KÜLTÜR TARİHİ

Mezopotamya olarak adlandırılan bölge Dicle ve Fırat nehirleri arsında kalan bölgedir. Erken gelişmiş kültürler burada (Dicle ve Fırat arası) görülmeye başlanır.

Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Gılgamış Destanı Sümerlerin bize bıraktığı kültürel eserdir. M.Ö.3000’li yıllarda ilk devlet arşivleri Mezopotamya’da çivi yazılı tabletlerle kurulmuştur. Gılgamış Destanı bu arşivlerde ele geçmiştir.

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Babiller küçük krallıkları yeniden bir araya getirerek Mezopotamya’da yeni bir birlik oluşturmuşlardır. Kral Hammurabi Kanunları yazılı olarak kayda alınmış ilk devlet yasalarıdır. Hammurabi, fatih, diplomat ve yasa koyucudur. Kanunlar, 2 m. yüksekliğindeki diorit taşı üzerine yazılmış olup Elam başkenti Susa’da 1902’de ele geçmiştir. 

Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

M.Ö. 13. yüzyılda II. Ramses döneminde Mısır yeni bir gelişim içindedir. II. Ramses, Önasya’daki bir diğer güç olan Hitit İmparatoru Muvattali’ye karşı Kadeş’te savaşır ve Kadeş antlaşmasını yapar. Anlaşma metni Karnak Tapınağında duvara kazınmış, Hitit metni ise Hattuşa’da pişmiş toprak levhalar üzerinde ele geçmiştir. Her iki kral da birbirini kardeş olarak tanıyacak, saldırı anlarında birbirlerine yardımcı olacak ve ülkelerinde barış egemen olacaktır. Taht varisleri de bunu kabul edeceklerdir. 

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Fenikeliler Akdeniz ticaretine hâkim olmayı başarmışlar ve koloniler kurarak yayılım politikası izlemişlerdir. Hatta Kuzey Afrika’daki Kartaca kolonisi çok kısa bir sürede Batı Akdeniz ticaretini ele geçirmiştir. 

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

M.Ö. 2000’de kuzeyden gelen Medler, İran’ın kuzeyine egemen olurken, güneyde Elamlar egemenliklerini sürdürmüşlerdir. M.Ö. 6. yüzyıldan itibaren de Persler, İran’ın egemen ulusu olmuşlardır. Kyros (M.Ö. 559-M.Ö. 530), Pers İmparatorluğunun kurucusu olmuş ve İran ulusunun Güneybatı Asya, Mezopotamya, Mısır ve Anadolu topraklarında söz sahibi olmasını sağlamıştır. Yerel kralları, beyleri veya yönetimleri iç işlerinde serbest bırakmış, yalnızca bölge veya eyalet olarak belirlenen toprak parçalarına ‘Satrap’ adı verilen Pers Valileri yerleştirilmiştir.

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Mittaniler Kuzeyden gelerek Kuzey Mezopotamya’ya hâkim olurlar. Dilleri HintAvrupa dil gurubuna girmektedir. Hitit ve Asurluların egemenliğinde yaşamışlardır. Savaş sanatında süvari (atlı) ve at arabası kullanımını ilk kez dünya kültürüne kazandırmışlardır.
Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

M.Ö. 7. yüzyıldan itibaren kısa sürede Batı Anadolu’daki Helen kolonilerini egemenliği altına alan Lidyalıların adı duyulmaya başlamıştır. Başkentleri Sardes (bugünkü Salihli) yakınında bulunan Paktalos Çayı’ndan (Sart Çayı) çıkarılan elektronu (gümüş-altın alaşımı) kullanarak kraliyet tarafından ağırlığı ve değeri garanti altına alınmış ilk parayı kullanmaya başlamışlardır.Lidya Kralı Kroisos (Karun) tarihte en çok hazineleriyle tanınan güçlü krallardan biridir. 

