MAHALLİ İDARELER - Deneme Sınavı - 19

Her sistemde olduğu gibi kamu yönetimi sistemi de çeşitli elemanlardan meydana gelir. Bunlar; halk, örgüt, kamu politikası, norm düzeni, mali kaynak ve kamu personelidir. Kamu yönetiminin en önemli unsurunu oluşturan ve kamu kuruluşunda kamu hizmeti yapan herkese kamu görevlisi denir.

Personel yönetiminin temel hedefi insan gücünü en etkin ve en verimli biçimde kullanmaktır. Üretimden pazarlamaya kadar örgütte yapılan tüm işlerin etkinliği ve verimliliği, çalışan personelin nitelik ve niceliğine bağlıdır. Bu nedenle işlerin yürütülmesi için ihtiyaç duyulan personelin işe alınması, işten çıkarılması, eğitilmesi, işe uyarlanması, değerlemesi ve ücretlenmesi gerekmektedir.

Geniş anlamda personel yönetimi ise, istihdam politikalarının belirlenmesi ve yürütülmesi gibi daha stratejik konulardan ibarettir. Bu bağlamda liyakat sisteminin geliştirilmesi, sosyo-ekonomik değişmelerin toplumsal ve yönetsel sonuçlarının analiz edilmesi, çalışma ilişkileri, verimlilik sorunları ve çalışanların hakları, teknolojik değişmeler karşısında alınacak tavrın belirlenmesi, yönetime katılım sorunları üzerine fikir ve politika geliştirme işidir.

Liyakat ilkesinin ortaya çıkmasındaki asıl amaç, yönetimin siyasallaşmasını ve siyasal kayırmacılığın önlenmesini sağlamaktır. Bu bakış açısı liyakat ilkesinin temel amacını da bize işaret etmektedir. Liyakat ilkesinde temel amaç; ilgilinin, görevi başarı ile yapabilme gücü olan insanları göreve getirmesidir. Yani çeşitli sebeplerle kayırmacı bir bakış açısı oluşmamalıdır.

Kariyer İlkesinin özellikleri: Kariyer düzeni kıdem yanında liyakat ve ehliyete de önem vermektedir. • Kariyer ilkesi, devamlı ilerlemeyi ve yükselmeyi öngören bir ücret düzeninin uygulanmasına olanak sağlamaktadır. • Çalışan personelin görev ve sorumlulukları personelin niteliğine göre belirlenmektedir. • Kariyer ilkesinin vazgeçilmez bir başka özelliği de, çalışanların sosyal ve mali haklar açısından güvenceli bir düzene sahip olmasıdır.

Bu sistem adından da anlaşılacağı gibi her kamu kuruluşu, kendi ihtiyaçları olan personeli ilk aldıktan sonra belirli kademelerde görev başında ve görev dışında yetiştirerek üst kademelere kadar çıkarır. Kapalı kariyer personel sistemine, bazı yönetim bilimciler rütbe ya da kariyer sistemi adı verirler.

Belçika yerel yönetimlerinde iki kategori personel vardır: (1) Çalışma şartlarına konu olan kariyer personeli (daimi veya stajyer), (2) Sözleşmeli personel. Sözleşmeli personel, izinli olan veya istifa eden kariyer personelinin yerine doldururlar ve çok önemli görevleri yerine getirirler. Çalışanlar bir hiyerarşiye tabidir.

Yerel Yönetimler Kanununa göre, İngiltere’de yerel yönetimler ihtiyaç gördükleri personeli atama yetkisine sahiptirler. Ancak, yerel yönetimler, teşkilatlarında üst düzey eğitim görevlilerini, üst düzey sosyal görevlileri, yangın servisi görevlileri, tarım analiz görevlileri, ölçü ve tartı analizi görevlileri, kamu analiz görevlileri gibi üst düzey personelleri bulundurmak zorundadırlar.

Belediyelerde memurluk, sözleşmelilik, sürekli işçilik ve geçici işçilik olmak üzere dört istihdam türü vardır.

Devlet Memurları Kanunu memurların sınıflandırılmasında "kadro" sistemini kabul etmiştir. 2005 yılında kabul edilen 5393 sayılı Belediye Kanunu ile belediyelerin kadro ihdas ve iptal işlemlerinde merkezin yetkisi sona ermektedir. Belediye Kanununa göre norm kadro çerçevesinde belediyenin ve bağlı kuruluşlarının kadrolarının ihdas, iptal ve değiştirilmesine karar verme yetkisi belediye meclisine aittir.

Her sistemde olduğu gibi kamu yönetimi sistemi de çeşitli elemanlardan meydana gelir. Bunlar; halk, örgüt, kamu politikası, norm düzeni, mali kaynak ve kamu personelidir.

Kamu personel sisteminin özellikleri, personel yönetimi ilkelerinin uygulanıp uygulanmadığına ve bu ilkelerin nasıl uygulandığına bakılarak anlaşılmaktadır. Çünkü personel yönetimi teknikleri ve işlemleri bu ilkeler vasıtasıyla anlam kazanmaktadır. Ayrıca bu ilkeler, hizmete girişten emekliliğe kadar olan her aşamada bir yol haritası niteliğindedir. Bu yol gösterici ilkeler; tarafsızlık ilkesi, kariyer ilkesi, liyakat ilkesi, sınıflandırma ilkesi, adil ve yeterli ücret ilkesi, uzman kişilere başvurma ilkesi olarak karşımıza çıkmaktadır

Liyakat ilkesi: Görevi başarı ile yapabilme gücü olan insanların göreve getirilmesi ilkesidir.

Sınıflandırma ilkesinin düzene yapacağı yararlar ise;
• Sınıflandırma ilkesi hizmete alımlarda kolaylık sağlamaktadır. Çünkü sınıflandırma, kamu hizmetlerinin özelliklerini, türlerini, görevlilerde aranacak özel ve genel nitelikleri belirlemektedir. Böylece hizmete girişte bir örnek ve liyakat ilkesinin uygulanmasına olanak sağlamaktadır.
• Sınıflandırma ilkesi sayesinde, adil bir ücret sisteminin kurulması sağlanmaktadır.
• Aynı grupta bulunan personele personel işlemleri bakımından eşit uygulama sağlanmaktadır.
• Sınıflandırma ilkesi sayesinde yetkiler, görevler ve sorumluluklar belirginleşmekte, bu sebeple de her personelin ne yapacağı ve kendisinden neler beklendiği önceden bilinmektedir.
• Sınıflandırma ilkesi sayesinde, kamu kesiminde kadroların unvanlarında standardizasyon sağlanmakta, böylece de unvan kargaşası önlenmektedir.

Modern devletlerde kamu personel yönetimi, hizmette uygunluk ve hizmette tarafsızlık amaçlarına yönelik yeterlik (liyakat) ilkesini benimsemiştir

Portekiz: Yerel yönetim personeli; yöneticiler, uzman teknik personel, teknik personel, idari personel, yardımcı personel ve işçiler olmak üzere çeşitli kategorilere ayrılır.

Belediyelerde memurluk, sözleşmelilik, sürekli işçilik ve geçici işçilik olmak üzere dört istihdam türü vardır

İşçi: İş kanunun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre bireysel ya da toplu sözleşmeyle çalıştırılan personel.

Memur: Hiyerarşik bir düzen içinde, devler bütçesinden düzenli gelir elde eden, kendisine verilen görev temelinde kamu yetkisini kullanma hakkına sahip olan personel.

Norm Kadro: Kurum ve kuruluşların gerçekte hangi nitelikte ve nicelikte personel ihtiyaçları olduğunun ayrıntılı ortaya konulmasıdır.