KAMU ÖZEL KESİM YAPISI VE İLİŞKİLERİ

Mahkemelerin bağımsızlığı Anayasanın 138. maddesinde düzenlenmiştir.

Yargı fonksiyonu üç aşamada yerine getirilir. İlk olarak, bir hukukî uyuşmazlık ve bundan kaynaklanan hukuka aykırılık iddiası ortaya çıkar. İkincisi, hukuka aykırılığın olup
olmadığı araştırılıp tespit edilir ve son aşamada hukuka aykırılık belirlenirse bunun giderilmesi ve bozulan hukuk düzeninin yeniden kurulması için yaptırım uygulanır.

Yüksek mahkemeler, 1982 Anayasası’nda sayılmıştır. Buna göre, Anayasa Mahkemesi,
Yargıtay, Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi Türkiye’deki yüksek mahkemelerdir. Her
yüksek mahkeme, bir yargı kolunu temsil eder. Bu durumda, Anayasaya göre adlî yargı,
idarî yargı, askerî ceza yargısı, askerî idarî yargı, anayasa yargısı ve uyuşmazlık yargısından
söz edebiliriz. Sayıştay, Anayasada yüksek mahkemeler arasında sayılmaması ve TBMM
adına denetim yapması gibi nedenlerle genelde öğretide yüksek mahkeme olarak kabul
edilmemektedir

2017 Anayasa değişiklikleriyle birlikte yargı kollarından birisi olan askerî yargı, ilk derece ve yüksek
mahkemeleriyle birlikte kaldırılmıştır.

Adlî yargı, genel görevli mahkemelerden oluşan yargı koludur. Diğer yargı kollarının görevlerine girmeyen davalara adlî yargıda bakılır. Bu nedenle, adlî yargı kapsamı en geniş olan yargıdır. Adlî yargı, özel hukuk alanındaki uyuşmazlıklarla ceza uyuşmazlıklarını yani Ceza Kanunlarına göre suç sayılan eylemleri çözmekle görevli bir yargı koludur. Hukuk yargısı ve ceza yargısı olmak üzere iki kola ayrılır.

İdarî yargı sistemi ilk defa Fransa’da ortaya çıkmıştır

Çeşitli yargı kolları içinde faaliyet gösteren mahkemelerde görev yapan hâkimlerin belirli
ilkeler altında faaliyet göstermesi gerekir. Bu bakımdan, yargı organına hâkim olan temel
ilkeler “hâkimlerin bağımsızlığı” “kanunî hâkim güvencesi” ve “hâkimlik teminatı” ilkeleridir.

Genel olarak hâkim ve savcıların atama, terfi, yükselme, disiplin gibi özlük işleriyle ilgilenen
HSK’nın kuruluşu, teşkilâtı, görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esasları 11.12.2010 tarihli
ve 6087 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kurulu Kanunu ile düzenlenmiştir. Buna göre HSK, 13
üyeden oluşur.

İdarenin yargısal denetiminde başlıca iki sistem vardır.
Bunlardan ilki Anglo-Sakson ülkelerinde uygulanan “yargı birliği” sistemi iken diğeri
Fransa, İspanya, Yunanistan, Belçika gibi Kıta Avrupası ülkelerinde uygulanan “yargı ayrılığı” sistemidir.
“Ortak hukuk (common law) sistemi” veya “adlî idare sistemi” de denilen yargı birliği
sistemine sahip olan ABD ve İngiltere gibi Anglo-Sakson ülkelerinde, genel mahkemeler düzeninden ayrı bir idarî yargı düzeni bulunmaz.

Genel olarak hâkim ve savcıların atama, terfi, yükselme, disiplin gibi özlük işleriyle ilgilenen
HSK’nın kuruluşu, teşkilâtı, görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esasları 11.12.2010 tarihli
ve 6087 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kurulu Kanunu ile düzenlenmiştir. Buna göre HSK, 13
üyeden oluşur ve iki daire hâlinde çalışır. Kurulun Başkanı, Adalet Bakanı’dır.

Hukuk düzeninin gerçekleştirilmesi ve korunmasını amaçlayan yargı fonksiyonunun iki önemli özelliği, mahkemelerin bağımsızlığı ve kesin hüküm vermeleridir. Mahkemelerin bağımsızlığı Anayasanın 138. maddesinde düzenlenmiştir.

"Bazı durumlarda mahkemeler cumhurbaşkanına danışabilir" Anayasanın 138. maddesine göre bağımsız mahkemelerin temel özellikleri arasında yoktur.

Aile yargısı yargı kollarından biri değildir.

Adli yargı 3 dereceden meydana gelir.

Bölge Adlîye Mahkemeleri; başkanlık, başkanlar kurulu, daireler, bölge adlîye mahkemesi Cumhuriyet başsavcılığı, bölge adlîye mahkemesi adalet komisyonu ve müdürlüklerden oluşur.

Yargıtay, Anayasanın 154. maddesinde düzenlenmiştir.

Anayasanın 152. maddesine göre mahkemelerce itiraz yoluyla kendisine intikal ettirilen işleri karara bağlamak, bu görevlerden biri değildir.

"Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmalar aleyhine şekil ve esas bakımından iptal davası açılamaz ve mahkemeler tarafından Anayasaya aykırılık iddiası ileri sürülemez" 1982 Anayasasına göre Anayasa Mahkemesinin denetim yapamayacağı norm ve işlemlerden biridir.

Yargı organına hâkim olan temel ilkeler “hâkimlerin bağımsızlığı” “kanunî hâkim güvencesi” ve “hâkimlik teminatı” ilkeleridir.

"Yargıtay ve Danıştaya üye seçmek" İkinci Dairenin başlıca görevleri arasında gösterilemez.