KÜLTÜREL MİRAS YÖNETİMİ

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü (UNCTAD) yaratıcı endüstriler tanımını dört kategoriye ayırmıştır: miras, sanat, medya ve yaratıcı hizmetler. Bu kategorilerden miras, tarihi, antropolojik, estetik ve toplumsal birikimin harmanlanmasıyla şekillenen ürünlerin, etkinliklerin ve hizmetlerin kaynağını oluşturur. El sanatları ve zanaat, folklor ve geleneksel kültür şenlikleriyle iç içe geçmiş olan geleneksel bilgi ve kültürel ifadeler mirasla ilişkilidir. Doğru yanıt C’dir.

Geçmişin izleri diye düşündüğümüzde, aklımıza önce arkeoloji ve tarih ile ilgili kalıntılar gelse de, kültürel miras; kimliğimizle, kültürümüzle, tarihimizle ilgili somut ve somut olmayan varlıkların ve değerlerin tümüdür. Kaleler, saraylar gibi anıt eserler, arkeolojik alanlar, tarihi kentler ve dokular, kültürel peyzajlar kadar dil, gelenek, dans, müzik, tören gibi yaşayan ama somut olmayan değerler de kültürel mirastır. Doğru yanıt C’dir.

Avrupa Konseyi'nin 2005 yılında mevzuata eklenen Toplum için Kültürel Mirasın Değeri Çerçeve Sözleşmesinde(Faro Sözleşmesi) kültürel miras insan hakları kapsamında değerlendirmiş ve bireysel bir hak olarak yorumlamıştır. Sözleşmeye göre herkesin kültürel mirastan yararlanmaya ve kültürel mirasın zenginleşmesine katkıda bulunmaya hakkı vardır (Madde 4) ve bu hak, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde tanımlanan “kültürel yaşama katılım hakkının” özünde var olan bir haktır. Ancak kültürel mirasının tek bir devlet ya da ulusa ait olmadığı ifadesi yer almamaktadır. Doğru yanıt B’dir.

UNESCO Birleşmiş Milletler'in bir ihtisas kuruluşu olup, eğitim, bilim ve kültür alanlarında faaliyet göstermektedir. UNESCO'nun kültür programı kültür ve kalkınma, dünya mirası, somut olmayan miras, silahlı çatışma ve miras, yasadışı kültür varlığı ticareti, su altı kültür mirası, somur kültür mirası ve müzeler, kültürler arası diyalog, yasal düzenlemeler ve acil durum yönetimi gibi temel konuları içermektedir. Doğru yanıt D’dir.

Toplum İçin Kültür Mirasının Değeri Çerçeve Sözleşmesi (Avrupa Konseyi, Faro, 2005), kültür mirasının, insan haklarına ilişkin belgelerde tanımlı kültürel yaşama katılım ilkesi açısından işlevine ve kültürel çeşitliliğin artırılması ile kültürler arası diyaloğun yükseltilmesi için bir kaynak oluşuna dikkat çekmektedir. Kültürel İfade Çeşitliliğinin Korunması ve Geliştirilmesine İlişkin Sözleşmesi (UNESCO, 2005), tüm toplumların yararı adına kültürel ifade çeşitliliğinin içinde var olabileceği ve devamlılığını sürdürebileceği bir çevre oluşturmayı amaçlamaktadır. Avrupa Mimari Mirasının Korunmasına İlişkin Sözleşmesi (Avrupa Konseyi, Granada, 1985), Avrupa'nın mimari mirasının korunması ve bu korunmanın etkin olabilmesi için gerekli ortak politikaları belirlemektedir. Doğru yanıt A’dır.

2004 yılında, 5226 sayılı yeni kanun ile kültürel miras yönetimi ve finansmanı konularında dünyadaki yeni açılımları yansıtan değişikler yapılmıştır. Yasanın üçüncü maddesi ‘kültür varlıkları’, ‘tabiat varlıkları’, ‘sit’, ‘ören yeri’ kavramlarını tanımlamaktadır.   Buna göre sit alanı, tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin ürünü olup, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları, kültür varlıklarının yoğun olarak bulunduğu sosyal yaşama konu olmuş veya önemli tarihi hadiselerin cereyan ettiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat özellikleri ile korunması gerekli alanlardır. Ören yeri kavramı ise, sit alanından farklı olarak, “insan emeği kültür varlıkları ile tabiat varlıklarının birleştiği ve topoğrafik olarak tanımlanabilecek, belirgin özelliklere sahip alanlar” olarak tanımlanmıştır. Doğru yanıt C’dir.

