KÜLTÜR TARİHİ

Siyasetten estetiğe, edebiyattan ansiklopediye birçok türde önemli kitaplar yazan ve özellikle eleştiri mantığıyla dikkat çeken Diderot (1713-1784) maddeci ve ateist olmasıyla ünlüdür.

Toplumsal Sözleşme adlı bu eser, yeni bir düzen tasarlar. Toplumu tüm üyelerinin birliğiyle kurulan siyasal bir yapı yani Devlet olarak tanımlar. Bireyin doğuştan beri asla vazgeçmeyeceği özgürlüğünü gerçekleştirebileceği düzen karşılıklı bir anlaşma düzeni olmalıdır.

Emmanuel Kant (1724-1804) idealist Alman felsefesinin babasıdır. Kant elbette aydınlanmacı bir filozoftur, ama o daha çok felsefe tarihine yön veren bir bilgi kuramcısıdır ve anlaşılması emek isteyen kavranılması zor bir filozoftur.

Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi’ni yayınlar. Altı yıl süren savaş sonunda, George Washington komutasındaki koloni güçleri, İngiltere’yi yenilgiye uğratır ve İngiltere 1783 yılında Amerika Birleşik Devletlerinin varlığını resmen tanır. 1789’da Anayasanın tamamlanıp onaylanmasıyla yeni bir ulus doğar ve G. Washington ilk devlet başkanı seçilir.

Oluşan Millet Meclisinde ulusal burjuvazi etkilidir.

Senyör ya da asiller hem kazanmakta, yeni topraklar ve imtiyazlar edinmekte hem de halka yeni vergiler yüklemektedir.

18. yüzyıl ortasından itibaren İngiltere’de başlayıp, tarım toplumunu sanayi toplumuna çeviren radikal değişiklik olarak tanımlamak gerekir

Kuzey Almanya’da, 1701’de doğan Prusya Krallığı, nüfuz sahibi, güçlü asil ailelerin ağırlığını taşıyan bir krallıktır.

Fransız düşünür, François Quesnay (1694-1774) ekonominin bir disiplin olarak yapılanmasında önemli bir isimdir. Ünlü “Ekonomik Tablo” adlı eserinde ekonominin yasalarını sorgulamaya girişerek ekonomiyi makro düzeyde (üretim ve üretim sektörleri, tüketim, yatırımlar, üretici ve çalışan sınıflar, gelir, istihdam) tanımlamaya çalışan ilk ekonomi bilimcidir.

Bir diğer filozof İngiliz Adam Smith (1723-1790), yüzyılın en önemli iktisat kuramcısıdır. Ulusların Zenginliği (1776) adlı çok önemli eseri ekonominin ve ekonomi politiğin bir disiplin olarak ortaya çıkmasını ve sistematikleşmesini sağlamıştır

1769’da hidrolik dokuma makinesi yapılır; 1776’da James Watt buharlı makineyi yapar.

Siyasetten estetiğe, edebiyattan ansiklopediye birçok türde önemli kitaplar yazan ve özellikle eleştiri mantığıyla dikkat çeken Diderot (1713-1784) maddeci ve ateist olmasıyla ünlüdür. Ama o her şeyden önce Ansiklopedinin kurucusu ve gerçekleştiricisidir.

Fransız Devrimi sonrası Fransa’nın gururu olan Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) genelde filozof olarak bilinir. Oysa düşünür olma kimliği yanında, usta bir müzisyen ve edebi yazardır. Siyasete olan ilgisi, onu bugün geçmişin siyasi başyapıtlarından kabul edilen “Toplumsal Sözleşme” adlı eserini yazmaya sürüklemiştir.

Halk isyanları azalır ve 2 Kasım 1795’de zorbacı bir rejim getirecek olan Direktuvar Meclisi kurulur. Ancak iki yıl sonra, 4 Ekim 1797’de Napolyon Bonaparte, meclisi fesheder.

Ama Almanya’da asıl güçlü olan felsefedir. Emmanuel Kant (1724-1804) idealist Alman felsefesinin babasıdır.

Bir diğer önemli besteci Franz Joseph Haydn (1732-1809), senfonileriyle, oda müziği eserleriyle ve büyük koral yapıtlarıyla Klasik Batı Müziğine yön veren bir bestecidir. Dünyanın yaradılışını konu edinen ünlü eseri Yaradılış Oratoryosudur.

Özellikle bugün paha biçilemeyen kemanları ve viyolonselleriyle ünlü olan Stradivarius, yaylı çalgı yapımında gerek yapım tekniği gerekse boya tekniğiyle erişilemeyen bir mükemmelliğin yaratıcıdır.

Isaac Newton (1643-1727) evrensel çekim yasası, astronomi bilimi alanında çağının ve sonraki yüzyılın düşüncesini derin boyutta etkileyecektir. Yerçekimi yasasıyla ağır cisimlerin yeryüzüne doğru çekilişini, deniz sularının aya doğru çekilişini, gezegenlerin güneşe doğru çekilişini açıklaması dünya düşünce tarihinde önemli bir aşamadır. Bunun yanında hareket yasaları ve ışığın prizmadan geçirilmesi konusunda, optik çalışmalarıyla ve matematikte türev ve entegral kâşifi olarak bilim dünyasına damgasını vurmuştur. Doğru cevap A'dır.

John Locke (1632-1704) ise, insanın sistemli düşünme sisteminin sezgisel olarak değil, dünyevi deneyimlere ve yaşantılara bağlı olarak oluştuğunu; aklın insan hayatına kılavuzluk edebileceğini; krallıkların mutlak otoriter olamayacağını ve halk ile kral arasında karşılıklı güven duygusu olması gerektiğini vurgulayarak önce İngiltere, sonra Fransa Devrimlerine yön vermiştir. Liberalizmin öncü filozoflarındandır. İktisat alanında ise iki önemli isim yüzyıla damgasını vuracaktır. Doğru cevap D'dir.

İktisat alanında ise iki önemli isim yüzyıla damgasını vuracaktır. Bunlardan Fransız düşünür, François Quesnay (1694-1774) ekonominin bir disiplin olarak yapılanmasında önemli bir isimdir. Ünlü “Ekonomik Tablo” adlı eserinde ekonominin yasalarını sorgulamaya girişerek ekonomiyi makro düzeyde (üretim ve üretim sektörleri, tüketim, yatırımlar, üretici ve çalışan sınıflar, gelir, istihdam) tanımlamaya çalışan ilk ekonomi bilimcidir. Doğru cevap E'dir.