KARAR MODELLERİ

Karar: Bir iş ya da problem hakkında düşünülerek verilen kesin yargıdır.

Karar verme: Karara ulaşabilmek için gereken tüm aşamaları içeren süreçtir.

Doğru kararı vermek tüm yöneticiler için arzu edilen bir durumdur. Ancak doğru karara ulaşmak, karşılaşılan problemlerinin çoğunun karmaşık yapısı nedeniyle genellikle kolay bir iş değildir. Bu karmaşıklığın kaynağı olarak görülebilecek birkaç faktörün varlığından söz edilebilir. Bu faktörler şu şekilde sıralanabilir ( Grünig ve Kühn, 2009; 1).
• Karar problemine ilişkin ulaşılmak istenen amaç veya amaçlar iyi tanımlanmamış olabilir.
• Problemin nicel ve nitel boyutları söz konusu olabilir ve boyutlar arasındaki ilişkiler her zaman açık bir biçimde ifade edilemeyebilir.
• Problem işletmenin veya organizasyonun birden fazla bölümünü ilgilendirebilir.
• Problemin çok sayıda alternatif çözümü söz konusu olabilir.
• Problemin yaşandığı çevreye yönelik gelecekteki gelişmeler belirsiz olabilir.

Karar problemlerinin iki önemli özelliği bulunmaktadır. Bu özelliklerden ilki; mevcut durumla arzu edilen durum arasındaki farklılık iken ikincisi ise amaca ulaşmak için az iki hareket biçiminin bulunmasıdır.
Bir karar probleminin elemanları; amaç, hedefler ve kriterler, seçenekler, doğal durumlar, olasılıklar ve sonuçlar karar verici olarak sıralanabilir.

Sezgisel karar verme, karar vermede sezgi ve duygu gibi soyut faktörlerin temel alındığı yaklaşımdır. Bu yaklaşımda probleme ilişkin ayrıntılı araştırma ve bilimsel analiz yapılmadan karar verilmesi söz konusudur.

Tecrübeye dayanarak karar verme yaklaşımında karar verici, geçmişte karşılaştığı benzer problemlerin çözümünde elde ettiği tecrübeye dayanarak hareket etmektedir. Geçmişte karşılaşılan benzer problemlerde izlenen çözüm yolu, bugün karşılaşılan benzer problemlerin çözümünde de izlenir. Bir anlamda geçmişte yaşananların gelecekte de geçerli olacağı düşüncesi ile hareket edilir. Buna göre, bu tür karar verme yaklaşımında doğal durumların mevcut problemde de geçmişteki ile aynı olacağı varsayılmaktadır. Bu varsayım, arada geçen zaman içinde doğal durumlara ilişkin olası değişimi dikkate almamaktadır.

Bilimsel yaklaşımla karar verme; karar vericinin problemi bilimsel olarak ele aldığı yaklaşımdır. Karar problemi bilimsel yöntem kullanılarak çözülür. Bu yaklaşımda karar verici sistematik yolla rasyonel kararı vermeye odaklanmaktadır.

Sezgisel karar verme, karar vermede sezgi ve duygu gibi soyut faktörlerin temel alındığı yaklaşımdır. Bu yaklaşımda probleme ilişkin ayrıntılı araştırma ve bilimsel analiz yapılmadan karar verilmesi söz konusudur.
Tecrübeye dayanarak karar verme yaklaşımında karar verici, geçmişte karşılaştığı benzer problemlerin çözümünde elde ettiği tecrübeye dayanarak hareket etmektedir. Geçmişte karşılaşılan benzer problemlerde izlenen çözüm yolu, bugün karşılaşılan benzer problemlerin çözümünde de izlenir. Bir anlamda geçmişte yaşananların gelecekte de geçerli olacağı düşüncesi ile hareket edilir. Buna göre, bu tür karar verme yaklaşımında doğal durumların mevcut problemde de geçmişteki ile aynı olacağı varsayılmaktadır. Bu varsayım, arada geçen zaman içinde doğal durumlara ilişkin olası değişimi dikkate almamaktadır.
Bilimsel yaklaşımla karar verme; karar vericinin problemi bilimsel olarak ele aldığı yaklaşımdır. Karar problemi bilimsel yöntem kullanılarak çözülür. Bu yaklaşımda karar verici sistematik yolla rasyonel kararı vermeye odaklanmaktadır.

