İŞLETME ANALİTİĞİ - Deneme Sınavı - 8

Yokluk hipotezi veya istatistiksel hipotez adı da verilen hipotez sıfır hipotezidir.

Alfa: Güvenirlik düzeyini hesaplamak için kullanılır, gereklidir.

Yokluk hipotezi veya istatistiksel hipotez adı da verilen sıfır hipotezi H0 simgesi ile gösterilir. Sıfır hipotezinin aksi ispatlanana kadar doğru olduğu kabul edilir. Hâlihazırda olan durumun devam ettiğini, ana kütle parametresinin değerinde bir değişiklik olmadığını gösterir.

BAĞ_DEĞ_SAY komutu, bir sayı dizisinde yer alan ve sayı içeren hücre sayısını verir. Komut yazımı BAĞ_DEĞ_SAY(değer1;değer2;...) şeklindedir. Bu bağlamda A28 hücresine aşağıdaki formül girişi yapılır:

=BAĞ_DEĞ_SAY(A1:A27)

MİN işlevi, bir veri kümesindeki en küçük değeri verir. Bu işlev, veri seti içerisinde yer alabilecek muhtemel mantıksal değerleri ve metni yok sayar.

İşlemtablosunun B1:B70 aralığında bir işletmedeki çalışanların kilo değerleri girilmiştir. C1 hücresine “=MİN(B1:B70)” formül girişi yapılırsa en düşük kilo değeri elde edilir.

Belirli bir koşulu sağlayan veya ölçüte uyum sağlayan değerlerin, bir başka deyişle veri setinin kurala bağlı seçilen bir alt kümesinin, aritmetik ortalaması hesaplanmak istenirse;

EĞERORTALAMA(aralık;ölçüt;aralık_ortalaması)

işlev yazımı kullanılabilir.

Kırpılmış ortalama küçükten büyüğe veya büyükten küçüğe sıralanmış değişken sonuç değerlerinin, belirli bir oranda en yüksek ve en düşük değerleri atıldıktan sonra geriye ka­lan gözlem değerleri için aritmetik ortalama hesaplama işlemidir.

İşlemtablosunun C1:C79 hücrelerinde verilen A Değişkeni sonuç değerlerinin medyanı hesaplanmak istenmektedir. Bunun için C80 hücresine aşağıdaki formül girişi yapılır:

 =ORTANCA(C1:C79)

İşlemtablolarında faktöriyel hesaplamak için ÇARPINIM(sayı) işlev yazımı kullanılır.

Bir işletmenin elindeki yetmiş dokuz aracın yirmi yedi farklı rotaya gönderilmesi düşünülmektedir. İşletmenin kaç farklı seçim yapabileceğini bulmak için işlemtablosuna girilmesi gereken işlev yazımı aşağıda verilmiştir:

=KOMBİNASYON(79;27)

Tüm dene­melerin aynı koşullarda tekrarlandığı ve her tekrarda birbirinden bağımsız iki olaydan birinin meydana geldiği denemeler Binom dağılımı ile ilgilidir. Binom dağılımı değerleri sayma yoluyla elde edilen ve sonuçları başarılı-başarısız, var-yok, ölü-sağ, pozitif-negatif gibi ikili biçimde değer alan nitel değişkenlere ilişkin bir dağılımdır.

C1 hücresinde sonucun hesaplanması için aşağıdaki formül girişi yapılmalıdır: 

=BİNOM.DAĞ.ARALIK(A4;A5;A6)

İşlemtablolarında Normal dağılıma ilişkin hesaplama NORM.DAĞ(x;ortalama;standart_ sapma;kümülatif) işlev yazımı ile yapılabilir. İşlev yazımındaki parametreler izleyen biçimde açıklanır:

x: Dağılımı bulunmak istenen değer, gereklidir.

Ortalama: Dağılımın aritmetik ortalaması, gereklidir.

Standart_sapma: Dağılımın standart sapması, gereklidir.

Kümülatif: İşlevin biçimini belirleyen mantıksal değerdir, gereklidir. Kümülatif DOĞRU’ysa NORM.DAĞ işlevi kümülatif dağılım işlevini verir; YANLIŞ’sa olasılık kütle işlevini verir.

Satır (başvuru) işlevi olmalıdır

Araştırmacının ilgilendiği değişkenin sınıflayıcı ya da sıralayıcı ölçek ile ölçümlendiği durumlarda
sütun grafiği (çubuk grafiği) uygundur. Sütun grafiklerinde değişkenin aldığı farklı sonuçları temsil etmek üzere sütunlar yer alır. Düşey eksende genellikle frekans değerleri yer alır. Ancak kimi durumlarda araştırmacı frekans yerine oranları da kullanabilir.

