KÜRESELLEŞME VE KÜLTÜRLERARASI İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 2

Alternatif Medya

Edward Said

Hegemonya

Kesinlikle kâr güdüsü taşımayan alternatif medya, ana akım medya içinde yer verilmeyen gerekli ve belirli bir amaç uğruna mücadele vermek üzere var olur. Yeraltı ve alt kültür bu medya türü için kullanılan diğer sözcüklerdir. Dolayısıyla doğru yanıt D seçeneğidir.

Medya, bilgilendirme, eğlendirme, haber verme, eğitme gibi işlevleri yerine getirir. Bir televizyon dizisi, insanların boş zamanlarını tüketmesini sağlar ve onları eğlendirir. Buna göre “eğlendirme” işlevini yerine getirdiği söylenebilir. Dolayısıyla doğru yanıt B seçeneğidir.

Temsil; insanları, olayları ve olaylar dünyasını nasıl anladığımız ve diğer insanlara şeylerle ilgili karışık düşüncelerimizi nasıl anlattığımız veya dil yoluyla bu kelimeleri kullanarak diğer insanlarla nasıl iletişim kurduğumuzdur. Kısaca temsil, aklımızda bulunan kavramların anlamlarının dil yoluyla yaratılmasıdır. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Yansıtıcı yaklaşıma göre anlam, gerçek dünyadaki nesne, kişi ve olaylarda saklıdır. Dil bir ayna gibi dünyada var olan gerçek anlamları yansıtır. Buna göre, göstergeler ve temsil ettikleri nesneler arasında bir ilişki vardır. Bu görüşlerin aksine, anlamı oluşturanın sosyal aktörler olduğunu savunan yaklaşım ise inşacı yaklaşımdır. Dolayısıyla doğru yanıt E seçeneğidir.

Medya insan kategorilerini ve belli insanların niçin belirli kategorilere dahil edilmesi gerektiğine dair anlayışımızı düzenler. Bu kategoriler medyada olduğu kadar gerçek hayatta da insanları yargılamak için kullandığımız düşünme sürecimizin bir parçası hâline gelir. Medya temsilleri kitlelere sunarken belli yolları kullanır. Bunlardan biri örneklerle temsil etmedir. Örneğin, kadınların, öğrencilerin ya da çalışan kişilerin temsil edilme biçimleri medyada oluşturulur ya da bizim tarafımızdan medya aracılığı ile anlaşılır. Soruda verilen örnek de medyanın temsilleri kitlelere sunarken kullandığı örneklerle temsil etme yoluna işaret etmektedir. Dolayısıyla doğru yanıt C seçeneğidir.

İsviçreli dil bilimci Ferdinand de Saussure (1857- 1913) ve Amerikalı mantık-bilimci Charles Saunders Peirce (1839-1914) gösterge bilimin kurucularıdır. Saussure’ün ölümünden sonra öğrencileri tarafından kitap hâline getirilen “Genel Dilbilim Dersleri” (1916) adlı ders notlarında yazar, genel bir gösterge bilimin varlığından söz etmektedir. Dolayısıyla doğru yanıt B seçeneğidir.

Soruda verilen açıklamaya göre; insan ve fotoğrafı ile şehir ve haritası görüntüsel göstergeye örnektir. Duman ateşin, gölgesi ağacın belirtisidir. Adalet ve terazi arasındaki ilişki ise bu biçimde doğrudan değildir; bir tür uzlaşmaya dayanır. Yani simgeseldir. Dolayısıyla doğru yanıt C seçeneğidir.

Louis Althusser, devletin ideolojik aygıtlarının yanı sıra devletin baskı aygıtları gibi bir ayrıma gider. Buna göre; eğitim, din, iletişim gibi unsurlar devletin ideolojik aygıtları; ordu, polis, hapishane gibi unsurlar ise devletin baskı aygıtlarıdır. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Toplumsal roller; kazanılmış ve atfedilmiş roller olarak sınıflandırılabilir. Atfedilmiş rollerin içine cinsiyet, akrabalık bağları dahil edilirken, kazanılmış rollerdeki temel belirleyici bireysel çabadır. Bireyin kendi performansı ile kazandığı statü tamamen kişisel çabaların ürünüdür. Buna göre, kadın olmak ve Türk olmak atfedilmiş roller iken; sanatçı olmak ve milletvekili olmak kazanılmış rollere örnektir. Dolayısıyla doğru yanıt B seçeneğidir.

Irk ve etnisitenin Batılı temsillerine karşı muhtemelen en kabul görmüş eleştiri Filistinli kültür eleştirmeni Edward Said’in oryantalizmidir. Said, Batlı olmayan kültürlerin temsillerinin nasıl çoğunlukla Batılılar tarafından yapıldığını ve yetkilendirildiğini ortaya koyar. Dolayısıyla doğru yanıt D seçeneğidir.

