KONUMSAL VERİTABANI II - Deneme Sınavı - 11

Sürümlenmiş veriyle çalışmanın normal veriyle çalışmaktan büyük bir farkı yoktur. Veriyi sunucudan çağırırken oluşan tek fark oluşturulmuş sürümlerden birini seçmektir. Çalışılan alt dallardaki (child) sürümlerde düzenlenen verinin, üst sürüm ile birleştirilmeden önce geçirdiği bir aşama vardır. Sürümlemede daha önce de bahsedildiği üzere kilit sistemler kullanılmamaktadır ve aynı veri üzerinde aynı anda birden çok kişinin çalışmasını engelleyen bir yapı da yoktur. Bu yüzden veri üzerinde düzenleme yapılma aşamasında güncelleyeceğimiz üst sürüm bir başka kullanıcı tarafından değiştirilmiş olabilir. Bu durum çakışmalara sebep olacaktır.     Veri düzenleme aşamasında iki tür çakışmayla karşılaşılabilir. Bunlar:

Bu çakışmaların oluşturduğu problemleri çözmek için verilerin belli bir uzlaşım içinde olması gerekir. Bu uzlaşımın gerçekleştirildiği aşamaya sürümlerin uygunluğunun sağlanması (reconcilling) denir.

Sürümlerin uygunluğunun sağlanmasında sürümler karşılaştırılır. Eğer konumsal nesnelerin düzenlenmesinde bir çakışmayla karşılaşılıyorsa, yazılımın bu çakışma durumu için sürümlerden hangisinin (kullanıcı tarafından düzenlenen mi yoksa güncelleştirilmiş halinin mi) kullanılacağını soran bir seçenekle karşı karşıya kalınır. Eğer güncelleştirilmiş (hedef) sürüm seçilirse yapılan düzenlemeler, verinin son durumu olarak hedef sürümün üzerine yerleştirilir. Eğer düzenlenen (edit) sürüm seçilirse, düzenlenmede çakışan veriler için düzenlenen sürüm öncelik alınarak yerleştirilir. Eğer çoklu kullanıcılar aynı sürümde çalışıyorlarsa bu sefer de kaydetme sırasına göre sürüm güncellenecektir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Sürümlerin uyumu ve işleme konulmasına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Sürümlerin karşılaştırılmasıyla çakışma sorunları bir karara bağlandıktan sonra düzenlenmiş sürümün işleme konma aşaması gelmektedir. Oluşturulan düzenlemenin sisteme gönderilmesiyle (post) verilen karara göre hedef ve düzenlenen sürümlere göre saptanmış sürüm güncellenecektir. Bu işlem anında sistemde düzenleme yapan başka kullanıcı varsa kendi sistemini güncelleyene kadar oluşan yeni durumu göremez. Gönderilme işlemi bir kez yapıldıktan sonra geri alınması (undo) mümkün değildir. Gönderilme işleminden sonra da düzenleme oturumuna devam edilebilir. Yapılacak işlem proje olarak sona erdiyse sürüm silinebilir ancak silinme esnasında ona bağlı bütün alt sürümlerin de silineceği unutulmamalıdır.

Sürümlerin uygunluğunun sağlanmasında sürümler karşılaştırılır. Eğer konumsal nesnelerin düzenlenmesinde bir çakışmayla karşılaşılıyorsa, yazılımın bu çakışma durumu için sürümlerden hangisinin (kullanıcı tarafından düzenlenen mi yoksa güncelleştirilmiş halinin mi) kullanılacağını soran bir seçenekle karşı karşıya kalınır. Eğer güncelleştirilmiş (hedef) sürüm seçilirse yapılan düzenlemeler, verinin son durumu olarak hedef sürümün üzerine yerleştirilir. Eğer düzenlenen (edit) sürüm seçilirse, düzenlenmede çakışan veriler için düzenlenen sürüm öncelik alınarak yerleştirilir. Eğer çoklu kullanıcılar aynı sürümde çalışıyorlarsa bu sefer de kaydetme sırasına göre sürüm güncellenecektir.

