KARAR DESTEK SİSTEMLERİ

Karar analizi; bir karar problemi karşısında karar vericileri yönlendirecek her türlü yöntem ve bilginin kullanımına yönelik çabaların bütünüdür. Doğru cevap C'dir.

Çevrimiçi kayıt işleme; işletme faaliyetlerine ilişkin gerçek kayıtlarının anında kurumsal veritabanlarına aktarılması ve saklanmasıdır. Kurumsal kaynak planlama sistemleri, POS sistemler, web sunucuları, RFID okuyucular OLTP örneklerinden bir kısmıdır. Doğru cevap B'dir.

Yapılandırılmış veri madenciliği: Yaygın olarak sorgular ve istatistiksel analizlerle
ele alınabilen veri madenciliği problemleridir. Hangi veri setlerinin hangi yöntemlerle işleneceği bellidir. Doğru cevap C'dir.

Yöntemler birbirleri ile karşılaştırılırken şu faktörlere dikkat edilir:

Sınıflama Doğruluğu

Hız

Ölçeklenebilirlik.

Gürbüzlük

Yorumlanabilirlik

Doğru cevap E'dir.

Veri göçerimi aşamasında verilerin kalite ve formata uygunluğu denetlenir ve düzenlenir.Doğru cevap E'dir.

Analitik sistemler, işletmedeki bir karar verici, karar problemi veya bir operasyona yönelik raporlama, analiz ve değerlendirme araçlarını, veri ambarı, veri marketi gibi kurumsal veri kaynaklarının olanakları ile birlikte ve/veya internet-merkezli veri kaynak ve veri akımlarından yararlanmak üzere tasarlanmış ve kurumsal olarak benimsenmiş sistemlerdir. Doğru cevap D'dir.

Sınıflandırma algoritması ve yaklaşımlarından  bazıları şunlardır:
i. Karar ağacı algoritmaları
ii. İstatistiksel analiz
iii. Yapay sinir ağları
v. Bayes sınıflandırıcılar
vi. Genetik algoritmalar
vii. Kaba küme yaklaşımı

Doğru cevap B'dir.

Doğrudan kümeleme; klasik kümeleme yöntemlerinden farklı bir yaklaşıma sahiptir. Algoritmanın adımları doğrudan kümelerin oluşturulmasına yöneliktir ve benzerlik ölçüsünden yararlanmaz. Doğru cevap C'dir.

Analitik sistemler, sundukları işlevlere göre betimsel, tanısal, buluşsal, kestirimci analitik ve karar analitiği olarak beş ana başlıkta ele alınabili. Doğru cevap A'dır.

Raporların en yaygın kullanım amaçları arasında şunlar sayılabilir:
• Tüm departmanların beklenen performansta çalıştığından emin olmak,
• Durumbilgisi gereksinimini gidermek,
• Analiz ve araştırmaların sonuçlarını sunmak,
• Yetkilileri bir konuda harekete geçmeye ikna etmek,
• Kurumsal bir bellek oluşturmaktır. Doğru cevap B'dir.

Karar analizi; bir karar problemi karşısında karar vericileri yönlendirecek her türlü
yöntem ve bilginin kullanımına yönelik çabaların bütünüdür.

Bankacılık sektöründen müşterilerin kredi başvurusunu derecelendiren bir finansal analitik örneği şu servisleri sunmaktadır:
• Müşterinin kredi notunu hesaplamak,
• Kredi isteğini otomatik olarak kabul veya reddetmek,
• Müşteriye güvenle verilebilecek kredi üst limitini hesaplamak,
• Verilecek kredi için uygun faiz oranı ve ödeme koşullarını belirlemek.

Raporların en yaygın kullanım amaçları arasında şunlar sayılabilir:
• Tüm departmanların beklenen performansta çalıştığından emin olmak,
• Durum bilgisi gereksinimini gidermek,
• Analiz ve araştırmaların sonuçlarını sunmak,
• Yetkilileri bir konuda harekete geçmeye ikna etmek,
• Kurumsal bir bellek oluşturmak.

Raporlar üç başlıkta gruplanabilir:
(i) Performans Gösterge Raporları: Birçok işletme, performanslarını, çıktıların ölçümüne dayalı göstergelerle (metrics) yönetir. Anahtar performans göstergelerinin (KPI-key performance indicators) doğru belirlenmesi, performans gösterge raporlarının önemini arttıracaktır.
(ii) Gösterge-Paneli (Dashboard) Raporları: İşletme analitiği ve karar destek sistemleri için çok tercih edilen raporlama türüdür. Otomobillerin gösterge panellerine veya uçakların kokpitlerine benzer bir görünümde bilgisayar ekranlarında performans göstergelerinin gerçek zamanlı izlenebilmesini sağlar. Performansın düzeyine göre kırmızı turuncu ve yeşil renklerle etkili ve hızlı bir performans takibi ve değerlendirmesi gerçekleştirilebilir.
(iii)Kurumsal Karne Tarzı (Balanced Scorecard) Raporlar: Bir kurumun bütünsel başarısında katkılarına göre departman ve birimlerin notlanmasını içerir.