Verildiği ortama göre kararlar;
• Belirlilik ortamında karar,
• Belirsizlik ortamında karar,
• Risk ortamında karar
biçiminde sınıflandırılır.

Doğru Yanıt C seçeneğidir.

Dinamik Kararlar
Aynı anda veya farklı zamanda verilen birbirleriyle ilişkili, aynı konuda birbirinin devamı olarak ele alınabilecek kararlardır. 

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Karar verme süreci bir karar probleminin çözümü için gerekli işlemleri içeren bir kurallar dizisidir. Bu süreç birbirini izleyen altı adımdan oluşmaktadır. Karar verme sürecinde izlenen altı adım aşağıda sıralanmıştır.
1. Adım: Problemin ifade edilmesi,
2. Adım: Amaç ve hedeflerin belirlenmesi,
3. Adım: Problemin çözümü için gerekli bilgilerin toplanması,
4. Adım: Çözüm seçeneklerinin ifade edilmesi,
5. Adım: Seçeneklerin karar kriterleri ile değerlendirilmesi,
6. Adım: En uygun seçeneğin belirlenmesi.

Buna göre cevap ; V - I - VI - III- IV - II

Doğru yanıt C seçeneğidir.

Karar verme süreci sonucunda verilen karar bir amaca ulaşmak amacıyla alınmaktadır. Kararın iyi olması, amaca ulaşılıp ulaşılmadığıyla veya bir problem söz konusu ise problemi hangi ölçüde çözümlediği ile ilişkilidir. Doğru karar en iyi sonuca ulaştıran karardır.

Karar Etkili Olmalıdır; İyi bir karar etkili bir karar olma özelliğine sahiptir. Bir kararın etkililiği, ele alınan problemi çözme derecesi ile belirlenebilir. Etkili bir karar uygulandığında karar vermeyi gerektiren sorunu ortadan kaldırmakta ya da fırsat söz konusu ise, fırsat en iyi biçimde değerlendirmiş olmaktadır.

Karar Verimli Olmalıdır; Kararın verilmesi ve uygulanması sürecinde bir maliyet söz konusu olacaktır. Verilen kararın verimli olması, kararın verilmesi ve uygulanması aşamasında ortaya çıkabilecek maliyetin ön görülen düzeyde kalması demektir.

Karar Uygulanabilir Olmalıdır; Verilen kararların uygulanabilirliği kararın değeri üzerinde etkilidir. Buradan hareketle kararın gerçekçi ve mevcut duruma uygun olması kararın kabul edilebilirliğini arttıracaktır.

Karar Zamanında Verilmiş Olmalıdır; Kararın ihtiyaç duyulan süre içinde verilmesi önem taşır. Gecikmiş bir karar, problemin çözümüne bir katkı sağlamayacaktır. Bununla birlikte gerekli inceleme ve araştırmaların yapılmasana izin vermeyecek hızda verilmiş bir karar da beklenen faydanın elde edilmesine engel olabilecektir. Bu nedenle iyi bir karara ulaşmak için karar zamanında verilmelidir.

İyi bir karar bireysel olmak zorunda değildir.

"Belirlilik Ortamında Kararlar" karar verme ortamına göre kararlardan bir tanesidir

Doğru yanıt A seçeneğidir.

"Belirsizlik Ortamında Karar" karar verme ortamına göre kararlardan bir tanesidir.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

"Risk Ortamında Kararlar" karar verme ortamına göre kararlardan bir tanesidir.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

"Stratejik Kararlar" yönetim kademesine göre kararlardan bir tanesidir

Doğru yanıt D seçeneğidir.

"Taktik Kararlar" yönetim kademesine göre kararlardan bir tanesidir.

Doğru yanıt C seçeneğidir.

"Operasyonel Kararlar" yönetim kademesine göre kararlardan bir tanesidir.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

A

A

A

Bağlantılı Olma Durumuna Göre Kararlar
Kararlar, birbirleri ile olan bağlantıları ve aralarındaki ilişki dikkate alındığında statik ve
dinamik kararlar olmak üzere iki sınıfa ayrılır.

A