İSLAM İBADET ESASLARI - Deneme Sınavı - 4

Allah’a şirk koşmak: Amaçlarına göre haramlar tasnifinde geçtiği üzere, İslâm dininin tevhid ve tenzih eksenli inanç sistemine uygun bir Müslüman kişiliği oluşturma amacıyla, bazı haramlar belirlenmiştir. Bu çerçevedeki en büyük haram, Allah’a şirk koşmaktır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Helal terimi, mubah teriminin eş anlamlısıdır. Mubah için, ayrıca “hıll (bağlanmamış/yasaklanmamış/bağsız), mutlak (serbest), câiz (olağan)” terimleri de kullanılır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yalnızca Balık Helaldir Görüşü: Hanefîlere göre, deniz hayvanlarından yalnızca bütün türleriyle balık helaldir. Kendiliğinden ölmüş ve su üzerine çıkmış balıklar yenmez, çünkü el-Mâide 5/3 ve diğer ayetlerde geçen meyte (:leş) kavramı, balıklar için de geçerlidir. Dalga, taş, buzlar arasına sıkışma, havasızlık, suyun çok sıcak ya da soğuk oluşu, suyun çekilmesi,
avlanma, başına sert cisimle vurma gibi sebeplerle ölen balıklar yenir. Balık dışındaki deniz hayvanları, ya iğrençtir (habâis), ya da boğazlanmadığı için leş (:meyte) sayılır. Ayrıca Hanefîler, temel ilke ve ölçütleri dikkate alarak, diğer gıdalar konusunda olduğu gibi, deniz gıdaları konusunda da, beslenme ve sağlık açısından gıdaların temiz ve yararlı oluşunu dikkate alarak, ihtiyatı tercih etmişlerdir. Bu yaklaşım, sadece lafızlara takılıp kalmama, daha derinlere nüfuz etme yönüyle çok daha isabetlidir. Hanefîler, habâis (pis, iğrenç) yorumu yaparken, görünüşlerinden çok, gıda niteliklerine bakar. Deniz ürünleri genellikle güzel görüntüye sahip olmakla birlikte, bazılarını kimi insanlar, kültürel etkenler dolayısıyla iğrenç ve korkunç bulabilirler. Ama bu göreli durum yerine, gıda niteliklerine bakmak daha düzgün bir değerlendirme olur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Sigara içmenin hükmü konusunda farklı bir takım görüşler ileri sürülmüştür. Bununla birlikte tıbben sağlığa çok zararlı olduğunun bilimsel yönden açık biçimde anlaşılması, ekonomik yönden israf olması, ailelerin nafakasını kısıtlaması, doğal ve toplumsal çevreye zararları gibi gerekçelerle, birçok âlim bu sayılanların gerçekleşmesi halinde sigara içmenin haram olduğunu söylemiştir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Müslüman olmayanlar aynı zamanda ehli kitap da değilseler, onlarla evlenmek Müslüman erkek ve kadınlar için haramdır (bk. el-Bakara 2/221). Ehli kitap olan gayri müslimlere gelince, bunlardan kız almak câizdir yani Müslüman erkekler yahudi ve hıristiyan kadınlarla evlenebilirler (el-Mâide 5/5). Ancak Müslüman kadınlar, müşrik ve dinsizlerle vlenemeyecekleri gibi, yahudi ve hıristiyan erkeklerle de evlenemezler (bk. el-Bakara 2/221; elMümtehine 60/10). İslâm’dan önce zina ve geçici bir zaman için evlenme (nikâhu’l-müt’a)
yaygındı. İlk Müslümanları tedricen bu âdetten uzaklaştırmak ve evlenme imkânına kavuşuncaya kadar kolaylık sağlamak üzere, Hz. Peygamber geçici evliliğe izin vermiş, sonra yasaklamıştır. Sahâbenin cumhûru son yasaklamanın sürekli olduğu görüşündedir. Ayrıntısına girmeden bu çerçevede şu fiillerin haram olduğunu hatırlayalım: Yabancı birisinin avret yerine bakmak, elle boşalma (istimnâ/mastürbasyon), üreme organından başka bir yerden cinsel birleşme, adet gören kadınla cinsel ilişkiye girme, zina, homoseksüellik, lezbiyenlik/sevicilik, yabancı (nâmahrem) olan karşı cins ile baş başa kalma (halvet), hayvanla cinsel ilişki, kadınsı veya erkeksi davranışlar. Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Doğru seçenek A

Doğru seçenek C. Diğer çeldiriciler bir fiilin haram olabilmesi için gerekli şartlardandır

Doğru seçenek B.

Doğru seçenek D

Doğru seçenek B

Doğru seçenek C

Doğru seçenek A

Doğru seçenek D

Doğru seçenek E

Doğru seçenek A

Dünya ve âhiret mutluluğunu elde edebilmek Allah’ın rızasını kazanmaya, hayatını ve insani ilişkilerini O’nun istediği doğrultuda düzenlemeye bağlıdır. Yüce Allah bu konuda insan aklına rehberlik ederek, vahiy adı verilen özel bir iletişim yoluyla rızasının nasıl kazanılacağının yolunu göstermiştir. Bu yolun adı en genel anlamıyla dindir. Dinin temel amacı, insanı hem dünyada hem de âhirette mutluluğa götüren yolları göstermektir.

Haramlık durumuna “hurmet”, haram kılmaya “tahrîm”, haram kılınan fiile veya nesneye de “haram” adı verilir. Muharram, hazr, mahzûr, memnû, menhiyyun anh terimleri de, haram terimi yerine kullanılabilir.

Özündeki (aslındaki) veya vasfındaki bir kötülükten dolayı, kesin bir delille ve açık/bağlayıcı bir ifadeyle yapılmaması istenen fiillere haram denir. Tanımdaki üç unsur çok önemlidir: 1- Özünde veya vasfında bir kötülük ve zarar bulunmak, 2- Yasaklığı kesin bir delille sabit olmak, 3- Delâlet açısından kesin bir ifadeyle yasaklanmak. Bu tanıma göre, bir fiilin haram olabilmesi için kesin birer delil olan ayetle, mütevatir veya meşhur sünnetle ve aynı zamanda da kesin ve bağlayıcı bir ifadeyle yasaklanması gerekir.

Özünden haramlar; dinin beş temel amacı olan can, akıl, din, nesil ve malın korunmasını birinci dereceden hedefleyen yasaklardır.

Allah’a şirk koşmaktan sonra, büyük günahlar gelir. Dinî literatürde kebîre (çoğulu: kebâir) denen büyük günahlar da, kendi aralarında bir derecelendirmeye tâbidir. Mesela Hz.Peygamber’e (s.a.) “Hangi günah, en büyüktür?” diye sorulunca şu cevabı vermiştir: “Seni yaratmış olan Allah’a ortak koşmandır.” Tekrar soruldu: “Daha sonra hangisi?” Şu cevabı verdi: “Komşunun hanımıyla zina etmendir.” Üçüncü defa soruldu: “Daha sonra hangisi?” Cevabı şu oldu: “Seninle yemeğini paylaşır korkusuyla çocuğunu öldürmendir.” (Buhârî, “Tevhid”, 40; Müslim, “İman”, 141). Namaz, oruç gibi farzları terk etmek, kumar,
hırsızlık, yalan, iftira, cinayet gibi fiilleri yapmak da büyük günahlar arasındadır.