Lojistik Maliyetlerin Planlanması ve Bütçeleme

Plan “bir işin, bir faaliyetin yapılması için uyulması düşünülen düzen” ikinci bir tanıma göre de “düşünce, niyet, maksat, tasavvur” olarak geçmektedir.

Planlama, “plan dahilinde belirlenen bir işin tamamlanabilmesi için hedefler belirleme ve bu hedeflere ulaştıracak süreçleri tanımlamadır.

Planlama sürecinin adımları şunlardır:

• Amaçların belirlenmesi
• Olanakların araştırılması
• Alternatiflerin belirlenmesi ve karşılaştırılması
• En uygun seçeneğin belirlenmesi
• Planın uygulamaya alınması
• Uygulanan planın denetlenmesi

Yöneticilerin yapılacak lojistik faaliyetlerin ne zaman, nasıl, nerede, niçin, kim tarafından, hangi kaynak ve maliyetle olacağı konusunda yoğunlaşmaları gerekir.

“Birinci Parti Lojistik – PL”: üretici bir firma, perakende sektöründe faaliyet gösteren bir firma veya bir gönderici olabilir.
“İkinci Parti Lojistik – 2PL”: Birinci parti işletmelere doğrudan hizmet veren geleneksel taşımacılık faaliyetleri yapan, depolama hizmeti veren varlık bazlı
veya yatırım bazlı işletmelerdir. Örneğin, taşıma şirketleri, tır filoları, depo yerleri, antrepolar vb

“Üçüncü Parti Lojistik – 3PL”: Bir üretim veya bir ticaret işletmesinin tamamen veya kısmen lojistik faaliyetlerini yürüten alanında uzman işletmelerdir. Bu işletmeler kendi dağıtım filolarına sahip olabileceği gibi hizmet sunarken 2 PL işletmeleri de kullanabilirler.
“Dördüncü Parti Lojistik – 4PL”:Sanal lojistik işletmeleri de denilmektedir. 4PL işletmeler terzi işi çözümler üreten ve ihtiyaca uygun 1 PL işletmeler ile 3PL işletmeleri buluşturan işletmelerdir. Örneğin, kimya sektöründe faaliyette bulunan bir üretici işletmeye 1 PL, bu alanda hizmet veren uzman bir 3 PL işletme bulmak gibi.

Temel lojistik planlama alanları şunlardır:

• Müşteri hizmet düzeyi
• Tesis kuruluş yeri stratejileri
• Envanter(stok) kararları
• Ulaştırma stratejileri

Lojistikte maliyetlerin planlanması: Müşteri hizmetleri, stok bulundurma, ulaştırma ve depolama maliyetlerinin önceden tahmin yöntemleri kullanarak bütçelenmesidir.

Temel olarak planlanması gereken lojistik maliyetler şunlardır:

• Müşteri hizmetleri maliyeti
• Stok bulundurma maliyeti
• Ulaştırma maliyetleri
• Depolama maliyetleri
• Diğer lojistik maliyetler

Ulaştırma maliyetlerini planlamak, yönetmek ve kontrol etmek taşınan ürünün hacmine, ağırlığına, taşıma aracının türüne ve gideceği yerin uzaklığına bağlıdır.

• Talep Tahmini Maliyetleri
• Sipariş İşleme Maliyetleri
• Dağıtım Maliyetleri (bayi, müşteri vb.
yapılan)
• Malzeme Elleçleme(Aktarımı) Maliyetleri
• Ambalajlama Maliyetleri
• Geri Dönüşüm Maliyetleri

Depolama faaliyetinin en temel faydası yer ve zaman faydası yaratarak arz ve talep arasında bir denge kurmaktır. Depolama faaliyetinin arkasında işletmelerin taşıma ve üretim maliyetlerini düşürmek ve müşteri istek ve ihtiyaçlarına daha çabuk yanıt verebilmek yatar.

Bütçe, işletmelerin gelecek dönemler için belirlemiş oldukları planlara ait değer hareketlerinin önceden tahmin yöntemleri kullanarak, miktar ve tutar olarak gösterildiği rapor veya raporlar dizisidir.

Bütçeleme: Bütçelerin düzenlemesine ilişkin yöntemler bütünüdür.

Bütçelemenin temel ilkeleri şunlardır:

• Üst yönetimin desteği 
• Örgütsel uyum
• Katılımcılık
• Sorumluluk muhasebesi
• Gerçekçilik
• Esneklik

Hazırlanan bütçeler değiştirilemez, kesin rakamlar ve hedeflerden oluşmamalı aksine değişen şartlar altında esnek bir yapıya sahip olmalıdır. Bu bağlamda esneklik ilkesi, bütçelerin değişen koşullar altında gözden geçirilebileceğini ve gerekli düzeltmelerin yapılabileceğini öngörür.

Bütçelerin amaçları şunlardır:

• Planlama yapmak
• Koordinasyonu sağlamak
• İletişimi güçlendirmek
• Motivasyon sağlamak
• Kontrolü ve performans değerlendirmeyi sağlamak

• Bütçeleme bölümünün çalışmalara başlaması,
• Bütçe komitesinin oluşturulması,
• Bütçe el kitabının hazırlanması,
• Bütçe takviminin belirlenmesi,
• Bütçe döneminin belirlenmesi.

• Konularına Göre Bütçeler
  • Gider Bütçeleri
  • Gelir Bütçeleri
• Yaklaşımlarına Göre Bütçeler
  • Proje Bütçeleri
  • Dönem Bütçeleri
• Amaçlarına Göre Bütçeler
  • Program Bütçeleri
  • Faaliyet Bütçeleri
• Teknik Yapılarına Göre Bütçeler
  • Durağan Bütçeler
  • Karşılaştırmalı Bütçeler
  • Esnek Bütçeler
• Kapsamlarına Göre Bütçeler
  • Kısım Bütçeleri
  • Genel Bütçeler
• Niteliklerine Göre
  • Sabit Bütçeler
  • Hareketli Bütçeler
• Rakamların Niteliğine Göre Bütçeler
  • Miktar Bütçeleri
  • Tutar Bütçeleri
• Başlangıç Rakamlarına Göre Bütçeler
  • Klasik Bütçeler
  • Sıfır Tabanlı Bütçeler
• Finansal Faaliyetlere Göre Bütçeler
  • Finansman Bütçesi
  • Yatırım Bütçesi
  • Nakit Bütçesi

Gider Hesapları: Bu hesaplar, dönem içinde yapılan ve tahakkuk ettirilen giderlerin izlendiği ve borçlarına kaydedildiği hesaplardır. Gider hesaplarına yapılacak kayıtlara ilişkin olarak düzenlenecek muhasebe fişlerinde gider yerleri ve gider çeşitleri hesaplarına ait numaralar birlikte yazılır.

Gider Yansıtma Hesapları: Bu hesaplar, “fiilî maliyetlerin” uygulandığı durumlarda gider hesaplarında toplanan giderlerin tümünün bu hesapların alacağına; önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin kullanılması durumunda ise yine bu hesapların alacağına ve bunlara göre saptanan giderlerin ilgili hesaplara yansıtılmasını sağlamak amacıyla kullanılır.

Fark Hesapları: Bu hesaplar, önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulanması halinde fiili giderler ile önceden saptanmış giderler arasındaki farkların kaydedildiği hesaplardır. Fark hesapları borç ve alacak kalıntısı verebilir.

Lojistik Maliyetler Bütçe Farkı = Fiilî Lojistik Maliyetler – Bütçelenmiş Lojistik Maliyetler