KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 20

En güçlü toplumsal normun yasa olması

Ekonomi

Kültürlerarası iletişim

Zamanın ve mekânın kullanılması da dâhil olmak üzere her türlü davranış; jestler, mimikler, genel olarak yüz ifadesi, bedensel duruş, temas, giyim ve görü­nüş, sözlü olmayan sesler, sessizlik, susma ve koku, anlam aktarımında yararlanı­lan sözsüz iletişim davranışlarıdır.

Grup üyelerinin davranışlarını şekillendiren halk hukuku bileşenlerinin hiç-biri yazılı değildir. Bireyler çocukluklarından itibaren aile ve yakın çevrelerinden neyin hak olduğunu, hakkını elde etme yollarını öğrenirler. Bunun yanında her hak ihlalinin karşılığında uygulanan yaptırımların gücü ve dereceleri de öğrenilir. Bireyin ülke genelinde geçerli olan ve devlet eliyle uygulanan yasalar, verilen haklar ve uygulanan yaptırımlar da kültürün “hukuk penceresi”nden ve kültürce şekillenen biçemde algılanır. Bu nedenle yasalarda suç sayılan bazı davranışlarda bulunan, eylemleri gerçekleştirenler bazı durumlarda halk tarafından kahraman gibi karşılanır. Bunun nedeni, bir eylemi yasa suç saydığı hâlde halk hukukunun suç saymaması, hatta bir hak ya da görev olarak bireye vermesidir.

Sözsüz iletişim davranışları tama­men görerek, izleyerek ve taklit ederek, enformel yollardan öğrenilir.

Zaman dünya üzerindeki kültürler tarafından temelde üç şekilde algılanır.

Bunlar,

Sözsüz iletişimin temel işlevleri;

Zamanı nokta olarak algılayan kültürlerde gelecek kavramı yoktur.

Bunun nedeni, bir eylemi yasa suç saydığı hâlde halk hukukunun suç saymaması, hatta bir hak ya da görev olarak bireye vermesidir.  Son yıllarda medyada gittikçe daha sık yer almaya başlayan “kadına karşı şiddet” kullanımı ile ilgili haberler buna örnek gösterilebilir. Grup içinde yerleşmiş davranış örüntülerinin dışına çıktığı ileri sürülen kadınlar halk hukukunca belirlenen yaptırımlara maruz kalmaktadırlar. Toplumsal değişme sonucunda halk hukuku ile yazılı hukuk arasındaki farklılıklar azaldıkça bu tür sorunlar da azalır. “Hukuku üstün kılmak” deyimi ile ifade edilmek istenen de budur.

Kuzey Amerika kültürlerinde, her bir sosyal durum için karakteristik olan birçok “mesafe bölgeleri” vardır (Hall, 1969: 113).

Akdeniz kültürlerinde de mekân farklı biçemde algılanır. Bu kültürlerin üyele­ri, birbirlerine Kuzey Avrupalılar, Kuzey Amerikalılar ve İngilizlerden daha yakın dururlar.

Güç aralığı büyük olan ortaklaşa davranışçı kültürlerde, bireylerin ait oldukla­rı toplumsal kesim, meslek grubu ve statülerine uygun biçimde ve tekdüze giyin­mesi eğilimi gözlenir.

Türkler için, karşılaştığı arkadaşını, nerede olursa olsun yanaklarından öpmek olumlu bir davra­nış olarak algılandığı hâlde, güç aralığı ve ortaklaşa davranışçılık boyutlarında Türk kültürüne yakın olan Japon kültüründe bireylerin topluma açık yerlerde birbirini öpmesi normal karşılanmaz.

Kuzey Amerika kültürlerinde gözlerin iletişim sürecinde altı işlevini saptamıştır (Leathers, 1986: 42). Ona göre, gözler;

Sanatın ilgi gördüğü toplumlarda sanat eserleri zamanla alınıp satılan meta durumuna gelmiştir. Sevdikleri şarkıları dinlemek için konserlere gidemeyen insanlar, konser biletinden daha az para ödeyerek plakları, kasetleri ve elektronik kayıtları almaya başladılar. Kitaplar çeşitli dillere çevrilerek farklı ülkelerde yaşayan, farklı dilleri konuşan insanlara ulaştı. Sinema filmleri tüm dünyaya dağıtıl-maya başlandı. Televizyonlar farklı ülkelerde yapılmış programları yayınladılar. Böylece ortaya bir “kültür endüstrisi” çıktı.

Tatlar, kokular, görüntüler ve ilişkiler insanları bağlayan kültürel öğelerdir.

Her kültürün kendine özgü iş ve çalışma anlayışı vardır. Söz gelimi, Anadolu kültüründe iş yeri kutsaldır ve “ekmek teknesi” olarak adlandırılır. İş yerine bağlılık, sadakat erdem sayılır. Bu nedenle aynı iş yerinde uzun süre çalışmak olumlu bir davranış olarak görülür. “Kıdem” denilen, iş yerinde çalışma süresini ifade eden kavram önemsenir. Oysa sanayileşmiş ülkelerin ve özellikle Batı kültürlerinin çoğunda iş yeri emeğin paraya çevrildiği yerlerdir. Emek, bilgi ve becerinizi anlaştığınız bedelle işverene satarsınız. Anlaşmanın gereklerine iki taraf da uymak zorundadır.  Uzun süre bir yerde çalışmış olmak olumlu bir izlenim bırakmaz. Bireyler zaman içinde kendilerini geliştirmeli, mesleki deneyim kazandıkça emek haklarını artırmalı, daha yüksek ücretle başka iş yerine geçmelidir. Eğer uzun süreden beri aynı iş yerinde çalışıyorsa öğrenme güçlüğü çekiyor ya da daha iyi bir iş bulamıyor demektir. İşletmeler kârlılık temeline dayandığı için “iş yerine sadakat” diye bir şey olamaz. İş yeri karlılığını yitirirse çalışana sadık kalıp ücretini ödemeye devam etmeyeceğine ya da yönetimi veya sahibi değiştiğinde kişisel ilişkiler kalmayacağına göre sadakatin anlamı yoktur. Batı kültürlerinin mensupları bu düşünceler çerçevesinde iş yerini “ekmek teknesi” olarak kabul etmezler.

İstemli İletişim Yaklaşımı olarak
tanımlanan yaklaşım ancak belirli alanlarda geçerlidir ve gündelik yaşamımı-
zın büyük bölümünde istemsiz iletişim süreçleri içinde yer alırız. Söz gelişi yolda
yürürken karşılaştığımız insanların çoğuna dikkat etmeyiz. Çoğu da bize dikkat
etmez. Sadece dikkatimizi çeken bireylere bakar ve onlarla ilgili anlamlar oluş-
turabiliriz. Elinde kitaplar olan genç birinin öğrenci olabileceğini, bir başkasının
giysilerinin yakıştığını ya da yüz ifadesine bakarak birinin üzüntülü olduğunu
düşünebiliriz. Aslında bu bir anlam yaratma süreci, yani iletişim sürecidir ve diğer
taraf bu sürece istemeden katılmıştır

İstemli İletişim Yaklaşımı olarak
tanımlanan yaklaşım ancak belirli alanlarda geçerlidir ve gündelik yaşamımı-
zın büyük bölümünde istemsiz iletişim süreçleri içinde yer alırız. Söz gelişi yolda
yürürken karşılaştığımız insanların çoğuna dikkat etmeyiz.