KAMUDA AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 5

Levitt’e göre afetler; depremler, kasırgalar, hortumlar, uçak kazaları, patlamalar ve büyük çapta bombalamalar gibi, çok sayıda yaralanma ve ölümlerle beraber büyük çapta fiziksel tahriplerle sonuçlanan olaylardır (Levitt, 1997: 41). Doğru cevap D seçeneğidir.

Türkçe’ye “Acil durum” olarak çevrilebilecek olan “Emergency” kavramı sözlükte “Ani olarak ortaya çıkan güç durum, yardım veya kurtarmayı gerektiren acil durum, beklenmeyen, öngörülemeyen olaylar kombinasyonu”(REDHOUSE Sözlüğü, 1997: 310; Webster’s Dictionary, 1990: 407) olarak açıklanmaktadır. Yönetim literatüründe ise “... beklenmeyen ve öngörülmeyen olaylar ...” şeklinde tanımlanmaktadır. Doğru cevap D sseçeneğidir.

Acil durum örnekleri dört ana kategoriye ayrılmaktadır ve tıbbi ve biyolojik acil durumlar kategorisinde böcek istilaları yer almaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Risk kavramı kısaca, olasılıklara dayanan ve sonuçları kesin olmayan durumlar olarak tanımlanabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Doğal afet türleri literatürde pek çok yazar tarafından sıralanmıştır. Bunlar; depremler, seller, çığlar, hortumlar (tornadoes), kasırgalar (hurricanes),toprak kaymaları (landslides), volkanik faaliyetler, sismik deniz dalgaları (tsunamies), kuraklık (drought) şeklinde sıralanabilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Türkiye’de meydana gelen afetler ise jeolojik hareketler, depremler, toprak kaymaları, kaya düşmeleri, hububat ve orman yangınları, su baskınları, çığ düşmeleri şeklinde sıralanabilir. Türkiye’nin coğrafi konumu nedeniyle sismik deniz dalgaları (tsunamies) ve volkanik faaliyetler hiç görülmemekte, kasırgalar (hurricanes), hortumlar (tornadoes) ve kuraklık (drought) kriz ortamı oluşturacak boyutlarda görülmemektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Depremin kontrol edilememesi, şiddetli etkilerinin azaltılamaması olarak değerlendirilmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Deprem odağının derinliğine göre depremler sığ, orta derinlikli ve derin depremler olarak üç gruba ayrılmaktadır: Sığ depremler; 0-60 km. arası derinliklerde meydana gelen depremlerdir. Türkiye’de meydana gelen depremler bu deprem türüne girmektedir. Orta derinlikli depremler; 60-300 km. derinliklerde meydana gelen depremlerdir. Bu tür depremlere, Japonya ve Şili’de meydana gelen depremler örnek verilebilir. Derin depremler ise, 300-700 km. derinliklerde meydana gelen depremlerdir. Bu tür depremlerin meydana geldiği bölgelere örnek olarak, Büyük Okyanusun batı kenarında yer alan Japon Çukurluğu ve Guam Çukurluğu örnek verilebilir (Özey, 2000: 109-114).

Sellerin meydana gelmesine yol açan faktörlerde dikkat çekici bir nokta, bu faktörlerden bir kısmının insan kaynaklı olmasıdır. Örneğin; ormanların yok edilmesi, akarsuların taşmasına karşı doğal setler görevini yerine getiren ağaçların ortadan kalkmasına yol açmıştır. Ayrıca, insanların atmosfere verdiği zararların bir sonucu olarak ortaya çıkan iklim değişiklikleri de -örneğin küresel ısınma- sellerin artmasına yol açmıştır (Arenz, 1997: 14). Doğru cevap E seçeneğidir.

Çığların çarpma kuvveti ve potansiyel hasar arasındaki ilişki incelendiğinde şöyle bir tablo gözlemlenir;

Doğru cevap E seçeneğidir.

Karaesmen,1996: 98 - 114.). Afet safhaları ile ilgili ayrım; “zarar azaltma (mitigation)”,  “önceden hazırlık (preparedness)”, “kurtarma ve ilk yardım(relief and first aid)”, “iyileştirme (rehabilitation)” ve “yeniden inşa (reconstruction)” safhaları şeklindeki 5’li ayrımdır (Ergünay, 1993: 16 - 26). Doğru cevap C'dir.

Ana hatları ile (Ergünay, 1996: 268) “Afet Öncesi” safhası aşağıda; “zarar azaltma (mitigation)”, “önceden hazırlık (preparedness)” ve “erken uyarı (early warning)” olmak üzere üç başlık altında ele alınmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Nateghi-A.’ya göre zarar azaltma stratejileri ana hatları ile iki kategoriye ayrılmaktadır (Nateghi-A., 2000: 205):

a. Hazırlık: Erken uyarı sistemlerini geliştirmek, kriz planları hazırlamak ve afetlerde kurtarma hizmetlerinde kullanılacak kaynakları geliştirmek/artırmak.

b. Önleme/zarar azaltma çalışmaları: Uzun vadede afet riskini ve afetten etkilenme ihtimalini (vulnerability) azaltmak ve bu çalışmaları kalıcı hale getirmek.

Doğru cevap A'dır.

