İSTİHDAM VE İŞSİZLİK - Deneme Sınavı - 2

İstihdamı teşvik eden makro politikalar: Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Yatırımları ve İstihdamı Teşvik Eden Düzenlemeler, 5 Puanlık Prim Teşviki, Kadınlar ve Gençler İçin Sağlanan Teşvikler, Araştırma ve Geliştirme (AR-GE) Faaliyetleri Teşviki, Özürlü İstihdamını Teşvik, İlave İstihdam Sağlayan İşverenlere Prim Desteği, İşsizlik Ödeneği Alan İşçileri İşe Alan İşverenlere Prim Teşviki, Güney Doğu Anadolu Projesinin Desteklenmesi, Bürokrasinin Azaltılması Yoluyla İstihdamın Teşviki ve Torba Yasa ile Getirilen Teşvikler’dir.

Türkiye’de ücretler üzerindeki vergi ve sigorta prim payı yüksekliği öteden beri bilinen bir sorundur. OECD ülkeleri ile kıyaslandığında ülkemizi dezavantajlı konuma yerleştiren ve istihdamın artması önünde engel teşkil eden bu sorunu gidermek için 26.05.2008 tarihinde 5763 sayılı Kanun ile bir düzenleme yapılmış ve işverenin sosyal güvenlik prim borcu olmaması hâlinde çalıştırılan işçiler için ödenecek işveren sigorta primi oranı brüt ücretin % 19,5’undan % 14,5’una indirilmiştir.

Pasif İstihdam Politikaları Uygulamaları: İşsizlik Sigortası, Kısa Çalışma Ödeneği, Ücret Garanti Fonu Ödemeleri’dir.

İŞKUR aktif istihdam politikaları için kullanabileceği bu fonu 4 ana başlık altında kullanmaktadır. Bunlar: Mesleki Eğitim Programları, Toplum Yararına Çalışma Programları, İşbaşında Eğitim (Staj) Programları ve Girişimcilik Programlarıdır.

İŞKUR’un KOSGEB ile müşterek olarak düzenlediği bu programlarda kendi işini kurmak isteyenlere 72 saatlik bir modül ile temel girişimcilik bilgilerinin yanı sıra iş planının nasıl hazırlanacağına ilişkin bilgiler aktarılmaktadır.

Beşinci beş yıllık kalkınma planı 1980’li yıllarda uygulamaya konmuştur. (1985-1989).

Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (BBYKP) işsizlik sorununun köyden kente göç ile büyüdüğü ve özel önlemler alınmadığı takdirde çözülemeyeceğini belirtmektedir. Planda köyden kente göçü yavaşlatacak ve tarımsal nüfusu köylerde tutacak politikalarla işsizlik sorununun çözülebileceği belirtilmektedir.

İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planında (İBYKP) istihdam konusu genel kalkınmanın dışında bağımsız bir amaç olarak ele alınmamış, hedeflenen kalkınma hızına bağlı olarak istihdamın en üst düzeye çıkacağı, böylelikle işsizliğin azalacağı belirtilmiştir.

ÜBYKP’da işsizlikle mücadele etmek amacıyla emek yoğun teknolojilere yönelmenin, amaca hizmet edemeyeceğini vurgulayarak doğru bir tespitte bulunulmuştur.

DBYKP’nında istihdam sorununun genel olarak ekonominin canlılığa kavuşması, özel olarak da sanayinin tam kapasiteye ulaşması ile çözülebileceği belirtilmiştir. Planda kentlerdeki işsizliğin çözülmesi için altyapı, imar ve bayındırlık çalışmalarına hız verilmesi ve yatırımların emek arz fazlasının bulunduğu yörelere doğru özendirilmesi hedeflenmiştir.

1980’li yıllarda uygulamaya konulan 5. Beş Yıllık Kalkınma Planı’ndan (1985-1989) itibaren işsizliğin gençler arasında yaratmış olduğu sonuçlara dikkat çekilmiş ve bu konuda özellikle girişimciliğin teşvik edilmesi, küçük işletmelerin desteklenmesi ve mesleki eğitimin vasıf talebiyle örtüştürülmesi görüşü ön plana çıkmıştır.

Yedinci beş yıllık kalkınma planı döneminde 25.09.1999 tarihli 4447 Sayılı Yasa ile işsizlik Sigortası kurulmuş, 2000 yılında 617 sayılı KHK ile İş ve İşçi Bulma Kurumu Türkiye iş Kurumu’na (İŞKUR) dönüştürülerek görev kapsamı ve ör- güt yapısı emek piyasalarının değişen yapısına ayak uyduracak şekilde yeniden düzenlenmiştir.

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planının istihdam açısından en önemli boyutu ilk defa bir istihdam stratejisinden söz etmiş olmasıdır.

Plan işsizlik sorunun çözümü için üç temel politika benimsemektedir. Bunlardan birincisi İşgücü piyasası esnekliğini geliştirici tedbirler, ikincisi eğitimin iş gücü talebine duyarlı hale getirilmesi ve üçüncüsü aktif işgücü politikasının geliştirilmesidir.

59. Hükümet Programı iki temel politika üzerinde durmaktadır. ilk olarak istikrarlı bir büyüme kapasitesinin yakalanması ve büyüme ile istihdam kapasitesinin güçlendirilmesi ve işsizliğin azaltılması amaçlanmaktadır. İkinci olarak da işgücü piyasasını düzenlemeye ve etkinleştirmeye dönük politikalara da yer verilmektedir.

Planlı Dönemin Başından 1980 Yılına Kadar İstihdam Politikaları
Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967)

İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972)

Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977)

Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983)

Ülkemizde ekonominin genelinin planlanmasına 1963 yılında başlanılmıştır.

İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planında işsizlik oranı % 4,8’den % 6,3’e yükselmiştir.

1980 YILINDAN GÜNÜMÜZE İSTİHDAM POLİTİKALARI

Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda diğer planlamalardan farklı olarak “Güneydoğu Onarım Projesi” kapsamında yüksek işsizliğin bulunduğu yörelerde işgücünün toplumsal açıdan yararlı işlerde çalıştırılması, işgücünün yeniden eğitimi programlarına
ağırlık verilmesi özelleştirme sonucunda işsiz kalanlardan kendi işini kuranlara destek olunması gibi çeşitli aktif politikaların izlenmesi hedeflenmiştir.