İŞ VE YAŞAMDA MOTİVASYON - Deneme Sınavı - 8

Bölünme yaklaşımı, çalışma yaşamı ile yaşam doyumu arasındaki ilişkinin varlığını reddeden bir yaklaşımdır. Çalışma ve çalışma dışı yaşamlarının birbirinden bağımsız olduğu görüşüne dayanmaktadır. Bu yaklaşıma göre, çalışma ve çalışma dışı yaşam alanları iki farklı alanı temsil etmekte ve aralarında da bir etkileşim söz konusu değildir. Doğru cevap B'dir.

Yaşam doyumu ve iş doyumu ilişkisini açıklamaya yönelik yaklaşımlar şunlardır:

Doğru cevap A'dır.

Çalışma yaşamından elde edilen doyumun, yaşamın geneline ilişkin doyumu etkilediği bilinmektedir. Birey çalışma yaşamında doyum elde ettiğinde yaşam doyumuna olumlu yansımaktadır.

İnsanın pozitif deneyimleri üzerine kurulmuş olan “pozitif psikoloji” ilk olarak 1960’larda hümanistik psikoloji bağlamında Abraham Maslow ve Carl Rogers tarafından öne sürülmüş ancak Martin E. P. Seligman tarafından, insanlarda neyin yanlış olduğuna değil neyin doğru olduğuna vurgu yapan yeni psikoloji akımı olarak tanıtılmıştır. Doğru cevap E'dir.

İş doyumu, iş şartlarının (işin kendisi, yönetimin tutumu) ya da işten elde edilen sonuçların (ücret, iş güvenliği) kişisel bir değerlendirmesi olarak; bireyin normlar, değerler, beklentiler sisteminden geçerek işlenen iş ve iş koşullarına ilişkin algılamalarına karşı geliştirdiği içsel tepkilerden oluşmaktadır. İş doyumunun kişilik, ücret, terfi, yöneticiler, ek imkânlar, olası ödüller, iş akışı, iş arkadaşları, işin kendisi ve iletişim gibi boyutlardan oluştuğu genel olarak çalışma yaşamını konu alan literatürde kabul görmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yaratıcılık yolunda ilk adım motivasyonla ilgilidir. Yaratıcılığın önemli bileşenlerinden biri
olan motivasyon eksik olduğunda kişi yaratıcılık konusunda düşünceyi harekete geçirmede sıkıntı
yaşayabilir. Bu noktada yaratıcılık tutkusunun, yaratıcılığa ilişkin ilgi ve isteğin, motivasyonla
ilgili olduğunu söylemek mümkündür. Kısaca istek ve motivasyon yaratıcılığın ilk hareketini ve
yöneleceği hedefi belirler ve bu süreçte istenileni sürekli canlı tutar. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sigmund Freud çalışmalarının belli kısımlarında yaratıcılığa değinmesine rağmen, psikoanalitik kuram içerisinde yaratıcılığı daha kapsamlı bir biçimde ele alan bilim adamları
Ernst Kris ve Lawrence Kubie olmuştur. Kris yaratıcı süreci esin ve özenli-ayrıntılaştırılmış aşamalar olarak ikiye ayırır. Cevap B seçeneğidir.

Gestalt kuramını benimseyen bilim adamları yaratıcılık yerine “üretken düşünme” ve
“sorun çözme” kavramlarını tercih ederler. Çağrışım kuramının temelleri İngiliz ampiristlerine kadar uzanan bir geçmişe sahiptir.
Fikirler arasındaki çağrışımların düşünmenin temeli olduğunu savunan görüşe göre yaratıcılık, bu çağrışımların sayısına ve alışılmamış olmasına göre değer kazanır.Algısal kurama göre yaratıcılık, güdülenmeyle ve dış dünyayla ilişki kurma ihtiyacıyla  doğrudan bağlantılıdır. İnsancıl (Humanistic) Kuram
Carl Rogers ve Abraham Maslow tarafından savunulan görüşe göre; yaratıcılık belli zümrenin ya da seçilmiş insanların sahip olduğu olağanüstü bir güç değildir. Bilişsel Gelişimsel Kuram
Bu kuram, bireyin konu üzerindeki bilgi düzeyinin yaratıcılığının boyutları açısından önemini vurgular. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kubie’nin nörotik rahatsızlıklar başlığı altında sözünü ettiği korku, günümüz iş ortamlarında da sıklıkla hissedilen ve aslında ihtiyaç da duyulan bir duygudur. Torrance ise “Guiding Creative Talent” adlı kitabında Kubie ile tam zıt bir görüşte yer alarak, bireyin günlük yaşamdaki stresten uzaklaşabilmek ve psikolojik rahatsızlıklardan korunabilmek için yaratıcılığa ihtiyaç duyduğunu söyler. 

Verilen bilgiye göre cevap E seçeneğidir.

Çağrışımsal düşünme, yaratıcılık gerektiren durumlarda sıkça kullanılan beyin fırtınası yöntemlerinden de biridir. “Eski elemanlardan yeni kombinasyonlar üretmek” olarak
tanımlanan yöntem, Guilford tarafından geliştirilen uzaksak düşünme (divergent thinking), Edward de Bono tarafından geliştirilen yatay düşünme (lateral thinking), J. Gordon
tarafından geliştirilen analojik düşünme (analogical thinking) metodlarıyla da paralellikler gösterir. Reklamcılık gibi post-modern temellere sahip disiplinler için; söylenmişi
daha güzel ve daha parlak bir şekilde yeniden ifade edebilme becerisinin gerekliliği, çağrışımsal düşünmenin ne denli önemli olduğunun göstergesi niteliğindedir. Carl Rogers ve Abraham Maslow tarafından savunulan görüşe göre; yaratıcılık belli zümrenin ya da seçilmiş insanların sahip olduğu olağanüstü bir güç değildir. Cevap B seçeneğidir.

