KARŞILAŞTIRMALI SİYASAL SİSTEMLER

Birleşik Krallık (United Kingdom) endüstri devriminden beri dünya siyasetinin en belli başlı güçlerinden birisi olagelmiş olan ve günümüzde de meşruti monarşi ile yönetilen bir devlettir.

Ülke, Büyük Britanya adası üzerinde güneyde İngiltere (England), Kuzey’de İskoçya (Scotland), Batı’da Galler (Wales) ve ayrı bir ada olan İrlanda’nın kuzeyinde Kuzey İrlanda (Ulster) olarak dört büyük bölgeden oluşmuştur.

16. yüzyılın başlarında İngiltere’de de etkili olmaya başlayan Reform hareketi Kral VIII. Henry’nin papayı siyasal güç mücadelesi yapan bir kral olarak kabul etmesi ve kendisini İngiltere Kilisesi’nin (Church of England) başı ilan etmesiyle sonuçlanmıştır. Böylece kurulan Anglikan Kilisesi Roma’daki Katolik Kilisesi ve Papa’ya karşı önemli bir güç olarak yükselmeye başlamıştır.

Yirminci yüzyılın Dünya Savaşları sonunda tüm imparatorluklar çökmüştür. Birleşik Krallık da bu gelişmeden payını almış ve İmparatorluğun geniş toprakları üzerinde çok sayıda bağımsız ulus-devlet ortaya çıkmıştır. Bu bağımsız devletlerle özel antlaşmalar yapan Birleşik Krallık, onları Britanya Devletler Topluluğu (British Commonwealth) olarak yeni bir statüde bütünleştirmiştir.

Lordlar Kamarası korunarak, tıpkı Taç gibi siyasal gücü törpülenmek suretiyle daha çok bir simgeye dönüştürülmüş, fiilen Avam Kamarası Britanya’nın meşru siyasal karar alma mercii (yetkesi, authority) haline dönüşmüştür

Bu arada 2000’li yıllarda Londra büyük şehir belediye başkanını da halkoyu ile seçme ilkesini kabul eden Britanya Parlamentosu yerinden yönetime daha fazla olanak tanımaya başlamıştır. Böylece merkeziyetçi devlet örgütlenmesi de yerini adem-i merkeziyetçi (yerinden yönetim) ilkelerine göre düzenlenmiş bir uygulamaya terk etmeye başlamıştır. Bu gelişmeler Westminster demokrasisinin mutlak temsili demokrasi özelliğini büyük ölçüde yitirmeye başladığını göstermektedir.

Liberaller ise uzun süredir Britanya’nın üçüncü partisi konumundadırlar.

1945 sonrasında iktidara gelen İşçi Partisi, İkinci Dünya Savaşı sonrasında çöken bir imparatorluk, yıkım içinde bir ekonomi ve güçlü bir siyasal birlik devralmıştır. Hükümet işsizliği düşürmek için yüksek kalkınma hızına ulaşmak, büyük yoksulluk içinde olan kitlelere sosyal hizmetleri, özellikle sağlık hizmetini ucuza veya bedavaya temin etmek hedeflerine yönelmiştir. Bu amaçla ünlü İngiliz iktisatçısı Lord Maynard Keynes’in kuramını yürürlüğe koyan İşçi Partisi hükümeti büyük kamu harcamaları yapmıştır.

Birleşik Krallık ilk kez 1960’larda o zamanki adıyla Ortak Pazar olan AB’ne tam üyelik için başvurmuş, ancak Fransa’nın şiddetli direnci ile karşılaşmıştır. Ancak 1972’de Fransız vetosunu aşabilen Birleşik Krallık Ortak Pazar (AB) üyesi olabilmiştir.

Mart 2017’de Lizbon Antlaşması’nın 50. Maddesini yürürlüğe koyan Britanya hükümeti AB’den ayrılmak için iki yıl sürecek bir müzakere sürecini başlatmış bulunmaktadır.

İrlanda

Oligarşi ile yönetilmektedir.

Halkın siyasal gücünü

Çoğunlukçuluk

Avam kamarası

Muhafazakar parti- İşçi partisi

Halktan ağır vergiler alınmıştır.

Paralı özel okullar kaldırılmış, tüm okullar devlet okulu haline getirilmiştir.

Meşruti Monarşi

Kral ve Kraliçe