KİMYA VE BİYOLOJİ SEKTÖRLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Birçok uluslararası belgeler ve ulusal yasa ve kanunlar ile çalışanların genel ve meslek hastalık arına ve iş kazalarına karşı korunmasına ilişkin düzenlemeler yapılarak iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve zorunluluğu irdelenmektedir. Ülkemizdeki İş Sağlığı ve Güvenliği kuralları 5 bölüm ve 39 maddeden oluşan ve 20.06.2012 tarihinde kabul edilip 30.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile belirlenmiştir.

Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerinden bağımsız olarak kamu ya da özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişidir. 

İşveren: Çalışan istihdam eden tüzel kişiliğe sahip olmayan, gerçek ya da tüzel kişi veya kurum ve kuruluşlardır.

Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve yönergelere uyarak uygulaması gerekli olan diğer yükümlülükleri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir. Bunlar:

Acil durumlarda çalışanların yükümlülükleri aşağıdaki gibidir:
a. Acil durum planında belirtilen konularda alınan önleyici ve kısıtlayıcı uyarılara uymak.
b. İş yerindeki makine, ekipman, alet, ekipman, tesis ve binalarda kendilerinin ve başkalarının sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atacak bir acil durumla karşı karşıya kaldığında; en yakın amirle, acil durumdan sorumlu kişi veya çalışan temsilcisiyle derhal iletişime geçmek.
c. Acil durumu ortadan kaldırmak için işveren ve iş yeri dışındaki ilgili kuruluşlardan olay yerine gelen ekipler tarafından verilen talimatlara uymak.
d. Acil durumlarda kendisinin ve diğer çalışanların hayatını tehlikeye atmayacak şekilde davranmak.

Çalışmaktan kaçınma hakkı; “çalışanın, yaşamı ve sağlığı için yakın ve ciddi bir tehlike olduğu sürece çalışmaktan kaçınması” şeklinde tanımlanmaktadır. Tehlike ise; iş yerinde mevcut ya da harici olabilecek, çalışanı ya da iş yerini etkileyebilecek potansiyel zarar ya da hasardır.

İş yerinde sağlık gözetimi sonuçları koruyucu tedbirlerin alınmasında önemlidir ve bu gözetimler özellikle;
1. Belirli bir hastalık ya da sağlık yönünden olumsuz bir maruziyete neden olduğu bilinen tehlikeli kimyasal maddeye maruz kalmanın konu olduğu,
2. Çalışanların özel çalışma koşullarında hastalık ya da maruziyet ortaya çıkma durumunun olduğu,
3. Çalışanlar üzerinde yapılacak incelemelerin oluşturduğu riskin kabul edilebilir seviyede bulunduğu durumlarda yapılır.

Dekontaminasyon: İnsan vücudu, eşyalar ve çevreye bulaşan kimyasal,
biyolojik, radyolojik ve nükleer ajanlar gibi tehlikeli maddelerin güvenliğin sağlanması amacıyla bulaştıkları ortamlardan azaltılması uzaklaştırılması veya etkisizleştirilmesidir.

Antiseptik: İnsan, hayvan ve bitkilerin dokularına yerleşerek hastalığa yol açan bakteri, virüs, mantar gibi tek hücreli asalak canlıları yok etmek enfeksiyon veya çürümeyi önlemek amacıyla canlı dokuya uygulanan maddelerdir.

İşveren, çalışanlarına en azından temel eğitimleri çalışan, çalışmaya başlar başlamaz mümkün olan en kısa zamanda verilmesine olanak sağlar. Bunlar genel koşullar, sağlık konuları, teknik ve diğer konulardır. 

Teknik Konular
a. Fiziksel, kimyasal ve ergonomik risk faktörleri
b. Elle kaldırma ve taşıma
c. Parlama, patlama, yangın ve yangına karşı
korunma
d. İş ekipmanlarının güvenli kullanımı
e. Ekranlı araçlarla çalışma
f. Elektrik, tehlikeler, riskler ve önlemler
g. İş kazalarının nedenleri ve korunma ilkeleri
ile tekniklerinin uygulanması
h. Güvenlik ve sağlık işaretleri
i. Kişisel koruyucu ekipman kullanımı
j. İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü
k. Tahliye ve kurtarma

114 zehir danışma hattıdır. 177 ise orman yangını acil durum hattıdır.

HEPA (High Efficiency Particulate Air): Büyüklüğü 0,3 mikron olan aerosolleri, en fazla 1,52 metre/dakika hava akım hızı ile en az % 99.97 oranında tutan kuru tip değiştirilebilir filtredir.