Özellikle ilgilenilen değişken sonuçlarının oransal olarak ifade edildiği veya gösterilmek istendiği durumlarda pasta grafikleri kullanılır. Pasta grafikleri; sınıflayıcı ve sıralayıcı ölçek ile ölçümlenmiş değişkenlerin sonuç dağılımını, oransal olarak göstermek üzere kullanılırlar. Pasta grafiği temel olarak, her değişken sonuç değerinin toplam içindeki oranının, bir dairenin ilgili oran kadarlık alana sahip dilimi ile temsil edilmesi işlemidir.

Örneğin, bir kişinin bir ay içerisinde çeşitli kalemlere yaptığı harcamalara ilişkin bir
veri seti için pasta grafiğ, oluşturmak daha uygun olacaktır.

Üzerinde çalışılan sürekli bir değişkenin değer aralığı içerisinde nerelerde yoğunlaşma
gösterdiğini görebilmek için oluşturulurlar. Eşit aralıklı ölçek ile ölçümlenmiş sürekli değişkenler
için oluşturulurlar. Değişken sonuçları değer aralığı içerisinde eşit büyüklükte
kategorilere/sınıflara ayrılarak, her kategori için ilgili kategorinin frekansı ile orantılı
sütunlar çizilir. Bu yapıları ile sütun grafiklerine benzerler. Ancak sütun grafiklerinde
kategoriler arasında boşluklar bulunurken histogramlar sürekli değişkenler için oluşturulduklarından
sütunlar arasında boş alan bulunmaz.

Birden fazla sürekli değişkenin bulunduğu çalışmalarda ilgili değişkenler arasındaki ilişkinin
araştırılması için saçılım grafiği oluşturulur. Araştırmacılar iki değişken arasındaki
ilişkinin yönü ve derecesini belirlemek için korelasyon katsayısını kullanırlar, ancak
özelikle saha çalışmalarında kısa bir sürede iki değişken arasındaki ilişki hakkında bilgi
edinmek için saçılım grafiği faydalı olacaktır.

İşletmeler ürettikleri ürünlerin hatasız olması ve müşterilerine hatasız bir şekilde ulaşması
için alınabilecek tüm önlemleri alırlar. Bu önlemlerden bir tanesi de Kalite Kontrol’dür.
Üretim hattından müşteriye ulaşmak üzere gönderilecek her ürün, üretim aşamasının birkaç
adımında veya son aşamada mutlaka kalite kontrol işleminden geçer. Benzer şekilde
işletmeler günlük faliyetlerini yürütürlerken çeşitli problemler ile karşılaşırlar. Hem kalite
kontrol sırasında hem de günlük faliyetler sırasında ortaya çıkan sorunların önem sırasına
göre sıralanması işlemlerinde Pareto grafikleri kullanılır.

Pareto grafiğinin yatay ekseninde,
karşılaşılan sorunlar yan yana ve sorun sıklık sayısına göre büyükten küçüğe göre
sıralanırlar. Sorun’un sıklık sayısı ya da frekanslar düşey eksende yer alır. Her sorun için
yüksekliği ilgili frekans ile orantılı bir sütun yer alır. Bu yapıları ile sütun grafiklerini andırırlar.
Ancak sütun grafiklerine ek olarak grafik alanının sağ kısmında oransal frekansları
içeren üçüncü bir eksen yer alır. Problem kaynağı ile ilgili oransal frekans değerleri, bu
eksene göre eşleştirilerek, ortaya çıkan noktalar çizgi yardımıyla birleştirilir. Birleştirme
sırasında kümülatif oranlardan yararlanılır.

Kimi durumlarda üzerinde çalışılan veri seti için grafik çizmek yerine araştırmacının ilgilendiği
değişkenin önemli değerlerini liste gösteriminde görsel olarak vurgulaması istenebilir.
Bu tür durumlarda koşullu biçimlendirme işlemi gerçekleştirilir. Koşullu biçimlendirme
yardımıyla ilgili değişkenin önemli değerleri görsel olarak çubuk, renk, simge ve
diğer ayırt ediciler kullanılarak ön plana çıkartılabilir. Araştırmacının ilgilendiği koşula
ve biçimlendirme türüne göre koşulu sağlayan işlemtablosu hücresi renk veya şekil değiştirirken,
koşulu sağlamayan hücrede bir değişiklik meydana gelmez. İşlemtablosu yazılımında
koşullu biçimlendirme Giriş sekmesi içerisinde Koşullu biçimlendirme menüsü
olarak yer alır