Türkiye’de kültürel miras konusunda 2000’lerde çıkan yeni yasa ve yönetmelikler yerel yönetimlere de bazı sorumluluklar yüklemiştir. Bu bağlamda İl özel idareleri, belediyeler ve büyük şehir belediyelerin kültürel miras yönetiminde belirleyici olmaya başlamıştır. Doğru yanıt E’dir.

Taşra teşkilatı, merkezin hiyerarşik yapısı içinde yetki genişliği ilkesine göre illerde kurulur. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün taşra teşkilatı müze müdürlükleridir. Doğru yanıt B’dir.

Mazbut Vakıflar, 5737 Sayılı yeni Vakıflar Kanununa göre kurucuları ve mütevellileri ölmüş, idaresi Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılan ve bir bütün halinde Tüzel Kişiliğe sahip olan vakıflardır. Bu vakıflara örnek Osmanlı İmparatorluğu döneminden Cumhuriyet’e geçen hanedana, Osmanlı tebaasından kişilere ait vakıflardır. Birçok medrese külliye ve cami bu kategoriye girer. Doğru yanıt C’dir.

Koruma, uygulama ve denetim bürolarının kurulması; kamulaştırma; yönetim alanı ve yönetim planıyla ilgili görev ve yetkiler taşıma; taşınmaz kültür varlıklarının onarımına yardım sağlanma ve katkı payı, İl Özel İdaresi ve Belediyeler’in kültürel mirasa ilişkin sorumlulukları arasındadır. Tüzel kişilerin mülkiyetinde bulunan cami ve benzerlerini korunması Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğu altındadır. Doğru yanıt E’dir.

Konu aldı"ı sektörün kültür olması ve yaratıcılık içermesi sebebiyle
kültür ekonomisine “yaratıcı ekonomi” de denmektedir.

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü (UNCTAD) yaratıcı endüstriler tanımını dört kategoriye ayırmıştır: miras, sanat, medya
ve yaratıcı hizmetler.

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü (UNCTAD) yaratıcı endüstriler tanımını dört kategoriye ayırmıştır: miras, sanat, medya
ve yaratıcı hizmetler. Bu dört grup da dokuz altgruba bölünmüştür. Medya altgrup değildir. dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Doğal miras kategosinde kültürel boyutu olan doğal sitler, kültürel peyzajlar gibi, fiziki, biyolojik ve jeolojik formasyonlar vs. bulunmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

Sualtı Kültür Mirasının Korumasına İlişkin Sözleşme (UNESCO, Paris, 2001): Su altında bulunan ve kültürel veya tarihi değere sahip her türlü insanlığa ait iz bu sözleşmenin kapsamına girmektedir. Sözleşme su altı kültür mirasının korunmasının yanı sıra bu mirasın yasadışı ticarete konu olmasını engellemeye yönelik düzenlemeler de içermektedir. 56 üyesi olan sözleşmeyi Türkiye henüz imzalamamıştır. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Osmanlı’da arkeoloji faaliyetlerini kurumlaştırmak yönünde atılmış ilk büyük adım 1869 yılında hazırlanan yedi maddelik, ilk eski eser düzenlemesidir (Asar-ı Atika Nizamnamesi). Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Yine Osmanlı döneminde, 1906 yılında yapılan yeni yasal düzenlemede kültür varlıklarının ama özellikle de arkeolojik varlıkların yönetimi, İstanbul Arkeoloji Müzesi’ndeki Müzeler Genel Müdürlüğü’ne verilmiştir. Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Bugün, Türkiye’de kültür va tabiat varlıklarının her türlü araştırmasının, korunmasının ve yönetiminin kurallarını belirleyen düzenleme 1983 yılında kabul edilen 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’dur. Dolayısıyla cevap C şıkkıdr.

Buna göre yeni kamu yönetimi anlayışı aşağıdaki ilkelere dayanmaktadır. Bunlar:
• Performans, verimlilik, etkinlik ve hesap verebilirlik
• Özelleştirme ve yerelleşme
• Müşteri, yurttaş merkezli hizmet anlayışı
• Faydalanıcıların memnuniyetini artırma
• Şeffaflaşma ve katılımcılık'tır.

Kamulaşma ve merkezleşme bunlardan biri değildir.

Merkezi yönetimden merkezin taşra birimlerine yetki devrine “yetki genişliği” denir. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.