“Önceden hazırlık” aşaması, ABD’de Federal Acil Durum Yönetim Ajansı (FEMA) tarafından, herhangi bir acil duruma karşılık verebilmek için (for responding) operasyonel yeterliliği geliştiren - acil durum yönetimi örgütlenmesi, acil durum faaliyetlerinin planlanması, kaynak yönetimi, yönlendirme ve kontrol, acil durum iletişimi, erken uyarı, halkla ilişkiler, koruyucu önlemler, acil durum destek hizmetleri ile eğitim ve tatbikatların geliştirilmesini kapsayan - aktiviteler bütünü şeklinde tanımlanmaktadır (Waugh Jr., 1988: 113). Doğru cevap E'dir.

Hangi afet türü için olursa olsun, ülke genelinde oluşturulacak erken uyarı sistemleri aşağıdaki sorulara cevap verebildiği ölçüde etkili olacaktır (Drabek, 1999: 519 – 520):
a. Kim ya da hangi kurum uyarıyı yapacaktır?
b. Hangi afet türü toplumu tehdit etmektedir?
c. Tam olarak hangi coğrafi bölge tehlike ile karşı karşıyadır?
d. Afetin meydana gelme olasılığı nedir? Meydana gelmesi konusunda kesin belirtiler varsa, ne zaman meydana gelecektir?
e. Özel önlemlerin alınmasını gerektiren yüksek afet riski taşıyan bölgeler var mıdır?
f. Hangi spesifik koruyucu önlemler alınmalıdır?

İnsan yaşamının kurtarılması ve korunması söz konusu olduğu için “hızlılık ve etkinlik” olgularının bu aşamaya damgasını vurması gerekir. Zaman geçtikçe afetzedelerin gıda, su, giyim, barınma ve sağlık ihtiyaçlarının karşılanması ile - olası yangın, salgın hastalık ve tahrip olmuş binaların yıkılmasının yol açabileceği - kayıpların
artmasının önlenmesi faaliyetleri öncelik kazanır (Park, 1991: 197). Diğer dört seçenek afet öncesi için geçerlidir. Doğru cevap A'dır.

Afet anı ve hemen sonrasında etkin bir kurtarma ve ilk yardım faaliyetinin gerçekleştirilebilmesi için aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir (Özer, 1999; MOSKOVITZ, 1999: 54 - 56; Berry, 1999: 7 – 8; RILEY and MEADOWS, 1997: 355): panik ve karmaşanın önlenmesi, resmi veya gayr-ı resmi bütün faaliyetler belirli siyasa ve prosedürler doğrultusunda ve belirli bir kurum veya kuruluşun liderliğinde gerçekleştirilmelidir, iletişim siyasasının kurtarma ve ilk yardım aşamasındaki çalışmaların ayrılmaz bir parçası olduğu unutulmamalıdır, afetzedelerin yaşamlarını kurtarmak ve kurtarılanların yaşamlarının devamlılığını sağlamaya; ileride gerçekleştirilecek olan afet bölgesindeki toplumsal yaşamı iyileştirme ve yeniden inşaya dönük çalışmaları kolaylaştırıcı ön çalışmalar yapmaya verilmelidir, görünürdeki yaralılara öncelikle yardım edilmeli, özel kurtarma tekniği gerektiren yaralılara ise gelecek eğitimli ve tam teçhizatlı kurtarma ekipleri tarafından kurtarılıncaya kadar sağ kalmaları için, ilk yardımda bulunulmalı ve psikolojik telkin yapılmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Gerek parasal gerekse maddi yardımlarla ilgili olarak aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekir: a. Toplanan yardımların afet bölgeleri dışında başka yerlere kaçırılmasına engel olunmalıdır. b. Afet bölgesine ulaştırılan yardımların gerçek ihtiyaç sahiplerine dağıtılmasına çalışılmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Herhangi bir afet meydana geldikten sonraki uzun vadede daimi iskân ve normal yaşama geçiş ile ilgili önlemlerin alınması gerekmektedir (Geray, 1977b: 110).

Acil durum hazırlık çalışmalarında belirlenmesi gereken hedefler;
• Hazırlık çalışmaları, bir ülkenin ya da bölgenin karşı karşıya olduğu tüm acil durum
risklerini kapsamalıdır.
• Tanımlanmış olan risklere karşı, kırılganlıklar ve eksiklikler hazırlık sürecinde ortadan
kaldırılmalıdır.
• Hazırlık çalışmaları sırasında müdahale
ekiplerinin kurumsal zayıflıkları iyileştirilmelidir.
• Müdahale ekiplerinin acil durumlara karşı,
sürekli hazır tutulmalıdır.
• Çalışmalar, organizasyon içerisinde yer alacak tüm müdahale ekipleri ve diğer paydaşlarla koordinasyonu sağlamalıdır.
• Acil durum hazırlık çalışmalarında, toplumun önemli bir paydaş olduğu unutulmamalı, toplum karşı karşıya olduğu riskler
konusunda uyarılmalı ve sorumlulukları
hatırlatılmalıdır.
• Hazırlık çalışmaları karşı karşıya olunan
risklerle ilgili, en kötü ve beklenmedik senaryoları da kapsamalıdır.

Doğru cevap A'dır.