Sürümlerin karşılaştırılmasıyla çakışma sorunları bir karara bağlandıktan sonra düzenlenmiş sürümün işleme konma aşaması gelmektedir. Oluşturulan düzenlemenin sisteme gönderilmesiyle (post) verilen karara göre hedef ve düzenlenen sürümlere göre saptanmış sürüm güncellenecektir. Bu işlem anında sistemde düzenleme yapan başka kullanıcı varsa kendi sistemini güncelleyene kadar oluşan yeni durumu göremez. Gönderilme işlemi bir kez yapıldıktan sonra geri alınması (undo) mümkün değildir. Gönderilme işleminden sonra da düzenleme oturumuna devam edilebilir. Yapılacak işlem proje olarak sona erdiyse sürüm silinebilir ancak silinme esnasında ona bağlı bütün alt sürümlerin de silineceği unutulmamalıdır.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Sürümlerin uyumu ve işleme konulmasına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Konumsal veritabanı sürümleri, birçok farklı iş akış sürecini destekleyebilir. Çoğu organizasyonda iş akışı, ayrık evrelerde gelişim gösterir. İş akışındaki her evre, projedeki farklı bir iş ya da göreve karşılık gelir. Her görev ve işin yönetimi için ayrı bir sürüm oluşturulabilir. Bu oluşturulan sürümlerde gerekli düzenlemeler yapılır ve çalışmanın sonunda oluşturulan bütün sürümler, birleştirme için hazır hâle getirilir. Bu tarzda bir proje yönetimiyle sürümleme, birçok farklı iş akışı için esnek bir veri yönetim çerçevesi sağlar (bkz. Sayfa 151, Şekil 7.8).

Sürüm ağacı, konumsal veritabanında sürümleri ve ilişkilerini göstermede kullanılan yaygın bir sembolojidir. Bir sürüm ağacı oluştururken, organizasyonun iş akışına bağlı olarak istenilen sayıda dal oluşturulabilir. Ancak bilinmelidir ki, ağaç dallarının derinlemesine değil, yatayda çoğalması iş akışının yönetimini basitleştirerek en iyi performansın alınmasını sağlayacaktır. Sürüm uygulama örneklerinden yaygın olarak kullanılanlardan bazıları şu şekilde sayılabilir:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, sürüm senaryolarına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Konumsal veritabanı sürümleri, birçok farklı iş akış sürecini destekleyebilir. Çoğu organizasyonda iş akışı, ayrık evrelerde gelişim gösterir. İş akışındaki her evre, projedeki farklı bir iş ya da göreve karşılık gelir. Her görev ve işin yönetimi için ayrı bir sürüm oluşturulabilir. Bu oluşturulan sürümlerde gerekli düzenlemeler yapılır ve çalışmanın sonunda oluşturulan bütün sürümler, birleştirme için hazır hâle getirilir. Bu tarzda bir proje yönetimiyle sürümleme, birçok farklı iş akışı için esnek bir veri yönetim çerçevesi sağlar (Bkz. Sayfa 151, Şekil 7.8).

Sürüm ağacı, konumsal veritabanında sürümleri ve ilişkilerini göstermede kullanılan yaygın bir sembolojidir. Bir sürüm ağacı oluştururken, organizasyonun iş akışına bağlı olarak istenilen sayıda dal oluşturulabilir. Ancak bilinmelidir ki, ağaç dallarının derinlemesine değil, yatayda çoğalması iş akışının yönetimini basitleştirerek en iyi performansın alınmasını sağlayacaktır. Sürüm uygulama örneklerinden yaygın olarak kullanılanlardan bazıları şu şekilde sayılabilir:

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, sürüm senaryolarına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Saptanmış Sürümün Eş Zamanlı Düzenlenmesi

