İŞ YAŞAMINDA RİSK ETMENLERİ VE YÖNETİMSEL FAKTÖRLER

Stres ile ilgili tanımların ortak özellikleri aşağıda sıralanmıştır;
1. Stres, kişi ve dış çevrenin etkileşimi sonucunda oluşur.
2. Streste, bir tehlike/tehdit söz konusudur. Bu tehlikenin önemi kişinin değerlendirmesine bağlıdır.
3. Stres, organizmanın sadece bir bölümünü değil tümünü etkiler.
4. Stres, kontrol edilebilir bir tepki değildir. Yani stres nedeniyle meydana gelen fizyolojik değişiklikler kişinin kendi iradesiyle başlatılıp yine kendi iradesiyle durdurulamaz.

E seçeneği bunlardan biri değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.

18. ve 19. yüzyılda ise kavramın anlamı değişmiş ve organizmaya, nesnelere ve ruhsal yapıya yönelik ‘güç, baskı, zor’ gibi anlamlarda kullanılmaya başlanmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Psikolojik stresörler: Psikolojik stresörler ruhsal örselenmelere neden olan etmenlerdir.
Aşağıda örnekleri sunulmuştur.
a. Yakın kaybı.
b. Boşanma.
c. İşten çıkarılma.
d. Eşle çatışma yaşama.
e. Gidişatı iyi olmayan bir hastalığa sahip olduğunu öğrenme

Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyal stresörler: Kişi ile çevre/toplum arasındaki etkileşimde ortaya çıkan stresörlerdir. Aşağıda örnekleri sunulmuştur:
a. Ekonomik çalkantılar.
b. Politik çatışmalar.
c. Aile içi çatışmalar.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Stresörlere yanıt konusunda değişiklikler aşağıda maddeler halinde verilmiştir;
1. Her stresör etmen genel adaptasyon yanıtına neden olur.
2. Her stresör etmenin genel adaptasyon yanıtı dışında organizmada kendine özgü tepkilere neden olur.
3. Her stresör etmen genel adaptasyon sendromu yanıtına neden olmakla birlikte, aynı stresör her kişide benzer tepkiler oluşturmaz.
4. Her stresör etmen aynı kişide farklı zamanlarda farklı tepkilere neden olabilir.

Her stresör etmenin bir çözüm arayışına neden olması bunlardan biri değildir. 

Doğru cevap E seçeneğidir.

İçsel faktörler: Bu faktörler kişiye özgüdür. Aşağıda bazı örnekler sıralanmıştır.
a. Kalıtımsal: Organizmaya ait genetik olarak ebevynden aktarılan özellikler bütünüdür. Kalıtımsal özellikler özellikle kimilerinin huy, kimilerinin mizaç alarak
adlandırdığı ve insan kişiliğinin çekirdeğini oluşturan özellikleri belirlediği
bilinmektedir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Dışsal faktörler: Bu kavram daha çok değişken çevresel etmenlerin tanımlanmasında
kullanlır.
a. İklim koşulları: Örneğin hava sıcaklığı stresör etmenlere karşı verilen tepkiye
belirleme potansiyeline sahiptir. Birçok ülkede yapılmış araştırmalar insanların
gösterdiği şiddet davranışının ne çok soğuk ne de çok sıcak mevsimlere yoğunlaştığını
göstermektedir.

Genel Adaptasyon (Biyolojik Stres) Sendromu kuramını ortaya koyarken Selye, sıçanları soğuk, sıcak, hareketsizlik, hareketlilik, yorgunluk gibi çeşitli stresör
etmenlere maruz bırakmış ve sıçanların verdiği fizyolojik tepkileri gözlemlemiştir. Yukarıda da belirtildiği gibi sıçanların birbirinin tersi gibi görünen stresörlere benzer fizyolojik tepkiler verdiği Selye tarafından gözlenmiştir. Kuramın aldığı en önemli eleştiri psikolojik faktörlere yeterince yer vermemiş olması şeklindeki eleştiridir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Genel adaptasyon sendromu dört temel varsayıma dayanır.

1. Organizmalar içsel dengelerini korumak gibi bir içgüdüye sahiptirler.
2. Stres etmenleri iç dengeyi bozcu etkiye sahiptirler. Organizma ise stres etmenlerine fizyolojik bir tepki verir. Bu tepki içsel dengeyi korumaya yönelik bir savunmadır.
3. Savunmaya yönelik olan fizyolojik tepki aşamalı bir şekilde alarm, direnç ve tükenme evrelerini izler. Bu uyum süreci stres etmeninin gücü, yoğunluğu ve süresine bağlı olduğu gibi aynı zamanda stres etmenine karşı gösterilen direncin başarılı olup olmadığına bağlıdır.
4. Organizmanın stres etmenine verdiği yanıtta kullandığı bedensel ve ruhsal enerji
sınırlıdır. Bu enerjinin tükenmesi durumunda ölüme kadar gidebilen sonuçlar doğabilir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Bazı insanlar zaman zaman hissettikleri sıkıntı, gerginlik, huzursuzluk gibi olumsuz
duyguları yaşamları boyunca hissetmek istemediklerini belirtiler. Bu isteğe yakından bakmak gerekir. Herhangi bir olumsuz yaşantının beraberinde getirdiği olumsuz duyguları hissetmemek ne gibi sonuçlara yol açar? Ağrı duymayan bir insanı ele alalım. Bedenine yönelmiş ağrı verici bir durum karşısında ağrı duymaması ağrıya neden olması gereken durumlardan kaçınmasına engel olacaktır. Ölümcül olabilecek ve basit bir tıbbi müdahale ile giderilebilecek bir hastalığı erken dönemde farkedemeyecek ve bu hastalık ağrıyı hissetmeyen kişinin hayatını kaybetmesine neden olabilecektir. Bu durum savaş ya da kaç tepkisiyle ilgilidir. Doğru cevap A seçeneğidir.