Raporlar üç başlıkta gruplanabilir:
(i) Performans Gösterge Raporları: Birçok işletme, performanslarını, çıktıların ölçümüne dayalı göstergelerle (metrics) yönetir. Anahtar performans göstergelerinin (KPI-key performance indicators) doğru belirlenmesi, performans gösterge raporlarının önemini arttıracaktır.
(ii) Gösterge-Paneli (Dashboard) Raporları: İşletme analitiği ve karar destek sistemleri için çok tercih edilen raporlama türüdür. Otomobillerin gösterge panellerine veya uçakların kokpitlerine benzer bir görünümde bilgisayar ekranlarında performans göstergelerinin gerçek zamanlı izlenebilmesini sağlar. Performansın düzeyine göre kırmızı turuncu ve yeşil renklerle etkili ve hızlı bir performans takibi ve değerlendirmesi gerçekleştirilebilir.
(iii)Kurumsal Karne Tarzı (Balanced Scorecard) Raporlar: Bir kurumun bütünsel başarısında katkılarına göre departman ve birimlerin notlanmasını içerir.

Raporlar üç başlıkta gruplanabilir:
(i) Performans Gösterge Raporları: Birçok işletme, performanslarını, çıktıların ölçümüne dayalı göstergelerle (metrics) yönetir. Anahtar performans göstergelerinin (KPI-key performance indicators) doğru belirlenmesi, performans gösterge raporlarının önemini arttıracaktır.
(ii) Gösterge-Paneli (Dashboard) Raporları: İşletme analitiği ve karar destek sistemleri için çok tercih edilen raporlama türüdür. Otomobillerin gösterge panellerine veya uçakların kokpitlerine benzer bir görünümde bilgisayar ekranlarında performans göstergelerinin gerçek zamanlı izlenebilmesini sağlar. Performansın düzeyine göre kırmızı turuncu ve yeşil renklerle etkili ve hızlı bir performans takibi ve değerlendirmesi gerçekleştirilebilir.
(iii)Kurumsal Karne Tarzı (Balanced Scorecard) Raporlar: Bir kurumun bütünsel başarısında katkılarına göre departman ve birimlerin notlanmasını içerir.

Kurumsal raporlama sistemlerinin bileşenleri, her işletme için farklılık göstermekle beraber en yaygın olanları şunlardır:
• Çevrimiçi kayıt işleme (online transaction processing-OLTP): İşletme faaliyetlerine ilişkin gerçek kayıtlarının anında kurumsal veritabanlarına aktarılması ve saklanmasıdır. Kurumsal kaynak planlama sistemleri, POS (Point-of-Sale) sistemler, web sunucuları, RFID okuyucular OLTP örnekleridir.
• Veri sunumu: İşletme veritabanlarından bilgileri raporlama sistemine aktarmakla yükümlü sistemdir.
• Veri göçerimi (extract, transform, load-ETL): Bu aşamada verilerin kalite ve formata uygunluğu denetlenir ve düzenlenir.
• Veri depolama (data storage): Veri ve metaverilerin (metadata) saklandığı yerdir. Bir işlem tablosu ortamı olabilmekle beraber genellikle bir veri ambarı veya veri marketi olarak kullanılan bir ilişkisel veritabanı yönetim sistemidir.
• İşletme Kuralları (business logic): İşletme kayıtlarından performans göstergelerinin, kurumsal karnelerin ve gösterge panellerinin nasıl oluşturulacağına ilişkin işletme kurallarının bütünüdür.
• Yayınlama (publication): Raporların çoğaltılması ve dağıtılmasını içeren sistemdir.
• Güvence: Raporlama sistemi doğru bilginin, doğru yerde ve doğru zamanda olacağını garantilemelidir.

Görselleştirme, bilginin (veri ve durum bilgisi) keşfedilmesine yol açan görsel özellik ve olanaklardan yararlanmaktır. Söz konusu olanakların başında tüm türleriyle grafikler, haritalar, çizimler, kurumsal karneler, gösterge panelleri, görsel simülasyon ve animasyonlar gelmektedir.

Görselleştirmede yararlanılan temel bileşenler arasında çizgi grafiği (line chart), çubuk grafiği (bar chart), pasta grafiği (pie chart), dağılım grafiği (scatter plot) ve kabarcık grafiği (bubble chart) ilk gelenlerdir. Özel amaçlı bazı grafikler arasında ise histogram (histogram), gantt diyagramı (gantt chart), pert diyagramı (pert chart), haritalar (maps), kurşun grafiği (bullet graphics), ısı haritaları (heat map), vurgu tablosu (highlight table), radar grafiği (radar graphics) ve ağaç haritası (tree map) sayılabilir.

Performans gösterge panellerinin ortak özelliklerinden bazıları şunlardır:
• Görselleştirme araçlarından yararlanmaları,
• Kullanımının çok kolay olması ve olabildiğince bak-ve-hisset (look-and-feel) özelliği taşımaları,
• Farklı veri kaynaklarından gelen bilgilerden yararlanabilmeleri,
• Paneldeki bilgilerin ayrıntılarına inebilmeyi (drill-down) desteklemeleri.