Çok kullanıcılı uygulamalarda, saptanmış sürümün doğrudan düzenlenmesi sürüm uygulamasının en basit metodudur. Bu iş akışında açık bir şekilde, hiçbir kullanıcı yeni bir sürüm oluşturma ihtiyacı duymaz. Saptanmış sürümde düzenleme yapılmaya başlandığında, konumsal veritabanı düzenlemelerin işleme konana kadar diğer düzenlemelerden izole olarak saklanabileceği isimsiz ve geçici bir alan yaratır. Bu alana sadece o anki kullanıcı ulaşabilir. Kullanıcı yaptığı düzenlemeleri kaydedip oturumu sonlandırdığında, geçici alandaki düzenlemeler saptanmış sürümle birleştirilir. Kullanıcı yaptığı düzenlemeleri kaydetmezse sürüm silinecek ve yapılan düzenlemeler dikkate alınmayacaktır. Eğer birden çok kullanıcının yaptığı düzenlemelerde çakışma gerçekleşirse yani kullanıcı yaptığı düzenlemeleri sisteme kaydetmeden önce saptanmış sürümde değişiklik yapılmışsa, sistem kullanıcıyı uyaracak ve bu koşullara rağmen devam edip etmeyeceğini sorgulayacaktır. Bu stratejinin avantajları, yeni sürümler oluşturmadığı için küçük değişikliklerde kullanışlı bir yöntemdir. Çakışma oluşmuyorsa kaydedilen düzenlemeler doğrudan saptanmış sürüme gönderilirler. Ancak hata yapmaya çok açık bir yapı olması nedeniyle sürekli yedeklenmeye ihtiyaç duyması, uzun süreçli işlemlerin desteklenmemesi ve sistemin karşılaştırma kontrolü esnasında veritabanını kilitleyerek diğer kullanıcıların işlemlerini bitirmesine engel olması stratejinin dezavantajlarıdır. 

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, saptanmış sürümün eş zamanlı düzenlenmesine ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Saptanmış Sürümün Eş Zamanlı Düzenlenmesi

Çok kullanıcılı uygulamalarda, saptanmış sürümün doğrudan düzenlenmesi sürüm uygulamasının en basit metodudur. Bu iş akışında açık bir şekilde, hiçbir kullanıcı yeni bir sürüm oluşturma ihtiyacı duymaz. Saptanmış sürümde düzenleme yapılmaya başlandığında, konumsal veritabanı düzenlemelerin işleme konana kadar diğer düzenlemelerden izole olarak saklanabileceği isimsiz ve geçici bir alan yaratır. Bu alana sadece o anki kullanıcı ulaşabilir. Kullanıcı yaptığı düzenlemeleri kaydedip oturumu sonlandırdığında, geçici alandaki düzenlemeler saptanmış sürümle birleştirilir. Kullanıcı yaptığı düzenlemeleri kaydetmezse sürüm silinecek ve yapılan düzenlemeler dikkate alınmayacaktır. Eğer birden çok kullanıcının yaptığı düzenlemelerde çakışma gerçekleşirse yani kullanıcı yaptığı düzenlemeleri sisteme kaydetmeden önce saptanmış sürümde değişiklik yapılmışsa, sistem kullanıcıyı uyaracak ve bu koşullara rağmen devam edip etmeyeceğini sorgulayacaktır. Bu stratejinin avantajları, yeni sürümler oluşturmadığı için küçük değişikliklerde kullanışlı bir yöntemdir. Çakışma oluşmuyorsa kaydedilen düzenlemeler doğrudan saptanmış sürüme gönderilirler. Ancak hata yapmaya çok açık bir yapı olması nedeniyle sürekli yedeklenmeye ihtiyaç duyması, uzun süreçli işlemlerin desteklenmemesi ve sistemin karşılaştırma kontrolü esnasında veritabanını kilitleyerek diğer kullanıcıların işlemlerini bitirmesine engel olması stratejinin dezavantajlarıdır. 

