teorisi kapsam teorileri içinde değerlendirilen teorilerdir. Adams'ın Eşitlik Teorisi ise Süreç Teorileri'ndendir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Adams’ın Eşitlik Teorisi, Vroom’un Beklenti Teorisi, Locke’ın Farklılık Kuramı, PorterLowler Modeli süreç teorileri olarak kabul edilmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Çalışanların iletişim açısından tatmin oldukları örgütlerde performans, verimlilik, karlılık ve müşteri odaklı çalışma alanlarında olumlu veriler kaydedilmiştir. Öte yandan stres, iş bırakma ve işe gelmeme oranlarında azalmalar görülmüştür. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Aşağı doğru iletişim ve yatay iletişimin ikisinin de iş doyumu ile anlamlı bir ilişki gösterdiği bulunmuştur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Çalışmanın sadece maddi kaynaklara ulaşmak için bir araç olduğu zamanlar artık oldukça eskilerde kalmıştır. Bir işe sahip olmak ve sahip olunan işten tatmin olmak, bireyler için, kendine güven, genişleyen sosyal ilişkiler, başarı hazzı anlamına gelmektedir. Yaşamın tüm alanlarında olduğu gibi çalışma yaşamında da iletişimin yokluğu tüm ögelerin yokluğu anlamına gelmektedir. Çalışma ortamında temelleri sağlam bir iletişim ağı, mutlu çalışanlar ve iletişim doyumu sağlayan bireyler demektir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Çalışan motivasyonunu sağlamak için özendirici araçları kullanırlarken aşağıdakiler dikkate alınmalıdır:

• Motivasyonda özendirici araçları kullanırken dikkat edilmesi gereken en önemli
husus, kullanılan tekniğin duruma uygun olmasıdır.
• Verilen ödül gereğinden az ya da çok olmamalıdır. Eğer gereğinden az ya da çok
olursa, çalışana olan etkisi yetersiz kalır.
• Motivasyon yöntemine karar verirken, çalışanların ihtiyaçları ile kurumun ihtiyaçlarının dengede olmasına özen gösterilmelidir.
• Motivasyonda özendirici araçları kullanırken dikat etmemiz gereken bir diğer
önemli nokta da, çalışana sunduğunuz imkan için yetkinizin olmasıdır. Örneğin,
çalışanlarınızı motive etmek için, ücretlerini arttıracağınızı söylemeden önce, bu
ücret artışını gerçekleştirebileceğinizden emin olmalısınız.
• Ayrıca, kullanacağınız özendirici araçlara karar verirken, içinde ekonomik ve diğer
özendirici araçların dengeli bir biçimde yer almasına dikkat etmelisiniz.
• Her özendirici aracın her çalışanda aynı etkiyi yaratacağı yanılgısına sakın düşmeyin. Bir kişi için özendirici nitelik taşıyan bir araç, bir diğeri için de aynı düzeyde
özendirici olmayabilir.
• Motivasyonda kullanılan özendirici araçlar, her yerde, her durumda ve her zamanda aynı etkiyi göstermezler. Yöneticilerin bu bilinçle özendirici araçlara yaklaşmaları ve değerlendirmeleri gerekmektedir.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Prim, yüksek performansa verilen en bilinen ödüldür. Prim, çalışanların çoğu için en değerli motivasyon aracıdır. Primin miktarı ve bunu elde etmek için ne seviyede bir performans gerektiği açık bir biçimde çalışana aktarılmalıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Çalışan motivasyonunda kullanılan başlıca ödüller ücret artışı, prim, terfi, eğitim, izin ve esnek çalışma saatleridir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Sosyal katılma, psiko-sosyal araçlardan biridir. Tüm işgörenler işletmeye girdikleri ilk günden başlayarak çeşitli sosyal gruplara girer. Bu bir gereksinmedir. İşgörenler bir grup tarafından kabul edilme gerçeğine ulaşamazlarsa işlerini bırakmak zorunda dahi kalabilirler. Öte yandan grup içi ilişkilerden hoşnut olan işgören daha üretken olacaktır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Sosyal uğraşlar kapsamında, iş görenlerin boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla işletmeler sportif uğraşlar, geziler, kütüphane, özel günler ve eğlenceler gibi aktiviteler yaratmalıdırlar. Doğru yanıt E seçeneğidir.

İş genişletme, çalışanların faaliyet alanlarını genişletmek demektir. İş genişletme ile çalışanlara aynı seviyede çeşitli görevler verilir. Çalışanın yaptığı işlemler sayı ve çeşitlilik bakımından arttırılırken, yapılan işin güçlüğü, kişinin aldığı sorumluluk duygusu aynı kalmaktadır. İş genişletmede kişiye yaptığı işler dışında işler vererek motivasyon sağlamaya çalışılır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İşler insanların arzu ettikleri özelliklere sahip olacak şekilde, kuruluşlarda da insanların istedikleri ortamı yaratacak şekilde yeniden düzenlenmelidir. Bu amaçlara yönelik olarak iş zenginleştirme faaliyetleri geliştirilmiştir. İş zenginleştirme, faaliyet alanının dikey yönde genişletilmesi olarak tanımlanır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi’nin son basamağı kendini gerçekleştirmedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Fiziksel koşulların iyileştirilmesi, örgütsel ve yönetsel araçlardandır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

İşi zenginleştirmek için yapılması gerekenleri ise şu biçimde sıralayabiliriz:
• Çalışanların yaptıkları işleri, kurumun hedefleri ile ilişkilendirin. Çalışanlar, yaptıkları işin kurumun hedeflerine ulaşmasına katkısı olmasından motive olurlar.
• Karar alma sürecine çalışanlarınızı da katın. Kariyerinde gelişmek ve ilerlemek isteyen çalışanlar, bu yönde katkı sağlamak için çok çalışacaklardır.
• Çalışanlarınıza yaptıkları işlerin nedenlerini ve sonuçlarını anlatın. Böylelikle, çalışanlarınızı işlerin farklı ve daha iyi yöntemlerle yapmaları için motive etmiş
olursunuz. Unutmayın ki, başarma hırsı olan insanlar, işin bütününü görmekten
hoşlanırlar.
• Çalışanlarınıza vereceğiniz karmaşık işler, onların kendilerini göstermeleri için fırsat tanıyacaktır. Bununla başa çıkabilen bir çalışanın motivasyonu yükselecek ve üretkenliği artacaktır.
• Çalışanlarınıza serbestlik tanıyın. Böylelikle, çalışanlar işlerini daha verimli yapmak için kendilerini bağımsız hissedecek, bu da onların motivasyonunu arttıracaktır. Esnek çalışma saatleri, bu konuda oldukça etkili bir yöntemdir.

Doğru yanıt C seçeneğidir.