KÜLTÜR TARİHİ - Deneme Sınavı - 13

1917 Ekim Devriminin kuramcısı ve lideri Lenin, yeni politikalar üretecek ve bunda da başarılı olacaktır.

Tunus 1957’de Cumhuriyet rejimine geçen tek Kuzey Afrika İslam ülkesidir; Dünyanın en kalabalık ülkelerinden olan Endonezya 1945’de bağımsızlığını kazanmıştır.

Afrika'daki İngiliz sömürgeleri Somali, Tanganika, Kenya, Tanzanya; Fransız sömürgeleri Fildişi Sahili, Yukarı Volta, Madagaskar, Mali, Moritanya, Senegal, Çad 1960 sonrası bağımsızlıklarını kazanmışlardır.

Bugün France Presse, Associated Press, CNN, gibi uluslararası ajanslar; Anadolu Ajansı (resmi), Doğan, İhlas Haber Ajansı gibi yerli ajanslar vardır. Bunlardan ünlü ABD ajansı Associated Press (AP) 1848’de kurulmuş olup bugün yetmişin üzerindeki ülkede hizmet vermektedir.

ABD medya imparatorlarından Avustralyalı Rupert Murdoch, yüzün üzerinde çoğu uluslararası televizyon kanalları, reklam şirketleri, dergi ve gazetenin patronudur (çoğunluğu ABD ve İngiliz medyasına ait).

1946’da çıkmaya başlayan ve kısa zamanda büyük tiraja ulaşan Sabahattin Ali, Aziz Nesin, Rıfat Ilgaz’ın birlikte çıkardığı Markopaşa dergisi, toplumcu ve gerçekçi siyasal mizahıyla hem güldüren hem düşündüren önemli bir mizah dergisidir.

Ama modern varoluşçuluğun babası, romanları, oyunları ve aydın kimliğiyle, özellikle 1968 olaylarındaki eylemleriyle ünlenen Fransız yazar ve düşünür Jean-Paul Sartre’dır (1905-1980).

Sürrealizmin kurucularından Louis Aragon, direniş şiirleriyle milli şair, edebiyat ve kültür adamıdır.

Fransız filozof Jean François Lyotard’a göre postmodern durum, İkinci Dünya Savaşı sonrası hem siyasal, hem düşünsel alanda bir inançsızlık ve kuşku halinin başladığı dönemdir.

Yine bir başka önemli isim, şair, siyasetçi ve diplomat Yahya Kemal Beyatlı (1884-1958) şiirlerinde Aruz veznini Türkçeye uyarlamasıyla ve kurduğu ünlü Dergâh Dergisi’yle önemli bir isimdir.

Amerika'da halkın bankalardan kredi çekip borçlanması ve borsaya katılması ile ortaya çıkan dünyanın ilk en büyük ekonomik krizleri arasında yer alan ekonomik kriz 1929 yılında ortaya çıkmıştır.

Amerika Birleşik Devletlerinin 1947' de on altı Avrupa ülkesiyle imzaladığı uzun vadeli yardım planı Marshall Planı'dır.

Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Seyfi Orhon gibi edebi kimliklerin 1922’de çıkarttığı Akbaba Dergisi, 1933’den sonra yeni harflerle yayınlanır. Tek partili dönemde iktidar yanlısı tutum izleyen, zaman zaman muhalif olan dergi, 1977’de yayın hayatına veda etmiştir.

20 Temmuz 1969’da ABD Apollo uzay aracı Ay’a ayak basar. İlk yürüyen insan Neil Armstrong’dur. Ay’ın verimsiz topraklarına bol yıldızlı ABD bayrağı dikilir ve bundan böyle yeryüzü insanlarının
Ay’a ve yıldızlara bakışı değişecektir.

Franfurt Ekolünden, 1960’lı yılların etkileyici ismi Herbert Marcuse (1898-1979) ise, sanat eserinin gerçekçiliği ve politik tutumu yüceltme gibi bir kaygısı olmaması gerektiğini, “sanatın hayatı değil, hayatın sanatı taklit ettiğini savunmuştur.

Birinci Dünya Savaşı sonrasında SSCB’de kurulan Devlet Sinema Enstitüsü, ünlü yönetmen Sergei Eisenstein’ı dünyaya tanıtır, yönettiği “Potemkin Zırhlısı” dünya sinemasının ilk başyapıtlarındandır.

Postmodern düşüncenin belki de en etkili olduğu sanat akımı pop-art’tır.
1960’lara doğru, önce İngiltere, ardından da Amerika’ da birbirinden bağımsız
olarak ortaya çıkan bu sanat akımı, kitle kültürünün taşıyıcılığını yapan görüntüleri
kullandığı için bu isimle anılır. Eserlerde modern dünyayı simgeleyen eşyalar
(yeni çıkan ev eşyaları, yeni trend magazinler ve giyim tarzları, vb) alaycı
tarzda sergilenir

şair, siyasetçi ve diplomat Yahya Kemal Beyatlı
(1884-1958) şiirlerinde Aruz veznini Türkçeye uyarlamasıyla ve kurduğu ünlü
Dergâh Dergisi’yle önemli bir isimdir

İkinci Yeni hareketi, anlamda kapalılığı tercih eder. İmge, metafor kullanımı
öne çıkar, akılcı ve mantıksal tutuma karşı çıkarlar ve bu bağlamda sürrealistlere
yakındırlar. Edip Cansever, Turgut Uyar, Cemal Süreya, Sezai Karakoç, Ece Ayhan
bu kuşak şairleridir.

Fransız romancı Marcel Proust yedi ciltlik devasa eseri “Kayıp
Zamanın İzinde” ile romanda kurgu ve öyküleme tekniğini değiştirecek ve dünya
roman sanatına damgasını vuracaktır.