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, saptanmış sürümün eş zamanlı düzenlenmesine ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Çoklu Projeler

Eğer çoklu projelerin ya da çalışma düzeninin yönetildiği bir veritabanından bahsediliyorsa iş akışı yönetimi için daha iyi yapılandırılmış bir yaklaşıma ihtiyaç vardır. Veritabanındaki proje ve çalışmalar, birçok düzenleme oturumu içerebilir ve bu işlerin süreçleri birbirlerinden çok farklı olabilir. Örneğin, Şekil 7.10’da gösterildiği gibi ayrık projelerden parselle ilgili çalışma bir hafta sürecekken, adresleme sürümündeki çalışma altı ay ya da su altyapısıyla ilgili çalışma birkaç hafta sürebilecektir. Bu şekilde bir çalışma başlatıldığında, saptanmış sürümün altında alt sürümler oluşturulacaktır. Bir veya daha fazla kullanıcı bu sürümleri proje tamamlanana kadar açık olarak tutacaktır. Sürümlerdeki bütün değişiklikler tamamlandıktan sonra kullanıcılar, alt sürümdeki değişiklikleri saptanmış sürümle birleştirecektir. Projenin bitişiyle birleştirilen alt sürümler, daha fazla ihtiyaç duyulmayacağı için sistemden silinirler. Bu tür yapılarda sistem yöneticisinin kullanıcı yetkilerini kısıtlaması gerekebilir. Bu kısıtlarla kullanıcılar alt sürümlerde düzenlemeler yapabilirken, saptanmış sürümü sadece görüntüleyerek güncelleyemeyeceklerdir. Bu şekilde saptanmış sürümün sistem yöneticisi harici bir kullanıcı tarafında güncellenmesi engellenerek saptanmış sürüm hata ve çakışmalara karşı koruma altına alınmış olur. Bu sistemin avantajları arasında; her iş birimin mantıksal bir yolla sürüm olarak ayrılması, birçok düzenlemenin yapılmasına olanak sağlayan uzun işlem süreçleri, kullanıcı kısıtlaması getirilmesi, karşılaştırma ve gönderim süreçlerini desteklemesi sayılabilir. Ancak sistemin çok katlı sürüm konfigürasyonuna imkân sağlaması, delta tablolarındaki kayıt (satır) sayısını arttırarak sorgulamada ciddi performans sorunlarına yol açacaktır. Bu performans sorunu, yapılan düzenlemelerin belirli aralıklarla güncellenmesiyle azaltılabilir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, çoklu projelere ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Kalite Kontrol Sürümlü Çoklu Projeler

Çoklu projelerin iş akışında bir başka yöntem olarak, kalite kontrol sürümü karşımıza çıkmaktadır. Bu saptanmış sürümü yetkisiz ve istemsiz düzenlemelerden korumanın bir başka yoludur. Oluşturulan stratejide, saptanmış sürümden sonra, onun kopyası bir sürüm daha yaratılır ve oluşturulan alt sürümler bu ara sürüme bağlanır (Bkz. Sayfa 154, Şekil 7.11). Bu şekilde kullanıcılar hiçbir zaman doğrudan saptanmış sürümle bağlantı kuramazlar ve yaptıkları düzenlemeler ara (kalite kontrol) sürümde güncellendikten sonra, işi sadece birleştirilmiş verilerin tutarlılığını denetlemek olan bir kalite yöneticisinin kontrolüne gelir. Eğer yapılan düzenlemeler ve birleştirme işleminde bir sıkıntı yoksa bu aşamadan sonra saptanmış sürüm güncellenir. Bu sistemin avantajları ve dezavantajları çoklu projelerle benzerlik gösterir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, kalite kontrol sürümlü çoklu projelere ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Tarihsel Arşivleme

