KARAR DESTEK SİSTEMLERİ

KDS’nin geliştirilmesinde de izlenmesi gereken adımlar vardır. Kendi kişisel karar destek sistemini, profesyonel destek alarak veya almadan bizzat geliştirmeyi arzu eden karar vericilerin bazı aşamaları gerçekleştirmeleri beklenir. Her bir ana adımın altında alt adımların ve alt çalışmaların olması doğaldır. İlk adım, KDS’yi planlama, tasarlama ve geçerliliğini değerlendirmedir.

İşlem tablolarını iyi bir kişisel karar destek sistemi geliştirme platformu yapan özellikler üç̧ ayrı başlıkta incelenebilir. Bunlar aynı zamanda KDS’nin en önemli üç̧ temel bileşenidir. Bunlar Model, Veri ve Diyalog Yönetimi Modülleridir.

Model, problemin ait olduğu ortamın veya sistemin bir gösterimidir. Bu gösterimin en kullanışlı olanlarından biri matematiksel modellerdir. Matematiksel modeller bir dizi matematiksel formülasyondan ibarettir. Karar vericinin seçeneklerini, kısıtlarını ve amacını matematiksel olarak değerlendirme olanağı sunmaktadır.

Kütüphane İşlevleri (Library Functions): Excel kütüphanesinde hazır olarak bulunan, yazılım ile birlikte tanımlanmış̧ olarak gelen işlevlerdir. Örneğin, bugünün tarihini döndüren BUGÜN işlevi Excel içerisinde hazır olarak tanımlı olup, tarih ve saat işlevleri arasında yer almaktadır. Kütüphane işlevlerine Formüller sekmesi altında bulunan İşlev Kitaplığı altındaki ilgili kategorileri temsil eden düğme gruplarından ulaşmak mümkündür.

Çözücü Eklentisi (Solver Add-In): Excel, bazı tür karar probleminde optimal çözümü bulmak için yöneylem araştırmasında yaygın olarak kullanılan basit LP (Simplex LP), doğrusal olmayan GRG (GRG Nonlinear) ve açılım (Evolutionary) gibi tekniklerin kullanımını sağlayan, çözücü (Solver) eklentisine sahiptir. Çözücü eklentisine Veri sekmesi altında bulunan Çözümleme grubundan erişmek mümkündür

Durum çözümlemesi (What-if Analysis): Excel’de bulunan durum çözümlemesi aracı, kullanılacak olan formüllerde farklı değerlerin / senaryoların denenmesine olanak sağlamaktadır. Oluşturulan farklı değer kümeleri senaryo olarak kaydedilebilir ve bu senaryolar formüller içerisinde kullanılabilirler. Excel’in Durum Çözümlemesi aracına Veri sekmesi altında bulunan Veri Araçları grubundan erişmek mümkündür.

Çözücü Eklentisi (Solver Add-In): Excel, bazı tür karar probleminde optimal çözümü bulmak için yöneylem araştırmasında yaygın olarak kullanılan Basit LP (Simplex LP), Doğrusal olmayan GRG (GRG Nonlinear) ve Açılım (Evolutionary) gibi tekniklerin kullanımını sağlayan, Çözücü (Solver) eklentisine sahiptir. Çözücü eklentisine Veri sekmesi altında bulunan Çözümleme grubundan erişmek mümkündür

Onay Kutuları ve seçenek düğmeleri (Checkbox/OptionButton)olarak, onay kutuları (CheckBox), birlikte kullanıldığında birbirinden bağımsız olarak çalışan, kullanıcıya ilgili seçeneği seçme ya da seçmeme imkânı sağlayan bileşenlerdir.

Excel çalışma sayfasının hücre yapısı: Excel çalışma sayfalarında bulunan her bir hücre veri girişinin yapılabilmesine imkân vermektedir. Bununla birlikte, yapılan veri girişlerinin tutulmasına ve paylaşılan dosyaların aynı yapıda farklı kullanıcıların kullanımına olanak tanımaktadır. Excel’in bu ve benzeri özelikleri düşünüldüğünde, hücre tabanlı çalışma sayfalarını da bir diyalog yönetim modülüdür.

Sıralama (Sort),  çalışma sayfası üzerindeki bir veri aralığında bulunan bir ya da birden fazla alan için bir sıralama işlemi yapmak mümkündür. Excel ile sıralama işlemleri küçükten büyüğe (A’dan Z’ye-ascending) ya da büyükten küçüğe (Z’den A’ya-descending) şeklinde yapılabilmektedir. Sıralama komut düğmelerine veri sekmesi altında bulunan Sırala ve Filtre Uygula grubundan ulaşılabilmektedir

KDS'nin hangi karar sürecini hangi düzeyde, hangi aşamada ve nasıl destekleyeceğinin belirlendiği KDS geliştirme aşaması KDS'yi planlama, tasarlama ve geçerliliğini değerlendirme olmaktadır. Bu nedenle doğru cevap A 'dır.

Karar sürecinin hangi aşamalarının hangi teknolojilerle nasıl destekleneceğinin belirlendiği KDS geliştirme aşaması KDS mimarisi oluşturma olmaktadır.

Kişisel karar destek sisteminin bakım, güncelleme ve iyileştirme süreçlerinin etkinliği karar vericinin kontrolünde olmaktadır. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

KDV işlevi excelin sunduğu kullanıcı tanımlı işlevler arasında yer almaktadır. Bu nedenle doğru cevap D olmaktadır.

Excel üzerinde çok sık kullanılan işlemleri bir prosedür ile tanımlayarak otomatikleştiren excel özelliğine makrolar denilir. Bu nedenle doğru yanıt E olur.

Excel'de bulunan durum çözümlemesi aracı, kullanılacak olan formüllerde farklı değerlerin/senaryoların denenmesine olanak sağlamaktadır. Bu yüzden doğru yanıt A seçeneğidir.

Büyük ve detaylı veri setlerinden daha anlaşılır ve yeniden düzenlenebilir bir veri sunumu oluşturulmasını sağlayan excel özelliğine özet tablo denilmektedir. Bu nedenle doğru cevap B olmaktadır.

Bir hücreye girilecek verilerle ilgili kısıtlamaları tanımlamada kullanılan excel özelliği veri doğrulamadır. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Bir veri tablosunda bulunan her kayıt için tablo içinde bulunan alan değerlerini gösteren diyalog kutusu excelin hazır form özelliğine yöneliktir. Bu nedenle doğru cevap D olur.

Kullanıcının bir veri girişi yapmasına olanak sağlayan ve kullanıcı tarafından girilen değeri döndüren bileşenler excelin metin kutusu özelliğine yöneliktir. Bu nedenle doğru cevap E'dir.