Çalışanlara verilecek eğitimler, belirtilen süreler içinde işe alım ve işin sürekliliği sırasında;
a. Az tehlikeli iş yerlerinde en az sekiz saat,
b. Tehlikeli iş yerlerinde en az on iki saat,
c. Çok tehlikeli iş yerlerinde en az on altı saat olarak her çalışan için uygulanır.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu; çalışanların hayatını riske atmamak için gereken tedbirlerin alınmasını, aynı çalışma bölümünde birden fazla işverenin uyumlu bir şekilde çalışmasını, iş yerindeki koşulların sürekli iyileştirilmesini, risk değerlendirmesi yapılarak düzenlenen raporların incelenerek tedbirlerin geliştirmesini sağlayarak işverene katkıda bulunur.

Güvenli istihdam için Kobilerin kurulmasını sağlamak gibi bir amacı yoktur

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 17. maddesinde ise işverenin, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini vermekle yükümlü olduğu belirtilmiştir. Bu eğitimler önce işe başlarken daha sonra çalışma alanı ve görev değişikliği olduğunda ve iş araç, gereç ve teçhizatının değişmesi ya da yeni teknoloji uygulanması durumunda verilmelidir. Eğitimler değişen ve oluşabilecek yeni risklere uygun olarak yenilenmeli, gerektiğinde ve belirli zamanlarda tekrar edilmelidir

Verilecek eğitimler de değişen ve meydana gelen yeni riskler mutlaka dikkate alınmalı ve aşağıda vurgulanan belirli zamanlarda tekrarlanmalıdır:
a. Çok tehlikeli olarak sınıflandırılan iş yerlerinde en az yılda bir kez

b. Tehlikeli olarak sınıflandırılan iş yerlerinde en az iki yılda bir kez.
c. Az tehlikeli olarak sınıflandırılan iş yerlerinde en az üç yılda bir kez.

110 İtfaiye

177 Orman yangını

114 Zehir danışma hattı

156 Jandarma

155 Polis

En az iki yılda bir kez

İş yeri ya da iş değişimi, iş ekipmanı değişimi, yeni teknolojinin uygulanması gibi durumlardan kaynaklanabilecek riskler konusunda eğitimler de verilmektedir. Verilecek eğitimler de değişen ve meydana gelen yeni riskler mutlaka dikkate alınmalı ve aşağıda vurgulanan belirli zamanlarda tekrarlanmalıdır: a. Çok tehlikeli olarak sınıflandırılan iş yerlerinde en az yılda bir kez. b. Tehlikeli olarak sınıflandırılan iş yerlerinde en az iki yılda bir kez. c. Az tehlikeli olarak sınıflandırılan iş yerlerinde en az üç yılda bir kez.

İşçinin giyeceği korumalı kıyafetleri

 Kimyasal madde üreticileri ya da tedarikçileri, işverenin talep etmesi durumunda, risk değerlendirmesi aşağıda belirtilen bilgileri temin etmek durumundadır. Kimyasal madde üreticileri, işverenin istemesi durumunda; • Tehlikeli kimyasalların tehlike ve zararları • İmalatçı ya da satıcılardan güvenlik bilgi formu • Maruz kalmanın türü, seviyesi, süresi • Kimyasalların kullanım koşulları, sıklığı, miktarı • Mesleki etkinliklerinin sınır değerleri • Alınması gerekli olan önleyici önlemlerin etkisi • Sağlık gözetimlerinin sonuçları ile risk değerlendirmesi için gerekli bilgiler

En az on altı saat

Çalışanlara verilecek eğitimler, belirtilen süreler içinde işe alım ve işin sürekliliği sırasında;

İş yerine giren ve çıkan hava HEPA ya da benzeri filtrelerle temizlenmesi/ Çıkan havada gerekli

diğer şıklar B-4 seviyesini ifade etmektedir (tablo 6.2)

Biyotehlike işareti etiketlemesi arzuya bağılı yapılmalıdır

tablo 6.3

Çalışanların sağlığı için ciddi bir risk oluşturabilecek, ancak kesin olarak değerlendirilemeyen biyolojik etmenlerle çalışmanın yapıldığı tüm iş yerlerinde en az 3 koruma seviyesine sahip tedbirler alınmalıdır.

en az 3 koruma seviyesine

I, II ve III

Çalışanın yaptığı işten alınarak tehlikeli kimyasal maddeye maruz kalma riski olmayan başka bir işte çalıştırılması da dâhil, riski önlemek ya da azaltmak için gereken tedbirlerin alınmasında, iş yeri hekimi, iş güvenliği uzmanı, diğer uzman kişiler ya da Bakanlık yetkilileri tarafından sunulan önerileri dikkate alınır.