İŞ YAŞAMINDA RİSK ETMENLERİ VE YÖNETİMSEL FAKTÖRLER

Duyguların ifadesi evrensel bir yapıdadır. Dünyadaki neredeyse tüm insanlar duygularını benzer yüz ifadeleriyle veya mimikleriyle gösterirler. Bu nedenle başkalarının yüz ifadelerinden işimizi ne kadar iyi yapıp yapmadığımızı tam doğru olmasa bile kestirebilme şansına sahip oluruz. Ancak, bazen bireyler gerçek duygularını gizlerler veya bunu yansıtmayabilirler. Bu nedenle bu konuda da dikkatli olmak gerekir.

Kültür insanların duygularını nasıl ve ne zaman ifade etmelerinde önemli bir faktördür.
İnsanlar dünyanın her tarafında duygularını
benzer bir biçimde ifade etmelerine rağmen, gayriresmî standartlar bir ölçüde bu davranışları
etkileyebilir.

Burada amaç, duyguların insanlara verdikleri, özellikle iş yaşamında verdikleri zararı önlemek; buna karşın yarar sağlamasını kolaylaştırmaktır.

Elif Hoca da kötü bir gün geçirdiği için evrendeki hemen herkes gibi içinden tebessüm etmek gelmemiştir. Ancak yukarıda bahsedildiği gibi bunu yansıtmamayı tercih etmiş. 

Duygusal Uyumsuzluk İnsanlar bazen işle ilgili olarak gerçekten hissettikleriyle uyumsuz duygular sergilemek zorunda kalırlar. Bu olgu duygusal uyumsuzluk olarak bilinir ve işle ilgili stresin önemli bir kaynağıdır (Morris ve Feldman, 1997). Duygusal uyumsuzluk olarak tanımlanabilecek birçok örnek aklınıza gelebilir. Örneğin; uzun bir uçuşta kaba yolcularla bir arada olan, büyük bir hava yolunun yorgun ve sinirli uçuş mürettebatını düşünelim. Bu bireylerin, gerçekten hissettiklerini ifade etme şanslar yoktur, - hatta hiçbir şey anlatma şansları yoktur. Bunun yerine, yolcular uçaktan inerken her şey yolundaymış gibi davranmaları, yolculara havayolunu seçtikleri için teşekkür etmeleri ve güler yüzle iyi günler demeleri beklenir. Gerçekten hissettikleri (kızgınlık) ve ifade etmek zorunda oldukları (memnuniyet) duyguları arasındaki çatışma stresin kaynağı olarak kabul edilir ve zamanla bireyin mutluluğuna zarar verir (Greenberg, 2005: 82)

Doğru cevap C seçeneğidir.

Kültür insanların duygularını nasıl ve ne zaman ifade etmelerinde önemli bir faktördür. İnsanlar dünyanın her tarafında duygularını benzer bir biçimde ifade etmelerine rağmen, gayriresmî standartlar bir ölçüde bu davranışları etkileyebilir. Bu beklentiler, kuralların sergilenişi veya gösterimi olarak yansımaktadır (display rules). Burada kültürel sorunlara uygun bir biçimde duyguların ifadesi veya sergilenmesi söz konusudur. Doğru cevap A seçeneğidir.

"İnsanlar bazen işle ilgili olarak gerçekten hissettikleriyle uyumsuz duygular sergilemek zorunda kalırlar. Bu olgu duygusal uyumsuzluk olarak bilinir ve işle ilgili stresin önemli bir kaynağıdır (Morris ve Feldman, 1997)."

 Bu nedenle doğru yanıt "E" seçeneğinde yer almaktadır.

İş tatmini yüksek olan çalışanların daha üretken, daha sağlıklı oldukları, mutluluklarını iş dışına da taşıdıkları, kuruma görevleri dışında da yarar sağladıkları görülmüştür. Dolayısıyla, iş tatmini ve bu dördü arasında doğru oran söz konusudur. Öte yandan, iş tatmini yüksek çalışanların işten ayrılma oranlarının düştüğü gözlenmiştir. Yani, iş tatmini ve işten ayrılma arasında ters orantı söz konusudur.

 Bu nedenle, doğru cevap "A" seçeneğinde yer almakatadır.

Kaygı ise korku ile ilgili bir duygumuzdur. Kaygıyı korkudan ayıran en belirgin özellik, kaygının belirli bir nedeninin bulunmamasıdır. Kaygı geleceğe yönelik iken korku geçmişte yaşanmış belirli bir olguya dayanır. Kaygının nedenlerinden belirsizlik, geleceğin ne olacağını bilememek insanlar için bir kaygı nedenidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bu duygu diğer kişiyle olan ilişkilerimizi yatıştırmak ve gidermek gibi bir fonksiyon görür. Beyinlerinin ön orta loblarında bir hasar olan bireylerin bu tür öz-bilinç duyguları geliştirmede yetersiz kaldıkları saptanmıştır (Greenberg, 2011: 177). Doğru cevap A seçeneğidir.

Duygularımızın her zaman bir objesi veya amacı vardır. Diğer bir değimle duygularımızın ortaya çıkmasını bir şey tetikler.

Çalışma Yeri Duyguları ve Onların Alt Kategorileri şeklinde kaygı korku temel duygunun kapsamında yer alır.

Çalışma Yeri Duyguları ve Onların Alt Kategorileri sınıflandırmasında üzüntü temel duygusu altında yer alan duygu duygudaşlık yani sempatidir.

