KAMU PERSONEL HUKUKU - Deneme Sınavı - 20

Dar anlamda kamu görevlileri, devletin siyasi
yapısını oluşturan organdaki görevliler ile kamu
kesiminde özel hukuk hükümlerine tabi olan görevliler
dışında kalan kamu görevlilerini ifade eder. Doğru cevap E şıkkıdır.

Diğer kamu görevlileri kavramı içerisine giren üç kesimin üç ayrı personel yasası bulunmaktadır. Bunlar, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ayrılmaz parçalarıdır. Bu üç yasa, 2802 sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanunu, 926 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri Personel Kanunu ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu’dur.

Yüksek Mahkeme, diğer kamu görevlilerinin statü hukukunabağlı olarak istihdam edilen görevliler olduğu yönünde kararlar vermiştir.

Seçilmişler
Kamu görevlilerinin ikinci alt kümesini seçilmişler oluşturur. Kimi yazarların “fahri ajanlar” olarak kavramlaştırdığı seçilmişler, yurttaşların ya da bir kamu organının seçtiği ve gönüllük esasına dayalı olarak kamu hizmetine katılan kişilerdir. Memurların tersine bu kesim atanmış değil, seçilmiştir. Bu kişilerin bir diğer niteliği, kamu görevliliğinin belirli bir süre ile sınırlı olmasıdır. Memurların istihdamının süreye bağlı olmamasının tersine, seçilmişlerde, süre sonunda seçilmiş
kişinin kamu görevlisi olma durumu ortadan kalkar. Bu kişiler görev yaptıkları süre içerisinde aksi yasaklamalar olmakla birlikte genellikle kendi mesleklerini yürütürler, dolayısıyla memurlar gibi, bunların mesleği yegâne yaşam uğraşı değildir. Diğer yandan, bu kişiler, katıldıkları kamu hizmeti çerçevesinde maaş ya da huzur hakkı alabilir, görevlerini bütünüyle parasız yürütmezler.

Kişi hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması (CMK md. 231) hâlleri ise kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasına yol
açtığından, kişi hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, memuriyete girişe engel değildir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Osmanlı’da Batı tipi modern memurluğun kuruluşu yönünde ikinci büyük adım 1856 yılında kırâat olunan Islâhat Fermanı’dır. 1856 Islâhat Fermanı ile Batı tipi modern memurluğun ikinci olmazsa olmaz öğesi olan yurttaşların (Osmanlı milletlerinin) eşit ve özgür biçimde; erdem ve yetenekleri doğrultusunda memurluğa girebilmesi ilkesi kabul edilmiştir.

1880 Maâşat Kararnamesi, adından da anlaşılacağı gibi bir maaş, ancak aynı zamanda da bir kadro yasası hüviyetine sahip olmuştur. Yasa ile Osmanlı sivil ve askerî bürokrasinin maaşları belirlenmiştir. Buna göre maaşların doğrudan yasa ile saptanması esastır, ancak acil durumlarda ve muvakkat memurlukların maaşları Meclis-i Vükela tarafından belirlenir. Doğru cevap A'dır.

Batı tipi modern Türk kamu personel rejiminin tarihi Tanzimat ile başlamıştır. Tanzimat Dönemi’nde modern memurluk inşa edilmiştir.

1980 sonrasında kamu personel rejimini biçimlendiren temel öğe esnekliktir. Kamu personel rejiminde esneklik, iki ana koldan ilerlemektedir. Öncelikle memur statüsü nicel olarak azalmakta; bunun yerine sözleşme ilişkisine dayalı diğer statülerin oranı artmakta ve memurların yaptığı görevler hizmet alımı yoluyla karşılanmaktadır. Diğer yandan, memur statüsünün iç süreçleri esneklik doğrultusunda biçimlenmektedir. Esneklik, temelde Post-Fordist kamu personel rejimini ifade etmektedir. Bu doğrultuda, Post-Fordist kamu personel rejimi ile memurluk üzerine kurulan tekçi - üniter istihdamın yerine çoklu - parçalı istihdam kurulmaya çalışılmaktadır.

Memurîn Kanunu Dönemi’nde, 1960’ın başına gelindiğinde kamu personel statülerinden müstahdemler kategorisinin son derece çeşitlendiğini görüyoruz. Buna göre, memurlar, Devlet Memuru ve Belediye Memuru olmak üzere ikiye; müstahdemler ise Müteferrik Müstahdem, Geçici Hizmetliler; Yevmiyeli Teknik Personel; Mukaveleliler; S Cetveli Personeli; N Cetveli Personeli olmak üzere altıya ayrılmıştır. Üçüncü ana statü olarak işçi statüsü yer almaktadır.

