KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 34

Güç aralığı Enformasyon Sistemleri kuramının belirlediği insan etkinliklerinden biri değil Hofstede'nin geliştirdiği Kültürel Boyutlar Kuramı'nın Temel kavramlarından biridir.

Kültürün işlevlerinden biri de üyelerinin iç dünyası ile dış dünya arasına seçici perde çekmektir. Bireyler bu seçici perde sayesinde dış dünyada olup bitenleri kendi kültürlerinin penceresinden görür ve anlamlandırır. Böylelikle farklı iletişim davranışı geliştirirler.

Bağlamlama süreci

Dar bağlamlı kültür üyeleri belleklerini doğrudan kendilerini ilgilendirmeyen konulardaki bilgilerle doldurmadıkları gibi çok miktarda enformasyondan yararlanıp sözel kodlara dönüştürüp anlam yaratırlar.

Kültür

Belirsizlikleri anlamak ve kontrol etmek için sakin ve kontrollü davranış belirsizlikten sakınma derecesi düşük olan toplumlarda görülür.

Kesin gerçeğe ulaşmakla ilgili olup geleceğe hazırlık yapmaya göreceli olarak az eğilimli ve hızlı sonuç alamaya hevesli olmak kısa dönem zaman yönelimine sahip toplumlarda yaygın olarak görülür.

Enformasyon Sistemleri Kuramı kültürün sözsüz bileşenlerini açıklamaya ve iletişim üzerindeki etkilerini ortaya koymak amacıyla geliştirilmiştir.

Amerikalı antropolog Edward Twitchell Hall (1914-2009) “primary message systems” (birincil bildirim sistemleri) olarak adlandırdığı insan etkinliklerinin bütün insanlarda ortak olduğunu ileri sürmüştür. Bu etkinlikleri de etkileşim, toplumsal yaşam, geçimini sağlama, iki cinsiyetlilik, mekânı kullanma, zamanı kullanma, öğrenme, oynama, savunma ve maddeden yararlanma olarak sınıflandırmıştır (Hall 1973: 38). Hall’e göre, insanlar bu temel etkinlikler nedeniyle ortaya çıkan ihtiyaçlarını farklı şekillerde karşılamakta, sonuçta da farklı kültürel birikimlere sahip olmaktadır.

Egemenlik mekânının genişliği de kültürden kültüre değişir. Toplumsal hiyerarşi ve bireylerin toplum içindeki yerleri egemenlik mekânlarının genişliğini belirleyen önemli etkenlerdir. Bir toplumda hiyerarşi piramidi ne kadar yüksek ve dikse, piramidin tepe noktasına yakın düzeylerdeki bireylerin egemenlik mekânları o kadar geniş olur. Batı toplumlarında hiyerarşi piramidi daha yayvandır. Bu nedenle toplumda bireyler arasındaki güç farklılığı azdır. Dolayısıyla da bireylerin egemenlik mekânları birbirine yakındır.

Polikronik kültürlerin üyeleri için insanlar arasındaki etkileşimin kendisi zamandan daha önemlidir. Bu kültürlerde zaman bir nokta olarak algılanır ve bu nedenle de kolay anlaşılan bir kavram değildir. Yani zaman geçip gitmez, biri giderse diğeri gelir, bitip tükenmez, biriktirilemez, tasarruf edilemez, harcanmaz, satın alınmaz. Bu nedenle birçok etkinlik eşzamanlı olarak devam eder.

Gece ve gündüz, mevsimler ve ayın hareketleri de insan yaşamını etkileyen ve zamana bağlı doğal ortamımızın ayrılmaz parçalarıdır. Doğanın belirlediği zamanlamaya doğal zaman adı verilir. Doğal zaman insan yaşamının şekillenmesinde belirleyici rol oynar. İlk Çağlarda insan etkinlikleri doğal zaman dilimlerine göre belirlenirdi.

Bilgi, inanç, fikir ve düşüncelerin dışında kalan ve yaşamımızı kolaylaştıran insan yapısı her şeye maddi kültür ürünleri denir.Maddi kültür ürünleri kültürün maddi olmayan, soyut ürünlerinden ayrı düşünülemez. Bunlar, birbirinin hem nedeni hem de sonucudur. Giyimden yiyeceklere, barınaklardan üretim araçlarına kadar her şey kültürün ürünüdür ve kültürden kültüre farklılık gösterir.

Dar bağlamlı kültürlerin üyeleri iletişim sürecinde genellikle ayrıntılı enformasyon içeren iletiler gönderirler.Böylece konu ile ilgili ayrıntıları da kapsayacak bilgi sahibi olurlar. Bu nedenle dar bağlamlı kültürün üyeleri, iletişim konusu olan alanda çok soru sorar, ayrıntıları merak ederler. Kendilerine bir görev verildiği zaman görevin ayrıntıları ile ilgili sorular sorarak kendilerinden ne istendiğini tam olarak öğrenmeye çalışırlar. Dar bağlamlı kültürlerin üyeleri yaygın olarak sözlü kodlardan yararlanırlar.

Kültürel boyutlar kuramı Hollandalı işletme bilimci Geert Hofstede tarafından geliştirilmiştir. Çok uluslu şirketlerde ulusal kültürlerin işletme değerleri ve kültürü
üzerindeki etkilerini araştırmayla işe başlayan Hofstede, bütün kültürlerin karşılaştırılabileceği dört temel boyut olduğunu ileri sürmüş ve kültürleri bu boyutlardaki
yerlerine göre birbiriyle karşılaştırmıştır.

Hofstede, kendinden önce yapılan araştırmalarda saptanmış olan, toplumların ortak temel sorun alanlarını farklı terimlerle kültürel boyut olarak ifade eder:
• birey otorite ilişkisi: Güç aralığı,
• birey ile grup arasındaki ilişkiler: Bireycilik- ortaklaşa davranışçılık,
• erkek ya da kız olarak dünyaya gelmenin toplumsal etkileri: Erillik-dişillik,
• bilinmeyen karşısında tutum: Belirsizlikten sakınma.
Kurama göre, bütün kültürlerin bu boyutları ölçülebilir.

Kodlar, iletişimde yararlandığımız farklı ögelerden (element) oluşur. Bu ögelere işaret denir. Her kod, başka işaretlerle birleştiğinde farklı anlamlar yaratan işaretlerin bir araya getirilmesiyle oluşturulur.

Kodlar sadece kendilerini oluşturan işaretler ve ögelerle anlam kazanmaz. Aynı zamanda kodların içinde oluşturulduğu bağlam da taşınacak anlamın yaratılmasında önemli rol oynar.

Bazı etkenler duyu organlarımızın anatomik yapısı ya da fiziksel nedenlerle algılanabilir olsalar da kültürün bilişsel yapıyı şekillendirmesi nedeniyle algılanmazlar. Bunun nedeni her insanın, kendi kültürü tarafından şekillenmiş bir algı süzgecinin olmasıdır.

Hall, bunlara benzer iletişim davranışlarına dayanarak “bağlamlama” kavramını ortaya atmıştır. Bağlamlama, iletişim sürecinde bir uyarının toplam anlamını yorumlarken bağlamsal göstergelere dikkat etmek, onları tanımak ve diğer iletişimsel ögelerle birlikte değerlendirmek demektir. Burada “bağlamsal gösterge” terimi, iletişime katılanlar arasındaki bireysel ilişkiler, onların sözsüz ifadeleri, fiziksel ve toplumsal ortamı da içeren bütün dolaylı mesajları ifade etmektedir.