Duyguların bir başka sınıf­laması ise içsel kaynaklı ve dışsal kaynaklı şeklinde yapılmaktadır. Bu literatürde öz-bilinç duyguları (self-conscious) ve toplumsal veya sosyal duygular (social emotions) şeklinde ifade edilmektedir.Sosyal duygular bireyin kendisinin dışında olan veya bundan kaynaklanan duygulardır.

Yüksek duygusal zekaya sahip bireyler fevri hareketlerle sorun çözmeye çalışmaz aksine, kendi duygularını düzenleyebilir ve bu şekilde çalışma yaşamında bir avantaj elde edebilirler. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yüksek duygusal zekâsı olan insanlar, diğerlerini nasıl etkileyeceklerini ve buna göre nasıl davranacaklarını belirlemede iyidirler. Buna; Başkalarının duygularını izleme yeteneği adı verilir.

Tehlikeli bir biçimde kızgınlık duyguları taşıyan insanlar rahatlamada zorluk çekerler. Bunun sonucunda, engellenen duygularının etkisiyle, aniden parlar ve kontrolü kaybederek saldırganlaşabilirler. Rahatlamayı öğrendikleri sürece, bu insanlar bu tür davranışlarını kontrol edebilirler. Bununda çeşitli teknikleri bulunmaktadır. En basiti derin nefes almak, koşmak, yüzmek, biriken enerjiyi bir başka yere kanalize etmektir. Bunlara rahatlama egzersizleri adı verilir.

Tutumlar; kararlıdır, düşünülür ve uzun süre değişmez.

Çalışanlar için iş tatmini ile ilgili beş temel faktör söz konusudur. Bunlardan terfi sistemi; Bireyin işte ilerleyebilme olanağının olup olmamasıdır.

İş tatmininin yaşantımız üzerindeki etkileri son derece açıktır. Yöneticiler, işgörenlerin iş tatminleri ile ilgili olarak üç nedenle konuya yaklaşırlar. Birincisi, tatminsiz çalışan işden kaçar ve mümkün olduğunca işden ayrılmanın, başka bir işe geçmenin yollarını arar. Bu da örgüte büyük zarar verir.

Mutlu insanlar mutsuzlara kıyasla daha başarılı veya daha yüksek performans gösteren kişilerdir. Bu kişiler daha iyi işlerde çalışırlar ve bu işler bu tür mutlu insanlara daha çok serbestî (otonomi), anlam ve çeşitlilik sağlar. Bu nedenle de daha başarılı bir performans sergilerler (Cropanzano and Wright, 1999: 252-265).

Doğru cevap D seçeneğidir.

İş ortamında duygularla ilgili çalışmaların uzun bir geçmişi olsa da örgütlerde duygulara ilişkin modern araştırmaların başlangıç noktası olarak sosyolog Hochschiep’in (1983), duygusal emek (emotional labor) üzerine olan kitabı “The Managed Heart” kabul edilmektedir. Bu çalışma Rafaeli ve Suttons’ın (1988) çalışmasından ilham alınarak başlamıştır. Duygular üzerindeki çalışmalar özellikle Daniel Goleman’ın duygusal zekâ (1995) konusundaki kitabı ve çalışmalarıyla daha popüler hâle gelmiş ve örgütsel davranış konusundaki diğer çalışmalara önderlik etmiştir. Daha sonra uluslararası nitelikteki konferanslarda iş yeri duygularının öne çıktığını görüyoruz. Nitekim bu konudaki ilk konferans, San Diego’da 1998’de yapılmış; ikincisi 2000 yılında Toronto’da gerçeklemiştir.

Yukarıdaki duygulardan biri hariç (sürpriz), diğerleri çeşitli duygusal deneyimlerle yaşanırlar. Diğer bir deyimle bu alt kategorilerin birleşimi duygulara eşlik eder. Örneğin; araştırmacılar kaygı ve alarm duygularının birleşmesiyle genel kategoride yer alan korkunun ortaya çıktığını bulmuşlardır (McShane ve Von Glinow, 2000).

Kaygının Nedenleri
Belirli bir ortamda kendini güven altında ve huzurlu hisseden bireyde korku ya da kaygı olmaz. Diğer yandan aynı çevredeki başka biri bu ortamı tehlikeli bulabilir. Hangi sosyal ortamın nasıl algılanacağını içinde yer aldığımız ve toplumsallaştığımız kültür bize öğretir. Bu nedenle hangi ortamın hangi tür kaygı yaratacağı bir kültürden bir diğerine farklılık taşıyabilir. Ancak, bazı genellemeler ileri sürülebilir. Bunlar;
• Desteğin çekilmesi: Bireyin alıştığı çevrenin ortadan kalkması kaygı yaratabilir. Başka bir ülkeye gitmek üzere sizi seven ve koruyan bir yöneticinin işten ayrılması gibi.

• Olumsuz bir sonuç beklemek: Sağlıkla ilgili bir durum söz konusu olduğunda, bir röntgen veya laboratuvar tahlilinin sonucunu beklerken yaşadığınız durum buna örnek verilebilir.
• İç çelişki: İnandığınız bir fikirle yaptığınız davranış arasında bir çelişki varsa kaygı türünden bir tedirginlik duyarız. Gaz santrallerinin tehlikeli ortamlar olduğuna inanan kişinin bu tür bir iş yerinde çalışması bireyde gerginlik yaratabilir.
• Belirsizlik: Geleceğin ne olacağını bilememek insanlar için bir kaygı nedenidir. İnsanoğlu belirsizlikleri ortadan kaldırmak için toplumsal kurumları (aile, din, boş zaman etkinlikleri vs.) kültürü, bilimi ve teknolojiyi yaratmıştır (Cüceloğlu, 1991: 277-278).