Medya deyince, bir topluma; mesaj ve bilgilerin saklanması, uzaktan iletilmesi ve kültürel siyasi pratiklerin güncelleştirilmesi yönündeki üç temel işlevi tamamen ya da kısmen yerine getirme olanağını sağlayan bütün iletişim sistemleri kastedilmektedir.

Propaganda Medyası
Bu tür belli kişi ve gruplar tarafından desteklenir. Tüm içerikler (televizyon, filmler,
gazeteler) kamuya sunulmazdan önce titizlikle kaydedilir ve denetlenir. Dahası,
haricî medya kaynaklarındaki arzu edilmeyen içerik, hasas bilgilerin sızmasını
önlemek amacı ile düzeltilir ya da engellenir. Propagandacılar kendilerini kamu
yararı ilkesini kullanarak savunurlar.

Reklam Medyası
Ticari ya da tüzel medya olarak bilinen bu tür, Batı ülkelerindeki hakim medya
türüdür. Bu ticari yayıncılıktaki Amerikan modelinin kökleri 1920’lere değin
gider. Amerikan reklam medyası tüm dünyaya ihraç edilmiş ve kopyalanmıştır.
Adından da anlaşılacağı üzere reklam medyası reklamlar tarafından finanse edilen
medya anlamına gelir (reklamların kendisi görece önemsizdir).

Kitle iletişim araçları bilgilendirme, eğlendirme, haber verme ve eğitme işlevlerini
yerine getirirken, gerçekte izleyicilere bir çerçeve oluşturur.

Stuart Hall’a göre, temsil teriminin çok sık kullanılan açıklamalarından
biri şu şekildedir: “Temsil, anlamlı bir şey söylemek ya da dünyayı anlamlı
bir şekilde diğerlerine anlatabilmek için dilin kullanımıdır”

Maksatlı Yaklaşım
Temsilde anlam meselesinde, ikinci yaklaşım tam tersi bir durumu ele alır. Bu
yaklaşıma göre, dil yoluyla kendine ait anlamı dünyaya kazandıran bizzat konuşmacı
ya da yazardır. Kelimeler, yazarın gerekli gördüğü anlama gelir. Bu, “maksatlı
yaklaşımdır”. Bu yaklaşımın haklı olduğu nokta şudur ki hepimiz bireyler olarak
dünyaya bakış açımıza ve bize özel ya da özgü şeyleri ifade etmek ya da paylaşmak
için dili kullanırız ancak dil çerçevesinde genel bir temsil teorisi olarak maksatlı
yaklaşım da hatalıdır. Bizler dilde anlamın yegane kaynağı olamayız çünkü böyle
olması hepimizin tamamen özel dillerle kendimizi ifade ettiğimiz anlamına gelirdi.
Oysa dilin özünde yatan iletişimdir ve buna bağlı olarak dil ortak dilbilimsel
düzenlere ve ortak kodlara dayanır. Dil hiçbir zaman tamamen özel bir oyun
olamaz. Tabi ki kendi kasıtlı anlamlarımız bize özgü de olsalar, paylaşılmak ve
anlaşılmak için dilin ilkeleri, kodları ve düzeni içine girmek durumundadır. Dil
tamamen sosyal bir sistemdir. Bu da kendimize ait düşüncelerimizin, yine kendi
dil kullanım tarzımızın harekete geçireceği, dilde saklı kelime ve imgelerin diğer
anlamları aşması gerektiği anlamına gelir.

İnşacı Yaklaşım
Bu yaklaşım, dilin toplu, sosyal karakterini ele alır. Buna göre, ne nesneler ne de
bireyler, kendi başlarına dilde anlamı oturtabilir. Nesneler anlam yükleyemez,
temsil sistemlerini kavramları ve göstergeleri kullanarak, anlamı oluşturan bizlerizdir.
Bu, dilde anlam üzerine inşacı yaklaşım olarak adlandırılır. Buna göre, nesnelerin
ve insanların bulunduğu maddesel dünya ile temsil, dil ve anlamın yer aldığı
sembolik uygulamalarla, süreçleri birbirine karıştırmamalıyızdır. Hall’a göre
bu yaklaşımı benimseyenler, maddesel dünyanın varlığını inkâr etmezler. Ancak
anlamı yükleyen maddesel dünya değildir; bunu yapan kavramlarımızı temsil
etmesi için kullandığımız dil sistemi ya da diğer sistemlerdir. Anlamı yükleyen,
kendi kültürlerinin kavramsal sistemleriyle dil bilimsel ve diğer temsil sistemlerini,
anlam oluşturmak, dünyayı anlamlı kılmak ve başkalarına da anlam ifade eden
o dünyayla ilgili olarak iletişim kurmak amacıyla kullanan sosyal aktörlerdir.