İSTİHDAM VE İŞSİZLİK - Deneme Sınavı - 27

Türkiye’de planlama aslında ilk olarak 1934 ve 1936 yıllarında Sovyet uzmanlar grubuna hazırlattırılan sanayi planlarının uygulanması ile başlatılmış olsa da ilk uygulamalar sektörel özellik taşımaktaydı. Ülkemizde ekonominin genelinin planlanmasına 1963 yılında başlanılmıştır. 1963-1967 yılları arasında uygulanan Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (BBYKP) işsizlik sorununun köyden kente göç ile büyüdüğü ve özel önlemler alınmadığı takdirde çözülemeyeceğini belirtmektedir. Planda köyden kente göçü yavaşlatacak ve tarımsal nüfusu köylerde tutacak politikalarla işsizlik sorununun çözülebileceği belirtilmektedir. Plana ayrıca işgücü fazlasının işgücü kıtlığı çeken Batı Avrupa ülkelerine ihracı ve nüfus planlamasının yapılması gibi önlemlere de yer verilmektedir.

Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nda diğer planlamalardan farklı olarak “Güneydoğu Onarım Projesi” kapsamında yüksek işsizliğin bulunduğu yörelerde işgücünün toplumsal açıdan yararlı işlerde çalıştırılması, işgücünün yeniden eğitimi programlarına ağırlık verilmesi özelleştirme sonucunda işsiz kalanlardan kendi işini kuranlara destek olunması gibi çeşitli aktif politikaların izlenmesi de hedeflenmiştir. Bu dönemde “Özelleştirme Uygulamalarına Yardım ve Sosyal Güvenlik Ağı Projesi” (ÖYSGAP) ve özelleştirme sonucunda işten çıkarılanlar için eğitim, geçici iş ve danışmanlık gibi hizmetleri içeren “Özelleştirme Sosyal Destek Projesi” (ÖSDP) gibi projeler uygulanmıştır. Bu plan döneminde ayrıca 25.09.1999 tarihli 4447 Sayılı Yasa ile İşsizlik Sigortası kurulmuş, 2000 yılında 617 sayılı KHK ile İş ve İşçi Bulma Kurumu Türkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) dönüştürülerek görev kapsamı ve örgüt yapısı emek piyasalarının değişen yapısına ayak uyduracak şekilde yeniden düzenlenmiştir.

Bu ortamda yürürlüğe giren Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994) işsizlikle mücadele konusunda büyük ölçüde önceki planlara benzemektedir. Örneğin önceki planlarda yer alan hizmetler sektörünün istihdam kapasitesinden yararlanılması, küçük ve orta ölçekli işletmelerin genişletilmesi, kendi işini kuranlara yardım edilmesi gibi hususlara bu planda da yer verilmiştir. Bu plan döneminde İstihdam ve Eğitim Projesinin (İEP) uygulanması öngörülmüştür. Maliyetinin % 62’sini Dünya Bankası geri kalanını Türk Hükümetinin karşılaması öngörülen bu proje o zamanki adıyla İş ve İşçi Bulma Kurumunun güçlendirilmesi, 73.200 kişiye meslek kazandırılarak işe yerleştirilmesi, işgücü piyasası bilgi sisteminin geliştirilmesi, kadın istihdamının arttırılması gibi hedefleri içermekteydi. Ancak bu projenin uygulanmasına planın son yılı olan 1994 senesinde başlanabilmiştir.

Bu ortamda yürürlüğe giren Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994) işsizlikle mücadele konusunda büyük ölçüde önceki planlara benzemektedir. Örneğin önceki planlarda yer alan hizmetler sektörünün istihdam kapasitesinden yararlanılması, küçük ve orta ölçekli işletmelerin genişletilmesi, kendi işini kuranlara yardım edilmesi gibi hususlara bu planda da yer verilmiştir. Bu plan döneminde İstihdam ve Eğitim Projesinin (İEP) uygulanması öngörülmüştür. Maliyetinin % 62’sini Dünya Bankası geri kalanını Türk Hükümetinin karşılaması öngörülen bu proje o zamanki adıyla İş ve İşçi Bulma Kurumunun güçlendirilmesi, 73.200 kişiye meslek kazandırılarak işe yerleştirilmesi, işgücü piyasası bilgi sisteminin geliştirilmesi, kadın istihdamının arttırılması gibi hedefleri içermekteydi. Ancak bu projenin uygulanmasına planın son yılı olan 1994 senesinde başlanabilmiştir (Biçerli, 2004).

2000’li yıllarda itibaren kalkınma planları, Avrupa Birliği perspektifini baz alan bir yaklaşım sergilemişlerdir. Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005) AB’ye uyum için gerekli sosyal politika önemlerine atıf yaparak özellikle kadın erkek eşitliği, sosyal diyalog ve sosyal korumayı ön plana çıkarmaktadır. Planda ayrıca mesleki standartların oluşturulması ve belgelendirme faaliyetlerine vurgu yapılmaktadır.