Yaratıcılığın ilk aşamasını “zihinsel geviş getirme” olarak adlandırmak mümkündür. Bu aşama durağan bir yapıdan ziyade, içgüdüsel ve risk almaya açık olan bir yapı sergiler.İkinci aşama “arıtma” olarak adlandırır.Üçüncü aşamada yaratıcılar fikirlerini “kuluçka”ya bırakarak bir uyku hali içine girerler. “Aydınlanma” ya da “doğum” aşaması, nihayet sezgi ve hayal gücünün daha önceki akılcı çözümlemeyle karışması, bir bileşime ulaşmasıdır.

Yaratıcı kişiler için hayal kurmak boş zamanlarını geçirdikleri bir rüya ülkesi değil, eserlerini
yarattıkları sanal stüdyolardır. İnsan belleğinin üç temel ilkeye göre çalıştığı (ilişkilendirme,
hayal kurma, düzen ve yapılaşma) düşünülürse; hayal kurmanın etkin biçimde kullanımının
yaratıcılara bahşedilmiş bir özellik olduğunu söyleyebiliriz. Einstein’ın; “hayal, bilgiden daha
önemlidir” sözü de hayal kurmanın yaratıcılar açısından önemini ortaya koymaktadır. Cevap B seçeneğidir.

Bireylerin yaratıcılığı, kişilik özelliklerinden bağımsız değişkenlerle de yakından ilişki içerisindedir. Bu değişkenleri belli bazı başlıklar altında sıralamak mümkündür.

Yaratıcılık ve Yaş

Yaratıcılık ve Deneyim

Yaratıcılık ve Zeka

Yaratıcılık ve Zamanlama

Yaratıcılık ve Alkol-Uyuşturucu Maddeler

Yaratıcılık ve Çalışma Ortamı

Ekonomik düzey bunların arasında yer almadığından cevap D seçeneğidir.

Günlük ve iş hayatımızda pek çok sorunla karşılaşıyoruz. Bu sorunlara belli çözümler
üretmek zorundayız ki hayatımızı daha güzel ve sıkıntısız bir şekilde yaşayabilelim.

Rutin Yöntem
Bazı sorunlar son derece yaygın ve sıradandır. Dolayısıyla çözümleri de uzun zaman önce
geliştirilmiştir. Pek çok kez doğruluğu kanıtlanmış bir çözüm veya süreci uygulamak, o
sorunu ortadan kaldırmak için son derece uygundur. Bu sayede masraflardan ve zamandan tasarruf etmek, gereksiz gerilimlerden korunmak da mümkündür. Günümüzde formalite ve prosedürlerden oluşan sistemlerle çevrelenmiş durumdayız. Kimi zaman sıkıcı
olabilen bu durum, sistem doğru işletildiğinde aslında hayatımızı kolaylaştırmaktadır.Rutin yöntemde hangi durumda ne yapacağınız keskin çizgilerle belirlenmiştir ve gerçekleştireceğiniz eylemin riskleri minimize edilmiş durumdadır. Cevap C seçeneğidir.

Yaratıcılığın bireyin yaşıyla beraber gösterdiği değişimlere yönelik araştırmalar oldukça
eskilere uzanır. Amerikan İç Savaşı dönemlerinde bu konuyla ilgilenen bir doktor olan
George Beard; zihinsel yeteneklerin yaşla orantılı bir ters U eğrisi üzerinde oynadığını,
kırklı yaşlardan hemen önce zirveye ulaşan yeteneğin, bu yaştan sonra düşüşe geçtiğini
iddia etmiştir. Beard yaşla değişim gösteren yetenek seviyelerini; yirmili yaşlarda tunç,
otuzlarda altın, kırklarda gümüş, ellilerde demir, altmışlarda kalay, yetmişlerde ahşap olarak nitelemiştir. Beard tüm dünyayı etkileyen yaratıcılık seviyesindeki ürünlerin %70’inin
45 yaşından genç insanlarca gerçekleştirildiğini savunmuştur.

Yargı yaklaşımı amaçsal yaklaşımlar arasında yer almamaktadır.

Yaşam planı yaklaşımına göre, yaşam doyumu iki temel etmene bağlıdır: Amaçların bir sistem içerisinde uyumlu bütünleşmesi ve bu amaçların başarılması.

İlişkisel yaklaşımlar, birey için olumlu olayların içsel etmenlerle
desteklenmesi, durumunda bireyin bunu en büyük mutluluk kaynağı olarak kabul ettiğini öne sürmektedirler.

Taşma yaklaşımı; çalışma yaşamı ile yaşam doyumu arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmacıların ilk olarak tespit ettikleri ve yoğunlaştıkları yaklaşım olmuştur.

Bölünme yaklaşımı, çalışma yaşamı ile yaşam doyumu arasındaki ilişkinin varlığını
reddeden bir yaklaşımdır. Çalışma ve çalışma dışı yaşamlarının birbirinden bağımsız olduğu görüşüne dayanmaktadır.