KARAR MODELLERİ

Karar ağacı, tek aşamalı ya da çok aşamalı karar verme problemlerinde kullanılabilen ve problemde yer alan tüm öğeleri geometrik sembollerle temsil eden grafiksel bir karar tekniğidir.

Karar ağacının öğeleri, karar düğümü, şans düğümü, bitiş düğümü, dal, sonuç ve olasılık biçiminde sıralanır.

Karar ağacı üzerinde karar düğümü kare şekliyle gösterilir.

Karar verici, karar düğümünde en az iki seçenek arasından bir seçim yaparak karar verir.

Şans düğümü karar ağacı üzerinde daire şekliyle gösterilir.

Karar vericinin bu noktaya ulaşırken izlediği yol senaryo olarak adlandırılır.

Bitiş düğümü karar ağacında kısa düşey çizgi ile gösterilir.

Bir şans düğümünün tüm çıktılarına ilişkin olasılıkların toplamı 1 olmalıdır.

Sonuç: Bitiş düğümünde ortaya çıkan parasal tutardır.

Beklenen değer düğüm sonuçlarının ve olasılık değerlerinin matematiksel bileşimidir.

Karar ağacının öğeleri, karar düğümü, şans düğümü, bitiş düğümü, dal, sonuç ve olasılık biçiminde sıralanır. Karar probleminin çözüm sürecinde beklenen değerler hesaplanarak karar ağacına eklenir. Birlik düğümü olasılıklar arasında yoktur. Doğru cevap E'dir.

Karar ağacı üzerinde daire şekliyle gösterilen şans düğümü, rassal değişkeni temsil eder. Şans düğümü en azından iki olası sonucu gösterir. Karar ağacında belirli olasılıklarla belirli değerleri alabilen olayları simgeler. Açıklamalardan da anlaşılabileceği gibi şans düğümü doğal durumlara karşılık gelir. Doğru cevap B'dir.

Karar Ağacı oluşturulurken yatay doğrultuda soldan sağa doğru bir yön izlenir. İlk düğüm genellikle bir karar düğümüdür. Karar düğümü ağaca yerleştirildikten sonra bu düğüme ilişkin karar değişkeninin alabileceği tüm olası değerler, düğümden sağ tarafa çıkan dallar biçiminde çizime eklenir. Doğru cevap A'dır.

Bitiş Düğümü karar ağacında kısa düşey çizgi ile gösterilir. Bitiş noktasını varış düğümü olarak kabul eden dal için nihai sonucu belirtir. Problemin karar veya maliyet yapılı olmasına göre bu nokta üzerinde toplam kâr veya maliyet gösterilir. Karar ya da şans dalından sonra bir bitiş düğümü varsa, bitiş düğümüne bağlanan dal, aynı zamanda bir bitiş dalı olur. Doğru cevap C'dir.

Bir karar düğümünde her bir karar seçeneği için verilen sonuçlar karşılaştırılır ve aralarından en iyisi seçilip diğerleri göz ardı edilir. Tercih edilmeyip göz ardı edilen karar seçenekleri dal üzerine çizilen çift çizgi (// sembolü) ile işaretlenir. Doğru cevap D'dir.

Bayes teoremi, 18. yüzyılda Thomas Bayes tarafından geliştirilen ve karar vermede çok önemli yeri olan sayısal bir analiz tekniğidir. Klasik karar kuramında da kullanılmasına rağmen Bayes teoreminin gerçek yerinin modern istatistik karar kuramı olduğu ileri sürülebilir. Doğru cevap B'dir

Bayes teoreminin bir karar probleminin çözümünde kullanılmasında iki aşama söz konudur. İlk aşamada, elde olan subjektif ve objektif bilgilere göre tahmin edilmek istenen parametrelere ilişkin bilgi öncesi (başlangıç) olasılık dağılımı belirlenir. İkinci aşamada ise örnekten elde edilen ek bilgilere göre parametrelerin bilgi sonrası dağılımı belirlenir ve bu dağılıma göre maksimum kâr ya da minimum maliyet değerini veren hareket şekli belirlenerek sonuca gidilir.

Doğru cevap B'dir.

Bayes formülünün hesaplanmasında koşullu olasılıklardan yararlanılır. Koşullu olasılıklar; bağımlı olaylardan birinin meydana geldiği bilindiğinde, ona bağlı olarak diğerinin meydana gelme olasılığı olarak tanımlanabilir. Doğru cevap D'dir.

Bilgi öncesi olasılık denilmesinin nedeni, bu değerin herhangi bir deneysel veri elde edilmeden önce belirlenmiş olmasındandır. Dolayısıyla bilgi öncesi olasılık, eldeki mevcut bilgi düzeyine göre belirlenen başlangıç olasılığıdır.

Doğru cevap C'dir

Karmaşık karar problemlerinde karar ağacının kullanılması problemi daha küçük parçalara ayırarak diğer bir ifadeyle basite indirgeyerek çözme olanağı sağlar. Strateji tablosu ve ilgili karar ölçütleri yardımıyla çözülebilecek karar problemleri için de kullanılabilen karar ağacı tekniği özellikle birden fazla kararın ardışık olarak verilmesini gerektiren problemlerinin gösterimi ve çözümü için çok kullanışlıdır.

Doğru cevap E'dir.