KARAR MODELLERİ

Karar vericinin yaptığı iş, tercihte bulunma veya seçim yapmadır. Böylesi bir durumda tercih yapabilmek için en az iki farklı seçeneğin varlığı söz konusu olmalıdır. Tek bir seçeneğin olduğu bir durumda karar verme söz konusu olmayacaktır.

Doğal durumlar, karar probleminde karar vericilerin kontrolü altında olmayan faktörlerdir. Karar probleminin içinde yer aldığı çevrenin farklı durumlarını ortaya koyarlar. Doğal durumlar, gelecekte ortaya çıkması beklenen gerçek olaylar olmakla birlikte nasıl gerçekleşeceği kesin olarak bilinmeyen olaylardır.

Doğal durumlar, karar probleminde karar vericilerin kontrolü altında olmayan faktörlerdir. İşletmenin ihracat yapacağı ülkenin ekonomik durumu, siyasi riskler, doğal afetler gibi durumlar ve değişiklikler karar verici açısından kontrol edilemez.

Matris tablosunun sağ taraftaki sütununun en üstünde olması gereken ifade doğal durumlardır.

Sonuç değerlerinden oluşan matrise strateji tablosu (matrisi) adı verilir. Bu matris her bir alternatif ve doğal durum ikilisine karşılık gelen sonuç değerlerinden oluşur. Matriste satırlarda alternatifler yer alırken sütunlarda ise doğal durumlar yer alır. Bir karar problemi A ile gösterilen m (i=1,2,…,m) adet alternatif ve D ile temsil edilen n (j=1,2,…,n) tane doğal durumdan oluşsun. Bu durumda seçenek ve doğal durum ikililerinin ortaya çıkaracağı sonuçlar ise Sij ile gösterilir.

Tecrübeye dayanarak karar verme yaklaşımında karar verici, geçmişte karşılaştığı benzer problemlerin çözümünde elde ettiği tecrübeye dayanarak hareket etmektedir. Geçmişte karşılaşılan problemlerde izlenen çözüm yolu, bugün karşılaşılan benzer problemlerin çözümünde de izlenir. Bu işletmeci, servis firması yöneticisi ile olan olumlu tecrübelerine dayanarak bu kararı verir.

Operasyonel kararlar günlük konuları içerir ve alt düzey yöneticilerin etki alanında yer alan kararlardır. Belirlilik ortamında verilen bu kararlara örnek olarak tedarikçilere verilecek günlük sipariş miktarı verilebilir.

Bağlantılı olma durumuna göre kararlar, birbirleri ile olan bağlantıları ve aralarındaki ilişki dikkate alındığında statik ve dinamik kararlar olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Bazı karar problemleri yalnız bir defa verilen kararlardan oluşur. Bu tür kararların sonuçları başka bir kararla ilişkili olmayan yapıdadır. Bu tür kararlara statik kararlar denir.

Karar verme sürecindeki altı adımın doğru sıralanışı aşağıdaki gibidir:
1. Adım: Problemin ifade edilmesi,
2. Adım: Amaç ve hedeflerin belirlenmesi,
3. Adım: Problemin çözümü için gerekli bilgilerin toplanması,
4. Adım: Çözüm seçeneklerinin ifade edilmesi,
5. Adım: Seçeneklerin karar kriterleri ile değerlendirilmesi,
6. Adım: En uygun seçeneğin belirlenmesi.

"Karar bilimsel yaklaşımla verilmiş olmalıdır." seçeneği ise karar problemi çözüm yaklaşımlarından biridir. Karar problemi çözüm yaklaşımı, karar vericinin karar verme durumunda sergilediği davranış biçimidir. Karar problemlerinin çözümünde hangi davranış biçiminin belirleneceğine ilişkin birkaç farklı yaklaşım vardır. Bu yaklaşımlardan öne çıkanları; sezgisel karar verme, tecrübeye dayanarak karar verme ve bilimsel yaklaşımla karar verme biçimindedir. Bilimsel yaklaşım tek seçenek değildir. Diğer seçenekler iyi bir kararın taşıması gereken özellikleri yansıtır.

Bu tanıma karşılık gelen ifade karardır. Doğru cevap B'dir.

Amaç veya amaçların çok iyi tanımlanmış olması karmaşıklığın bir sebebi değildir, karar vermede istenen bir durumdur.

Doğru cevap A'dır.

Bilimsel gelişmeler, doğrudan karar verme probleminin elemanlarından bir tanesi değildir. Doğru cevap E'dir.

Doğal durumlar, karar vericinin kontrolünde olmayan ancak sonucu etkileyen karar problemi elemanlarıdır. Doğru cevap C'dir.

Sorudaki tanıma uyan ifade tecrübeye dayalı karar verme yaklaşımıdır. Doğru cevap B'dir.

Karar vericilerin sosyo-ekonomik durumu, bu sınıflandırmaların yapılmasında baz alınan kavramlardan bir tanesi değildir. Doğru cevap D'dir.

Soruda verilen ifade, belirlilik ortamının tanımıdır. Doğru cevap B'dir.

Tanıma uyan operasyonel karardır. Doğru cevap E'dir.

Karar verme sürecinin ikinci adımı, amaç ve hedeflerin belirlenmesidir.

Bu sınıflandırmanın elemanları statik ve dinamik kararlardır. Doğru cevap C'dir.