Konumsal veritabanını arşivleme, sürüm oluşturulmuş bir konumsal veritabanında yapılan değişiklikleri kaydetme ve bu kayıtlara erişme imkânı sağlar. Bu yapıda, sürümlemeye ek olarak yapılan her değişiklik bir tarih ile kaydedilir. Arşivleme fonksiyonu aktif edilen konumsal nesne için sürüm oluşturulduğunda yapılan değişikliklerin bilgisi, arşiv tablolarında (archive tables) saklanır. Arşiv tablosunda ana (base) tablodaki veri alanları ve veri satırlarının yanı sıra iki tane tarih alanı bulunur. Bu iki alan, verilen iki tarih değeri için değişikliklerin hangi tarihlerde yapıldığını gösteren zaman aralığı oluşturmada kullanılır (Bkz. Sayfa 154, Şekil 7.12).

Arşivlenmiş bilgi ile konumsal nesnelerle ilgili zamana bağlı sorgulamalar gerçekleştirilebilir. Örneğin, bir parselin verilen bir tarih değeri için nasıl göründüğü sorgulanabilir (Bkz. Sayfa 154, Şekil 7.13). Konumsal veritabanında arşivleme, sürümlemenin özelleştirilmiş bir durumudur. Oluşturulan arşiv tablosundaki kayıtlarda sürümlemede olduğu gibi değişiklik yapılamaz. Bu tablodaki veriler sadece okunabilir türde verilerdir. Tarihsel sürümle bağlantı kurulup özel bir tarih için sorgulama yapıldığında, konumsal veritabanının o tarihteki görünümünü gözleyebiliriz.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, konumsal veritabanının arşivlmeye ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Konumsal Veritabanı Replikasyonu

Sürümlenmiş konumsal veritabanlarının bir ilginç özelliği de yapılan değişikliklerin paylaşılabilmesi ve senkronize edilebilmeleridir. Sürümleme, kullanıcılara tanımlanan hiyerarşide kullanılan sürümler arasında yapılan düzenlemeleri birleştirme imkânı sağlar. Konumsal veritabanı replikasyonu ise sürümleme altyapısını genişleterek, çoklu konumsal veritabanları arasında değişiklikleri birleştirme ve senkronize etme olanağı sağlar. Örneğin, şehrin CBS departmanı veritabanında yapılan güncellemeleri şehrin polis, itfaiye, planlama gibi farklı departmanlarına yayınlayabilir. Buna tek yönlü replikasyon (one-way replication) adı verilir. Basit bir örnekle medya oynatıcımızı (media player) yeni şarkıların yayınlandığı merkezî bir medya uygulamasıyla senkronize etmeye benzetilebilir. Bazı durumlarda da kullanıcılar konumsal veritabanında yapılan değişiklikleri diğer departmanlarla takas etmek isteyebilir. E-posta alıp göndermeye benzeyen bu işlem için iki yönlü replikasyon (two-way replication) özelliği kullanılır. Konumsal veritabanının, diğer konumsal veritabanlarıyla nasıl senkronize olacağı, senkronizasyon özelliklerinden sağlanır. Senkronizasyon düzenli bir aralığa takvimlenebilir ya da belirlenen bir an için gerçekleştirilebilir. Konumsal veritabanı replikasyonu CBS yazılımlarının sağladığı bir veri dağılım metodudur. Konumsal veritabanı replikasyonu ile veri, karşılıklı iki ya da daha çok konumsal veritabanı arasında veri setinin tamamının veya bir parçasının çoğaltılmasıyla dağıtılır. Bir veri seti çoğaltıldığında, verinin bir kopya çifti oluşur. Oluşan çiftlerden biri orijinal konumsal veritabanında bulunurken, ilişkili çift farklı bir konumsal veritabanında bulunur. Kopyalardan herhangi birinde yapılan bir değişiklik sonrasında diğer kopyasıyla senkronize edilerek verilerin eşleşmesi sağlanır. Konumsal veritabanı replikasyonu, sürüm mantığının üzerine inşa edilmiş, topoloji, ağ, ilişkiler gibi konumsal veritabanının bütün veri modellerini destekleyen bir yapıdır. Bu eş zamansız modelde, çoğaltılan yapı (replikasyon) gevşek bir bağla orijinal yapıyla eşleşmiştir. Bunun anlamı her çoğaltılmış konumsal veritabanı bağımsız olarak çalışabilmekte ve buna rağmen yapılan bütün değişiklikler senkron edilebilmektedir. Bu bağımsız çalışma konumsal veritabanı seviyesinde bile gerçekleşebilmekte, örneğin bir kopya “SQL Server” üzerinde çalışırken diğer bir kopya “Oracle” sistemi üzerinde çalışabilmektedir. Konumsal veritabanı replikasyonunun çalışma mantığı, iki konumsal veritabanı arasındaki ilişkinin yönetimidir. Konumsal veritabanının orijinal tarafına üst (parent) replika, orijinal verinin kopyasını içeren konumsal veritabanına alt (child) replika adı verilir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Konumsal veritabanı replikasyonuna ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Konumsal veritabanı replikasyonunun çalışma mantığı, iki konumsal veritabanı arasındaki ilişkinin yönetimidir. Konumsal veritabanının orijinal tarafına üst (parent) replika, orijinal verinin kopyasını içeren konumsal veritabanına alt (child) replika adı verilir. Sürüm sayısının artmasıyla, replikasyonlar arasındaki ilişki bir ağaç şema oluşturularak gösterilebilir (Bkz. Sayfa 155’de, Şekil 7.14).