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Milet, Priene, Efes gibi İyonya kentleri kent planlaması yapılan ilk dünya kentleridir. Miletli Hippodamos (M.Ö. 4.yüzyıl) yaptığı kent planlamasıyla tarihe damgasını vuracak ve sonraki yüzyıllarda Roma kentlerine dek etkisi yayılacaktır. Buna göre, bütün cadde ve sokaklar birbirine paralel ve dik kesecek konumda “ızgara planı” şeklinde dikdörtgen bloklar halinde oluşturulmuştur. 

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Erken gelişmiş kültürler Mezopotamya’da (Dicle ve Fırat arası) görülmeye başlanır. Kentsel oluşum uzun zaman devam etmiş, şehircilik alanında ileri adımlar atılmaya başlanarak büyük şehirler kurulmuştur. Mimarlık gelişmiş, taş ve tuğla kullanılarak daha sağlam yapılar inşa edilmiştir. Kentler organize olmaya başlamışlar ve kent devletleri ortaya çıkmıştır. Zanaatkârlar çoğalmış, iş alanı çeşitlenmiş, döküm ve demir-cilik yaygınlaşmış, tüccarların ortaya çıkmasıyla ticaret gelişmiş ve farklı açılımlar gerçekleşmiştir. Böylece toplum değişim geçirmiş, sosyal farklı tabakalar oluşmuştur. Zengin-Yoksul gruplar belirmiş, rahat yaşam ve fakirlik iyice kendini göstermeye başlamıştır. Bütün bunlar büyük projelerin geliştirilmesine yüksek yapıların (zigguratlar) oluşturulmasına, yani mimarinin gelişmesine öncülük edecektir.

SÜMERLER: Orta Asya’dan ve Doğu’dan geldiklerine dair tezler de vardır. Gerek
yazı, dil, tıp, astronomi, matematik gerekse din, fal, büyü ve mitoloji gibi alanlarda ilk öne çıkan bir toplumdur. Zigguratlar, hem okul, hem tapınak, hem rasathanedir.

Babiller küçük krallıkları yeniden bir araya getirerek Mezopotamya’da yeni bir
birlik oluşturmuşlardır. Kral Hammurabi Kanunları yazılı olarak kayda alınmış
ilk devlet yasalarıdır.

Savaşçı bir millet olan Asurların bu dönemde dünya kültürüne en büyük katkıları savaşlarda kullanılan silahların geliştirilmesi ve ordu kurma düzenidir. Ayrıca, savaşlarda acımasız olmaları, ele geçirilen kentlerin surlarını bile temellerine kadar sökmeleri dikkat çeken unsurlar olmuştur.

Mısır için, M.Ö. 5500-M.Ö. 3500 Neolitik devrimdir. M.Ö. 3500 yıllarında altın-bakır işçiliği geliştirilir.

Mittaniler Kuzeyden gelerek Kuzey Mezopotamya’ya hâkim olurlar. Dilleri Hint- Avrupa dil gurubuna girmektedir. Hitit ve Asurluların egemenliğinde yaşamışlardır. Savaş sanatında süvari (atlı) ve at arabası kullanımını ilk kez dünya kültürüne kazandırmışlardır.

Merkezi bir avlu etrafında gelişen saray yapıları bir anlamda kent gibi yerleşimlerdir. Etrafları surlarla çevrilmediği için Minos halkının barışçı ve ticaretle uğraşan bir halk olduğu kolayca tahmin edilebilmektedir. Knossos, Phaisthos, Mallia, Gurnia en tanınmış saraylardır. Bu sarayların bağımsız birimler mi, yoksa federatif kuruluşlar mı olduğu tartışılmaktadır.

İnsanlar ilk kültür eserlerini taş, ahşap, kemik ve topraktan yapmışlardır. Metal kullanımın başlamasıyla üretimde yeni atılımlara tanık olunmuştur. Öncelikle bakır, daha sonra altın-gümüş, tunç ve en son demir kullanılmaya başlanmıştır. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Tarih öncesi dönemlerin en önemli keşiflerinden birisi de tekerleğin bulunmuş
olmasıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.