Kamu personel rejimi üzerindeki üçüncü yetkili kurum Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğüdür. Genel Müdürlük, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığına bağlıdır. Genel Müdürlük, genel olarak Cumhurbaşkanlığı teşkilatı personel rejimi ile devlet teşkilatındaki üst kademe yöneticilere ilişkin iş ve işlemleri yürütür. Bu çerçevede kamu personel rejimi ile ilgili görevleri şunlardır;
(1) Üst kademe kamu yöneticilerinin atamaları ile Cumhurbaşkanınca yapılacak diğer atama ve seçme işlemlerini Anayasa, kanunlar, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve hukukun genel ilkeleri açısından inceleyerek gerekli işlemleri yapmak;
(2) Devletin sevk ve idaresinde görevli üst kademe yöneticileri hakkında bilgi toplamak, sicil özetlerini ve biyografilerini tutmak;
(3) Üst kademe yöneticilerinin hizmet içi eğitimiyle ilgili işlemleri yapmak;
(4) Kamu personeli ile ilgili mevzuat çalışmalarının koordinasyonunu sağlamak;
(5) Cumhurbaşkanının özlük işlerini yürütmek, Cumhurbaşkanlığı merkez teşkilatının personel politikasına yönelik önerilerde bulunmak ve tespit edilen politikaları uygulamak, personelin tayin, nakil, özlük ve emeklilikleriyle ilgili işleri yapmak ve personelin yetiştirilmesi için gerekli çalışmaları yapmak;
(6) Devlet protokolünün belirlenmesi için gerekli iş ve işlemleri yapmak.

Adaylık dönemi içerisinde veya sonunda, 56 ve 57. madde hükümleri çerçevesinde, sağlık nedenleri hariç olmak üzere, ilişikleri kesilenler üç yıl süre ile memurluğa alınmazlar. Doğru cevap D'dir.

Hukuki anlamıyla sorumluluk, hukuka aykırı davranan kişinin bundan dolayı mesul tutulması hâlidir. Hukukta sorumluluk, siyasi sorumluluk, cezai sorumluluk ve mali sorumluluk olarak üçe ayrılmaktadır. Mali sorumluluk da medeni sorumluluk ve idari sorumluluk olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Mali sorumluluğun yaptırımı, zarar giderimi (tazminat) şeklinde tezahür etmekteyken, cezai sorumluluğun yaptırımı hapis ya da adli para cezası şeklinde ortaya çıkmaktadır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Memurların, kasıt, kusur veya ihmalleri nedeniyle idareye vermiş oldukları zararlardan dolayı sorumluluklarının genel hükümlere göre olmasından kasıt, özel hukuk yani borçlar hukuku hükümleridir. İdare, memurun maaşından doğrudan kesinti yapamaz. İdare önce ödeme emri gönderir, memur ödeme yapmaz ise adli yargıda tazminat davası açar. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kadrosu kaldırılan memurlar, en geç altı ay içinde kendi kurumlarında niteliklerine uygun bir kadroya atanırlar. Bu memurlar, kurumlarında atama imkânı bulunmaması hâlinde aynı süre içinde başka bir kurumdaki kadrolara atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirilir. Doğru cevap C'dir.

Memurlar, mesai saatleri içerisinde işbaşında bulunmak ve hizmeti bizzat yürütmekle yükümlüdürler. Devlet Memurları Kanunu’nda memurların çalışma süresi, cumartesi pazar tatil olmak üzere, haftalık 40 saat olarak belirlenmiştir (madde 99). Ancak kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle yasa ya da yasalara bağlı olarak idari düzenleyici işlemlerle farklı çalışma süreleri belirlenebilir. Cumhurbaşkanı, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hâllerde, hafta tatilini cumartesi ve pazardan başka günler olarak tespit edebilir.

Memurların günlük çalışma saatlerinin belirlenmesi ise farklı esaslara tabidir. Öncelikle memurların öğlen dinlenme hakkı bulunmaktadır. Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğlen dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Cumhurbaşkanınca, illerde valiler tarafından belirlenir.

‘’Devlet Memurları Kanunu’nda memurların çalışma süresi, cumartesi pazar  tatil olmak üzere, haftalık 45 saat olarak belirlenmiştir’’ ifadesi yukarıdaki açıklamalar ışığında yanlıştır. Doğru cevap B’dir.

Üstleriyle ve astlarıyla işbirliği içinde çalışma zorunlulukları yoktur.

Gönüllü hizmet

Türkiye’de memurların sendika kurma hakkı, 1961 Anayasası ile birlikte ilk olarak anayasal güvence altına alınmış ve buna bağlı olarak 1965 tarihinde 624 sayılı Devlet Personeli Sendikaları Kanunu kabul edilmiştir.