SDE (Spatial database engine- Konumsal veritabanı motoru) konumsal veriye ulaşılmasını ve yönetilmesini sağlayan bir ESRI teknolojisidir. Veritabanının bulunduğu sunucu ile CBS yazılımının doğru iletişim kurmasını sağlayan bir sunucu bileşenidir.

Replikasyonların anlaşılmasını kolaylaştırmak adına bazı temel özellikleri şu şekilde listelenebilir;

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, konumsal veritabanı replikasyonuna ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Konumsal veritabanında replikasyon üç şekilde gerçekleşmektedir. Bunlar:

Çıkış-giriş replikasyonunda, veri başka bir konumsal veritabanına kopyalanır ve kopyalandığı yerde veri düzenlemeleri gerçekleştirilir. Düzenlemeler bitirildiğinde, derlenmiş veri orijinal konumsal veritabanına geri transfer edilir. Bu replikasyon türünde geri giriş işlemi yalnızca bir kez gerçekleştirilebilmektedir. Giriş yapan veride tekrar düzenlemeye ihtiyaç duyulursa, yeni bir çıkış yapan replikasyonun oluşturulması gerekir. Bu tipte, üst replikasyon ile alt replikasyonda tek yönlü ve tek seferli bir senkronizasyon vardır. Üst replikasyon SDE konumsal veritabanı yapısında olabilirken, alt replikasyon SDE, kişisel (personal) ya da dosya tabanlı (file based) konumsal veritabanı formatlarında olabilirler (Bkz. Sayfa 156’da, Şekil 7.15).

Tek yönlü replikasyon, üstten alta ya da alttan üst replikasyona doğru senkronizasyonun birçok defa sağlanabildiği replikasyon tipidir. Tek yönlü replikasyonlar, sürekli düzenlemelerin yapıldığı bir konumsal veritabanının yönetiminde ya da Web tabanlı harita servisi gibi sürekli güncellenen yayın amaçlı konumsal veritabanlarının yönetiminde kullanılabilir. Tek yönlü replikasyonda da üst replikasyon SDE konumsal veritabanı yapısında olabilirken, alt replikasyon SDE, kişisel (personal) ya da dosya tabanlı (file based) konumsal veritabanı formatlarında olabilirler (Bkz. Sayfa 156’da, Şekil 7.16).

