KÜLTÜR TARİHİ

Tüm bu sorunlar ve günümüze kadar yap›lan çalışmalar düşünüldüğünde Osmanlı Kültür tarihini yeni yöntemler ışığında yazabilmek için araştırmaların ve yayınların artması gerektiğinden, Osmanlı Kültür tarihini klasik tanımıyla açıklamak daha çok başat kültürün ve sarayın egemenliğindeki bir anlayışın farklı dönemlere göre gösterdiği kurumsallık ve anlayış çerçevesinde olmak durumundadır. Bu coğrafi yapı çok dilli, çok ırklı ve çok dinli grupların bulunduğu bir yapıdır ve hepsinin imparatorluk içerisinde var olmaları belirli yasalara ve farklılıkların korunmasına bağlıdır. Farklılıkların korunması hem başat kültüre karşı, hem de farklı kültürlerin kendi aralarında korunmasını sağlar. Her yeni araştırma yeni verileri de beraberinde getirebilmektedir. O nedenle Osmanlı dünyası ile ilgili günümüze gelen ezber bilgiler geçerliliğini yitirmekte ve yeni bakış açıları ile zenginleşmektedir. Osmanlı İmparatorluğu’nun var olduğu dönemlerin çoğunluğu endüstri öncesi döneme aittir. O nedenle günümüzün anlayış ve değer yargıları ile endüstri öncesi, toprağa dayalı bir feodal sistemi değerlendirmek nesnel bir bakış açısı oluşturmaz. Osmanlı İmparatorlu¤unda yaşayan gayri müslimlerin (Ortodoks, Katolik ve daha sonraları Protestan; Yahudi) kendi dini örgütleri çerçevesinde oluşan kültürel yapısı ve eğitiminin Osmanlı aydınları ile ilişkileri konusu da incelenmesi gerekli bir konudur. Örneğin Balkanlardaki Sırp ve Yunanlıların Leipzig, Bologna gibi eğitimin önde olduğu kentlere eğitim için gidip geri döndükleri bilinmektedir. Bunların çevreleri ile ilişkileri nasıldı, çift kültürlülük ne kadar yaygındı gibi konular üzerinde de durulmalıdır. Osmanlı Kültür tarihini belirli kavramlar altında gruplamak için çok daha fazla disiplinler arası çalışmalar gerekti¤inden; Avrupa ülkelerinin kültür tarihinde olduğu gibi aydınlanma, hümanizma, yeniden doğuş vb... türden ayrışımları Osmanlı kültür tarihi için günümüzde belirlemek eldeki bilgilere göre yanlış genellemelere götürebilir.

Osmanlı tarihi çok geniş bir coğrafi alana yayılmaktadır. Bu alan içerisinde, Osmanlının nispeten kısa süreli elinde bulundurduğu bölgeleri saymazsak, günümüzde kurulmuş olan yaklaşık otuz beş ulus devlet bulunmaktadır. Bu bölgelerin kendilerine özgü Osmanlı öncesi gelenek ve görenekleri, kendi toplumsal bellekleri vardır. Osmanlı toplumu sınıflı bir toplumdur. Dinsel ayrılıkların oluşturduğu farklılıklar kadar, yönetici sınıf ve halk arasında yaşama biçimi açısından büyük farklılıklar vardır. Toprağa bağlanmaya çalışılan göçebeler, toprağa bağlı yaşayan köylüler, köleler, şehirli tüccarlar, askerler, ulema, gayr-i müslimler ve saraya bağlı yöneticiler ve saraylıların bilgi birikimi, yaşama biçimi ve dünyayı algılama biçimleri arasında büyük farklılıklar vardır. Osmanlı devleti, toplumu ve yapısı 14. yüzyıldan 20. yüzyılın ortasına kadar devam etmiş bir devlet olarak, değişik tarihi dönemler yaşamış, dünyadaki farklı gelişimlere ve politikalara çağının gereği ortak olmuştur. Bu kadar uzun bir zaman değişmeden aynı sosyal ve kültürel koşullarda kalabilmesi olanaklı değildir.

Osmanlının diğer Beyliklerle beraber 1299’da bağımsızlığını ilan etmesiyle Osmanlı tarihi ile ilgili kurgular başlar. Erken Osmanlı Dönemi olarak da tanımlayabileceğimiz bu dönem, 15. yüzyıl ortasına, İstanbul’un alınmasına kadar devam eder. Bu süreç bir oluşum ve karışım dönemidir.

Külliyeler dolayısıyla şehirler Sosyal yardım, imaret, tabhane, darüşşifa, kervansaray, medrese; darülkurra, darülhadis, sıbyan mektebi ve ticaret işlevlerini karşılayan Osmanlı kurumlarını içeren değişik işlevli yapıların aynı bani tarafından inşa ettirilip aynı vakfiyede yer alması ile oluşur

Darülkurra: Kuran’ın incelendiği okul; Darülhadis: peygamberin sözleri olan hadislerin öğretildiği okul

Arasta ve Kapalı Çarşılar Osmanlının ticaret kültürünü gösteren yerlerdi. Arastalar bir sokağın iki yanında yer alan dükkânlardan oluşurdu. Bu dükkânlarda esnaf buğday, arpa gibi belirli bir malı veya dükkânında ürettiği ayakkabı, eğer vb... eşyaları hem üretmekte hem de satmaktaydı.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.