KAMUDA AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 8

Nükleer olaylar oluşturdukları riske göre “Uluslararası Nükleer ve Radyolojik Olay Ölçeği Sistemi (INES)” ile değerlendirilirler. INES, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ve OECD Nükleer Enerji Ajansının işbirliği ile geliştirilmiş ve 1989 yılında başlatılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Seviye 1 Bozukluk: Olay sonrası, bölgede yaşayan halktan biri yıllık izin verilen radyasyon dozunun üzerinde etkilenmiştir. Zararın oluşmadığı, güvenlik bileşenlerindeki küçük sıkıntılar ya da düşük aktiviteli kaynak, cihaz ya da taşıma paketinin kaybolması bu olaylara örnek verilebilir. Doğru cevap E'dir.

Nükleer tesislerin eylem planları, radyasyon salınımın engellenmesi, kontrol altında tutulması, özellikle çevre ve halk üzerindeki zararın azaltılması, olağandışı durumların ilgili kurumlara bildirimi, tesis çalışanlarının korunması, kurtarma ve acil sağlık hizmetlerinin planlanmasını kapsar. Doğru cevap C'dir.

Nükleer tesislerden, radyoaktif madde veya radyasyonun anormal düzeyde serbest bırakılması durumunda, çevredeki radyasyon hakkında zamanında bilgi edinmek adına, anlık çevre dozunun izlenmesi için kurulan sistem Acil durum izleme sistemidir. Doğru cevap B'dir.

Erken uyarı sistemi, radyasyon izleme sistemlerinden anormal doz verileri elde edildikten sonra, nükleer krize müdahalede yer alacak kurumların, bölgedeki halkın, merkezi yönetimin ve tehdidin sınırları aşma ihtimali durumunda, uluslararası kuruluşların anormal doz ile ilgili uyarılmasını kapsayan sistemdir. Doğru cevap A'dır.

Nükleer kriz durumunda sağlık hizmetlerinin altyapısının oluşturulması için gerekli hazırlıklar; hastane öncesi acil bakım hizmetleri için hazırlıklar, hastane hizmetleri için hazırlıklar, psiko sosyal bakım ve ruh sağlığı hizmetleri için hazırlıklar ve cenaze işlemleri için hazırlıklardır. Doğru cevap C'dir.

Topluma yapılacak olan eğitimlerde başlıca aşağıdaki konular yer almalıdır.
• Nükleer tesislerin güvenliğini sağlamak için alınan tedbirler de dahil olmak üzere acil durumlarda oluşan tehlikelere karşı alınan zarar azaltma çalışmaları,
• Uyarı sistemleri, haberleşme ve iletişim yolları,
• Radyasyondan korunmanın temel yolları,
• Radyasyon taramaları,
• Maruz kalma durumunda yapılması gerekenler,
• Barınma türleri,
• Kitlesel olarak yapılacak olan eylemler,
• Gıda ve su güvenliği,
• Başvuru ve bilgi merkezleri,
• Ulaşım ve tahliye planları

Doğru cevap A'dır.

Ulusal tatbikatlar; ulusal kuruluşların ve tüm aktörlerin katılımı sağlanarak, gerçekleşebilecek senaryolar üzerinden yürütülen tatbikat çalışmalarını kapsamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Gigliotti ve Jason’a göre afetler, belirli bir bölgede meydana gelen, kontrol altına alınamayan ve meydana geldikleri bölgenin dışındaki bölgeler için de tehlike oluşturan olaylardır (Gigliotti and Jason, 1991: 3). Doğru cevap B'dir.

h. Azgelişmiş ülkelerde afetlerin yol açtığı can ve mal kayıpları gelişmiş ülkelerden daha fazla olmaktadır. Doğru cevap D'dir.

AFAD, acil durumu “Büyük, fakat genellikle yerel imkânlarla baş edilebilen çapta, ivedilik gerektiren tüm durum ve hâller” şeklinde tanımlarken, 5902 sayılı kanunda, “Toplumun tamamının veya belli kesimlerinin normal hayat ve faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan ve acil müdahaleyi gerektiren olaylar ve bu olayların oluşturduğu kriz hâli” olarak tanımlanmıştır (www.afad.
gov.tr, 2018). Doğru cevap A'dır.

a. Tıbbi ve Biyolojik Acil Durumlar: Büyük salgınlar-epidemik vak’alar (Grip, tifo, kolera, vs.), kitlesel yemek zehirlenmeleri, acil kan ihtiyacı, böcek istilaları bu durumlara örnek verilebilir. Doğru cevap C'dir.

Risk kavramı kısaca, olasılıklara dayanan ve sonuçları kesin olmayan durumlar olarak tanımlanabilir. Doğru cevap E'dir.

Tehlike, zarar verme potansiyeli olan her şeydir. Doğru cevap B'dir.

Beklenmedik olay örnekleri ise; kış fırtınaları; geniş kentsel alanları etkileyen uzun süreli enerji kesintileri, küçük, kontrol altına alınamayan yangınlar , orman yangınları ile genellikle sınırlı bir alanda yapılan ve sakin geçen,
fakat her an toplumsal bir karmaşaya dönüşme potansiyeli taşıyan grevler olarak sıralanabilir (Gigliotti and Jason, 1991: 2). Doğru cevap B'dir.

Kestirilememe - Ne zaman meydana geleceği bilinmezlik depremlerin genel karakteristiklerin biridir. (Tablo 1.1) Doğru cevap A'dır.

Topyekün kapsayıcılık - Bireylerin bütün duyularını kuşatır. (Tablo 1.1) Doğru cevap D'dir.

Çarpma kuvveti (ton) 100 olan bir çığda güçlendirilmiş betonarme yapılar yıkılır. (Tablo 1.2) Doğru cevap E'dir.

Müdahele ekipleri her zaman hazırlıklı olmalıdır

Baskı altında sakin kalabilmeli, stresi yönetebilmelidir