İki yönlü replikasyon tekrar tekrar replika oluşturmadan, yapılan düzenleme ve değişikliklerin hem alt replika yönünde hem de üst replika yönünde defalarca senkronizasyonuna olanak veren replikasyon tipidir. Senkronizasyon ayrı ayrı iki yönde olabileceği gibi aynı anda iki yöne de gerçekleştirilebilmektedir. İki yönlü replikasyon, iki farklı grubun düzenleme yaptığı verilerin paylaşımı durumunda kullanışlı bir yapıdır. Ancak bu tipte konumsal veritabanı hem üst replikada hem de alt replikada sadece SDE yapıda olabilmektedir (Sayfa 157’de, Şekil 7.17).

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. Konumsal veritabanında replikasyon gerçekleştiği üç şekil olan; çıkış-giriş replikasyonu, tek yönlü replikasyon ve iki yönlü replikasyonuna ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Harita, Dünya’nın bütünü ya da bir bölümünün belirli bir ölçeğe göre küçültülerek bir düzlem üzerinde temsil edilmesidir (Çabuk ve Çabuk, 2015). Haritalar ait olduğu bölge ile ilgili çeşitli bilgileri kullanıcıya aktarmaktadır. Bu nedenle de kullanım amaçlarına göre çeşitli türlerde haritalar oluşturulabilmektedir. Örneğin bir bölgenin topografyası, jeolojisi, nüfus bilgileri, trafik bilgileri, yeraltı kaynakları ile ilgili farklı haritalar üretmek mümkündür. Seçilen bölge ile ilgili belirli bilgileri aktaran bu tür haritalara tematik harita denilmektedir.

Doğru yanıt E'dir.

Harita temelde bir ölçeğe bağlı olarak, yeryüzündeki bir alanın ya da bu alanla ilgili belirli bilgilerin, nokta, çizgi ve çeşitli görsellerle temsil edilmesidir. Bu temsili oluşturmak için kullanılan nokta, çizgi ve görseller farklı katmanları oluşturmaktadır. Örneğin, hava fotoğrafı ya da uydu görüntüsü gibi görseller altlık olarak katman oluşturabilir. Noktalar il, ilçe merkezleri ya da kesin olarak bilinen yerleri temsil etmekte kullanılarak farklı bir katman oluşturabilir. Çizgiler yol ya da su ağlarını temsil eden bir katman, poligonlar ise iller ya da binalar gibi kapalı alanları temsil eden bir katman oluşturabilirken, katmanlar çeşitli renk ya da sembollerle özelleştirilebilir. Böylece katmanların üst üste çakıştırılmasıyla tematik haritalar elde edilir. 

Doğru yanıt C'dir.

Konumsal veritabanını oluşturan elemanlara genel olarak bakıldığında temel olarak üç veri kümesinden bahsetmek mümkündür:

• Tablolar: Öznitelik verileri gibi tanımlayıcı metin verilerini içermektedir.

• Konumsal Nesne Tabloları: Tabloların görsel temsili olarak tanımlanabilirler. Tablodaki sütunlarda nokta, çizgi ya da poligon gibi geometrik bilgiler saklanır.

• Raster Veri Kümeleri: Raster veri kümeleri ayrı tematik katmanlar olarak konumsal veritabanında saklanan görsellerdir.

Doğru yanıt E'dir.

Konumsal veritabanını oluşturan elemanlara genel olarak bakıldığında temel olarak üç veri kümesinden bahsetmek mümkündür:

• Tablolar: Öznitelik verileri gibi tanımlayıcı metin verilerini içermektedir.

• Konumsal Nesne Tabloları: Tabloların görsel temsili olarak tanımlanabilirler. Tablodaki sütunlarda nokta, çizgi ya da poligon gibi geometrik bilgiler saklanır.

• Raster Veri Kümeleri: Raster veri kümeleri ayrı tematik katmanlar olarak konumsal veritabanında saklanan görsellerdir.

Doğru yanıt B'dir.

Konumsal nesne tablolarına bağlanacak elemanlar, tablolardan farklı olarak konumsal sorgu ve analizlerde esneklik sağlayacak elemanlardır. Bu elemanlar: 

• Konumsal nesne veri kümeleri (Feature Datasets)

• Topolojiler (Topologies)

• Ağ veri kümeleri (Network Datasets)

• Geometrik ağlar (Geometric Networks)

• Etiket (Annotation)

• Ölçüm (Dimension)

• Çoklu Yama (Multipatch)

olarak sıralanabilir.

D seçeneğinde verilen "Mozaik veri kümeleri" Raster veri kümeleri saklama şekillerindendir. Doğru yanıt D'dir.

Söz konusu projede veri boyutları büyük ancak kullanıcı sayısı bir ile sınırlıysa dosya konumsal veritabanı tercih edilebilir. Dosya konumsal veritabanı bir tek makine üzerinde kurulur. Bütün veri ve veri kümelerini, dosyalar içerisinde bir koleksiyon olarak tutarak veri setlerine kolay ulaşılmasını sağlar (Şekil 8.6). Dosya konumsal veritabanı çoklu kullanıcıyı da destekler. Kullanıcılar veritabanına ulaşabilir ancak aynı veri kümesi üzerinde çalışamazlar. Bu durumdan dolayı diğer veritabanı tiplerine göre daha yavaş bir performansa sahiptir.

Doğru yanıt A'dır.

Konumsal nesne veri kümeleri (Feature Datasets): Aynı konumsal referanslara sahip ve aralarında coğrafi ilişkiler olan konumsal nesne tablolarını bir arada tutan kümelerdir.

Topolojiler (Topologies): Topoloji, konumsal nesnelerin birbirleriyle olan konumsal ilişkilerini belirlenen ölçülerde sınırlar. 

Ağ veri kümeleri (Network Datasets): Ağ analizleri kapsamında ulaşım için geliştirilmiş özel bir ağ modelidir. Yol orta çizgileri, kavşaklar ve dönüş kurallarından oluşur. Yol ve kavşaklar veri kümesinin temel elemanlarıdır. Dönüşler ise yön değiştirme hareketleri ile ilgili bilgileri depolar. 

Geometrik ağlar (Geometric Networks): Geometrik ağlar ise hizmet yönetiminde kullanılan ağ modelleridir. Kendi içerisinde akış yönleri belirli olan şebekelerin analiz edilmesinde kullanılır. Geometrik ağlar bağlantı noktaları (junction) ve kenarlardan (edge) oluşur. Ağ veri kümelerinden farklı olarak bu modelde birbirlerine bağlı olan ağ elemanlarının başlangıçları, sonları ve akış yönleri bellidir. 

Etiket (Annotation): Etiketler harita üzerinde açıklamaların görüntülenmesine yararlar. Etiketler sayesinde konumsal nesneler harita üzerinde metin olarak tanımlanabilirler. 

Ölçüm (Dimension): Ölçüm özel bir etiketleme türüdür. Konumsal nesnelerin boyutlarının gösterilmesini sağlar. 

Çoklu Yama (Multipatch): Üç boyutlu uzayda ayrı bir alan ve hacim kaplayan nesnelerin temsil edilmesinde kullanılırlar.

Doğru yanıt C'dir.

Konumsal Veritabanındaki Veriler

• Öznitelik Tablosu

• Konumsal Nesne

• Harita Simgeleri

• Etiket Konumsal Nesnesi

• Ölçüm Konumsal Nesnesi

• Raster Veri Kümesi

• Raster Katalog

• Topoloji

• Geometrik Ağ

• Ağ Veri Kümesi

Doğru yanıt D'dir.